کتاب تس دوربرویل

«تس دوربرویل» یکی از تکان‌دهنده‌ترین رمان‌های تامس هاردی است. هاردی هنگامی که نگارش «تس» را به پایان رساند گفت: «بهترین استعدادم را در این کتاب ریخته‌ام.» وی این رمان را در ۱۸۸۸ در دورچستر (Dorchester) و پس از سیاحت نواحی روستایی دورست (Dorset) و مشاهده انحطاط و زوال آن نگاشت. دو مجله از مجلات معتبر، به‌عللی از چاپ آن سر باز زدند، هاردی ناچار نسخه دستنویس داستان را از آنها پس گرفت و پس از دستکاری، آن را به مجله دیگری فروخت. این رمان اکنون یکی از رمان‌های برجستهٔ قرن نوزدهم انگلستان است که به دلیل به چالش کشیدن اخلاقیات جنسی اواخر دوره ویکتوریا با نقدهای آتشینی روبه‌رو شد. فقر خانواده، تس دوربی‌فیلد معصوم و زیبا را وادار به کار برای خانواده‌ای ثروتمند می‌کند که گمان می‌رود از اقوام او باشند، اما الک پسر جوان خانواده، او را می‌فریبد. تس پس از مدتی زندگی در انزوا و از دست دادن فرزندش بر اثر بیماری، سرانجام با شخصی به اسم انجل کلر ازدواج می‌کند و پس از ازدواج از سر سادگی و عذاب وجدان آنچه بر سرش آمده را برای او تعریف می‌کند. این اعتراف کلر را دچار احساساتی دوگانه نسبت به تس می‌کند و باعث می‌شود او را از خود براند: «کلر هنوز همچنان سخت در اندیشه بود، و مصاحبت تس اکنون آن نیرو را نداشت که فشار فکر و خیال را بشکند یا آن را منحرف کند. وای که حضور تس چقدر باید برایش بی‌اهمیت شده باشد! تس از روی ناچاری به او خطاب کرد: «مگر من چه کرده‌ام ــ مگر من چه کرده‌ام! من که چیزی نگفتم که در علاقه‌ام نسبت به تو مداخله کند یا آن را نفی کند. فکر می‌کنی من از روی طرح و نقشه این کار را کرده‌ام، آره؟ آنچه تو از آن ناراحتی در ذهن خود تو است، انجل، در من نیست. اوه، این چیزی که تو فکر می‌کنی در ذهن من نیست، و من آن زن حقّه‌بازی که تو فکر می‌کنی نیستم!» تس که دوباره دچار تنهایی شده است روزگار خود را با کار و نامه نوشتن برای کلر می گذراند، اما در این میان دوباره سر و کله الک پیدا می‌شود و ماجرا به سویی دیگر کشیده می‌شود، سویی که سرانجام خوشی ندارد. هاردی در این اثر تاثیرگذار که مایه‌های فلسفی دارد، وجدان و روح انسان‌ها را به چالش فرامی خواند. او در این اثر حس همدردی، نفرت و پشیمانی را همزمان در خواننده برمی انگیزاند و به زیبایی و استادانه او را در مقام قضاوتی سخت قرار می‌دهد. شاید هاردی با نوشتن این اثر قصد دارد به صراحت انسان را از قضاوت بر اساس اعمال افراد بازدارد و به قضاوت بر اساس نیّات، فرابخواند. خانم سیمون دوبووار، فیلسوف فرانسوی این اثر را مافوق فلسفی دانسته و آن را ستوده است.