کتاب شهربندان و عادل‌ها: دو نمایشنامه

آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳)، نویسنده الجزایری‌تبار فرانسوی و برنده نوبل ادبیات است. «شهربندان و عادل ها» شامل دو نمایشنامه «شهربندان» در سه پرده و «عادل ها» در پنج پرده است. «شهربندان» نخستین بار در ۲۷ اکتبر سال ۱۹۴۸ در تئاتر مارینی شهر پاریس به روی صحنه آمده است. «عادل ها» نیز برای نخستین بار در ۱۵ دسامبر ۱۹۴۹ بر صحنه تئاتر اجرا شد. ترجمه حاضر نخستین بار در مهرماه ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران به صحنه آمده است. در بخشی از یادداشت سپانلو، آمده است: « رمز جدابیت کامو بیش از همه چیز در این بود که آزاد از هر رنگ تعلق و از هر جناح فکری، و بدون پیروی از مرشدهای سیاسی، یک تنه در پرتو روشنایی‌های وجدانش، در جامعه تیره و بر آشفته معاصر راه سپرد، و بی اعتنا به بسیاری مصلحت‌ها، از ارزش‌های متحصل و تثبیت شده بشری دفاع کرد. آلبر کامو هرگز قضاوت نمی‌کند، «تنها راه نشان» نمی‌دهد، فلسفه برای زندگی نمی‌آورد. او تنها برخی از منهیات اخلاقی خود را ـ که مثل بشریت قدیم است ـ با خواننده در میان می‌گذارد، پس می‌نویسد: هنرمند قاضی نیست، سرباز بشریت است. «شهربندان» نمونه روشنی از منش اجتماعی و اخلاقی اوست. در این جا کامو ـ متأثر از سرنوشت اروپای بعد از جنگ ـ اندیشه سیاسی خود را نسبت به نظام‌های گوناگون که هر کدام بخشی از ارزش‌ها و حقوق انسان را زیر پا می‌گذارند بیان می‌دارد. نمایشنامه‌ای می‌نویسد و در آن سیاست عقیم و بی‌انصاف بلوک بندی‌های «شرق و غرب» را در جامعه واحدی ـ به مثابه کل راهبرد سیاسی آنان، در تمام جوامع معاصر ـ به تماشا می‌گذارند. و در عین حال با تمهید هنرمندانه‌ای خود را نیز از باتلاق سیاسی بالاتر قرار می‌دهد. مناقشاتی که در پی نمایش این اثر برپا شد و موضع‌گیری کامو در برابر مخالفان و خرده‌گیران، روشنگر این معناست. در این باب نویسنده در دیباچه‌ای که بر ترجمه انگلیسی نمایشنامه هایش آورده، چنین می‌نویسد: این نمایشنامه، هنگامی که اول بار در پاریس به صحنه آمد، مورد بی‌اعتنایی هماهنگ منتقدان قرار گرفت. در حقیقت نمایشنامه‌های اندکی از چنین لطف آزاردهنده‌ای برخوردار شده‌اند. بیشتر افسوس من این است که «شهربندان» با تمام نقائصش، بیش از تمام نوشته‌هایم، به من شباهت دارد».

درباره آلبر کامو

آلبر کامو در ۷ نوا مبر ۱۹۱۳سال در خانواده‌ای فقیر در الجزایر متولد شد. آن زمان الجزایر تحت استعمار فرانسه بود. پدرش کارگری فقیر بود و مادرش خدمتکار بود. آن‌ها صاحب دو فرزند به نام «لوسین» و «آلبر» بودند، پدرش در جنگ کشته شد و مسئولیت نگهداری دو بچه بر عهده مادرش افتاده بود. کامو به خاطر خانواده‌اش مدرسه را رها کرد و به کارگری مشغول شد. معلمش به استعداد او پی برد و او را به ادامه تحصیل تشویق کرد، و به او کمک کرد تا بتواند بورسیه تحصیلی شود. با وجود اینکه کامو یکی از متفکران مکتب اگزیستانسیالیسم است او همواره این برچسب خاص را رد می‌کرد. او در دانشگاه الجزیره تحصیل کرد و تا پیش از آنکه در سال ۱۹۳۰ گرفتار بیماری سل شود دروازه‌بان تیم فوتبال این دانشگاه بود. کامو در بعد از ظهر چهارم ژانویه ۱۹۶۰ و در سن ۴۷ سالگی بر اثر سانحه‌ی تصادف نزدیک سن، در شهر ویل‌بلویل درگذشت.

به عقیده‌ی بسیاری او یکی از نویسندگان بزرگ قرن بیستم و نویسنده کتاب مشهور بیگانه و مقاله جریان‌ساز افسانه‌ی سیزیف است. کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر آثار مهم ادبی‌اش که به‌صورت واضح به مشکلات وجدان بشری در این عصر پرداخته است برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات شد. آلبر کامو نخستین نویسنده‌ی زاده‌ی قاره‌ی آفریقا است که برنده این جایزه شده است. او دو سال پس از بردن جایزه‌ی نوبل در یک سانحه‌ی تصادف درگذشت. در جیب کت او یک بلیط قطار استفاده نشده پیدا شد، او ابتدا قرار بود با قطار و به همراه همسر و فرزندانش به سفر برود ولی در آخرین لحظات پیشنهاد دوست ناشرش را برای همراهی پذیرفت تا با خودروی او سفر کند. راننده‌ی اتوموبیل و میشل گالیمار، دوست نزدیک و ناشر آثار کامو، نیز در این حادثه کشته شدند. آلبر کامو در گورستان لومارین در جنوب فرانسه دفن شد.

زمانی که کامو در حادثه‌ی اتومبیل کشته شد، مشغول کار بر روی نسخه‌ی اول رمان تازه‌ای به نام آدم اول بود. به دوستی نوشته بود: «همه‌ی تعهداتم را برای سال ۱۹۶۰ لغو کرده‌ام. این سال، سال رمانم خواهد بود. وقت زیادی می‌برد؛ اما به پایانش خواهم برد.» حادثه‌ی اتومبیل زمانی پیش‌آمد که عازم پاریس بود تا کاری تازه را در زمنیه کارگردانی شروع کند.

بعد از مرگ کامو، همسر و فرزندانش حق تکثیر آثار او را در اختیار گرفتند و دو اثر باقی‌مانده او را منتشر کردند. اولین آن‌ها کتاب مرگ شاد بود که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد. دومین کتابی که پس از مرگ کامو منتشر شد یک اثر ناتمام به نام آدم اول بود که سال ۱۹۹۵ منتشر شد. آدم اول یک خودزندگی‌نامه درباره‌ی دوران کودکی نویسنده در الجزایر است.

بیوگرافی آلبر کامو را در صفحه این نویسنده می‌توانید بخوانید.