پرویز شهدی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های پرویز شهدی
پرویز شهدی (Parviz Shahdi) زاده‌ی چهاردهمین روز از آخرین ماه سال ۱۳۱۵ معادل پنجم مارس ۱۹۳۷ در شهر مشهد است. او برخی از مهم‌ترین کتاب‌های جهان را به فارسی برگردانده است. ترجمه فارسی جنایات و مکافات، برادران کارامازوف و شازده کوچولو ازجمله برگردان‌های مشهور پرویز شهدی است.
بیوگرافی پرویز شهدی
از دبستان تا دبیرستان در مشهد به مدرسه‌ی هما و خیام و دبیرستان شاه‌رضا رفت؛ دبیرستانی با بنایی بزرگ و اصولی و با زمین فوتبال و آمفی تئاتر. او در سال ۱۳۳۵ دیپلم گرفت و با هدف شرکت در کنکور پزشکی راهی تهران شد؛ اما چون از نظر مالی امکان ادامه‌تحصیل نداشت، به سربازی رفت و در طول دوران سربازی از یکی از دوستانش زبان انگلیسی را فرا گرفت. یادگیری زبان جدید تأثیر به‌سزایی در قبولی وی در آزمون استخدامی بانک ملی داشت. پرویز شهدی در آن دوران علاوه‌بر کار در بانک به تحصیل در رشته‌ی زبان و ادبیات فرانسه در دانشگاه تهران مشغول شد. البته از دوران دبیرستان به دلیل تدریس زبان فرانسه در دبیرستان با آن زبان آشنایی داشت. تحصیلات دوران کارشناسی باعث شد تا آثار فرانسوی را بشناسد و با آن‌ها خو بگیرد. البته این علاقه ریشه‌هایی در نوجوانی نیز داشت. مطالعه‌ی خلاصه‌ای از کتاب برادران کارامازوف شروعی شد برای درگیری و انس و الفت ۶۰ساله‌ی او با داستایفسکی و مطالعه‌ی بسیار در مورد زندگی و عقاید این نویسنده.
مأموریت کاری به بروکسل در سال ۱۳۴۸ و تنهایی او نقطه‌عطفی شد برای شروع حرفه‌ی ترجمه؛ اما در آن سال‌ها کتابی با ترجمه‌ی شهدی به چاپ نرسید. پس از بازگشت به تهران نیز ترجمه را همچنان ادامه داد. او سال ۱۳۵۳ به‌عنوان معاون بانک به پاریس اعزام شد و بعد ارتقای شغلی یافت و مدیر شعبه شد و هم‌زمان به تحصیل در رشته‌ی ادبیات تطبیقی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه سوربن مشغول شد که البته ناتمام ماند. او در سال ۱۳۶۳ پس از ده سال اقامت در پاریس به تهران بازگشت و در سال ۱۳۶۶ بازنشسته شد؛ اما دوران بازنشستگی او شروعی تازه برای حرفه‌ی مترجمی به‌صورت تمام‌وقت بود. ماحصل این دوران ترجمه‌ی ۱۰۵ اثر از اوست که توانمندی و پرکاری این نویسنده‌ی اهل مشهد را به‌خوبی نشان می‌دهد.
عقاید و باورهای پرویز شهدی در رابطه با هنر و فن ترجمه
شهدی اعتقاد دارد مترجم با حفظ امانت اثر باید به‌درستی همانند یک دوربین از داستان عکس گرفته و آن را همان‌طور که هست به خواننده منتقل کند. او معتقد است مترجم باید کتابی را ترجمه کند که جامعه به آن نیاز دارد و طوری کار کند انگار که آخرین اثرش است. از نظر آقای شهدی، مترجم باید تخصصی کار کند و نه در سبک‌های مختلف. او کتاب‌هایی را انتخاب می‌کند که محتوای باارزش و قابل‌بیان و شایستگی ترجمه به زبانی دیگر را داشته باشند. البته تخصص او در ترجمه ادبیات داستانی است و از زبان فرانسوی به فارسی؛ چراکه از نظر شهدی مترجم باید کاملا به هر دو زبان مسلط باشد.
معرفی بهترین کتاب‌ها با ترجمه پرویز شهدی
کتاب ماجراهای شگفت‌انگیز اثر ادگار آلن پو در سال ۱۳۷۱ توسط نشر پانویس با ترجمه پرویز شهدی منتشر شد. ادگار آلن پو، نویسنده‌ی آمریکایی است که با افکار عرفانی بزرگان ایرانی آشنایی داشته و حتی در آثارش از آن‌ها استفاده کرده است و از نظر شهدی این نکته او را جهت معرفی و ترجمه‌ی آثار ارزشمند می‌کند. کتاب ماجراهای شگفت‌انگیز مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه جذاب و معمایی و همراه با طنزی تلخ است. نکته‌ی جالب آنکه شخصیت‌های این داستان‌ها دچار اختلال‌های روانی و عصبی هستند و سوالات و معماهایی حل‌نشدنی در ذهن آن‌ها شکل گرفته است. این شخصیت‌ها از جامعه طرد شده‌اند و ترس‌هایی ناشناخته دارند. ادگار آلن پو به‌ناگهان از دنیا رفت و این کتاب را به‌عنوان یک مجموعه‌ی کوچک که نشانی از نبوغ آلن پو دارد، برای خوانندگانش به یادگار گذاشت.
پرویز شهدی از سال ۱۳۶۶ تاکنون بیش از صد عنوان کتاب را ترجمه کرده و به چاپ رسانده است. از مشهورترین رمان‌های ترجمه‌شده توسط او می‌توان جنایات و مکافات، برادران کارامازوف و شازده کوچولو را نام برد. از نظر شهدی جوانانی که جنایات و مکافات و برادران کارامازوف را مطالعه نکرده‌اند با ادبیات جهان آشنایی ندارند. جنایات و مکافات اثر فئودور داستایفسکی داستان شخصیتی به نام راسکلنیکوف است که در سرش فکر زندگی فرای قوانین جامعه را دارد و پس از یک قتل تحت تعقیب پلیس قرار می‌گیرد. برادران کارامازوف هم حکایت یک جنایت است و پنج شخصیت اصلی دارد. برادران کارامازوف با ترجمه‌ی پرویز شهدی در سال ۱۳۸۸ توسط نشر مجید، و جنایات و مکافات در سال ۱۳۹۳ توسط نشر پارسه به چاپ رسیدند. شازده کوچولو نوشته‌ی آنتوان دوسنت اگزوپری داستان یک پسر نوجوان است که سوال‌هایی فلسفی در مورد آدم‌ها و رفتارشان می‌پرسد. این کتاب در سال ۱۳۹۳ با ترجمه‌ی پرویز شهدی در انتشارات به‌سخن به چاپ رسید.
کتاب خلبان جنگ نیز اثر دیگر اگزوپری است با ترجمه‌ی پرویز شهدی که در سال ۱۳۹۳ توسط به‌سخن منتشر شد. این کتاب که اقتباس‌های رادیویی نیز دارد، در اصل بر اساس چند ماه پرواز اگزوپری به‌عنوان خلبان در گروه شناسایی ارتش فرانسه بر فراز شهر آراس نوشته شده است. او از این ماموریت سخت جان سالم به در می‌برد و به نیویورک هجرت می‌کند.
کتاب نفوس مرده اثر نیکلای گوگول، نویسنده و منتقد روس است. این کتاب با زبان طنز زندگی مردم روسیه در قرن ۱۹ را توصیف می‌کند. شخصیت اصلی داستان آقای چیچیکوف است که قصد دارد در کوتاه‌ترین زمان ممکن ثروتمند شود و شروع به خرید برده می‌کند و از آن‌ها به‌عنوان وثیقه استفاده می‌کند. این کتاب به دلیل نوع طنز سیاهش بسیار مورد توجه قرار گرفته و در لیست برترین کتاب‌ها به انتخاب انجمن نروژ قرار گرفته است و بر اساس آن، در سال ۱۹۸۴ سریالی ساخته شده است. نفوس مرده با ترجمه‌ی پرویز شهدی در سال ۱۳۹۵ توسط نشر مجید به چاپ رسید.
جدیدترین ترجمه‌های پرویز شهدی در سال ۱۴۰۰ توسط نشر به‌سخن به انتشار رسیده‌اند. کتاب قمارباز اثر داستایفسکی در ۴۵سالگی است که تنها در ۲۶ روز نوشته شد. راوی این کتاب معلمی است که به قمار اعتیاد دارد و داستان را هم در حین رفتن به قمارخانه یا در راه بازگشت از آنجا تعریف می‌کند. مرد قمارباز معلم فرزندان یک خانواده‌ی ثروتمند است که تمام ثروت خود را از دست داده‌اند. کتاب بعدی واژه‌هاست که اتوبیوگرافی ژان پل سارتر محسوب می‌شود و بسیاری آن را با اعترافات روسو مقایسه کرده‌اند. این کتاب در سال ۱۹۶۳ میلادی منتشر شده است. ترجمه‌ی دیگری که در سال ۱۴۰۰ توسط آقای شهدی منتشر شد، ترجمه کتاب سوءتفاهم از آلبر کامو است که در سال ۱۹۴۳ نوشته شد. این کتاب در اصل نمایشنامه است و هدف آن نشان‌دادن پوچی و روابط پنهان زندگی مدرن آن روزهای فرانسه اشغالی است. و آخرین اثر ترجمه‌شده‌ی نویسنده‌ی مشهدی پرکار در سال ۱۴۰۰ «آری‌یتا: در دوراهی عشق و سرنوشت» از جان کنیتل است. شخصیت اصلی داستان زنی آلمانی است که همسرش را ترک می‌کند و به کازابلانکای مراکش فرار می‌کند.
از آثاری که شهدی ترجمه کرده است می‌توان به نویسنده‌های مورد علاقه او پی برد. نویسندگانی همچون داستایفسکی که در صدر لیست نویسنده‌های مورد علاقه آقای شهدی قرار می‌گیرد تا کامو، اگزوپری و کالوینو. از میان انتشارات هم با اینکه او با نشرهای متعددی همکاری داشته است اما پر تکرارترین همکاری‌های او با انتشارات به‌سخن، مجید، پارسه و چشمه است.
