ایزابل آلنده

ایزابل آلنده نویسنده و روزنامه‌‌نگار شیلیایی در روز دوم آگوست سال ۱۹۴۲ در لیما پایتخت پرو به دنیا آمد. مادر ایزابل، فرانسیسکا یونا و پدرش توماس آلنده هستند. از ایزابل آلنده به عنوان یکی از برجسته‌‌ترین نویسندگان زن آمریکای لاتین نام برده می‌‌برند که در آثارش نگاهی تازه به ادبیات فمینیستی دیده می‌‌شود. او را در محافل جهانی با اولین و پرفروش‌‌ترین رمانش یعنی «خانه‌‌ی ارواح» می‌‌شناسند با این حال آلنده تاکنون بیش از بیست و پنج رمان نوشته است که به ۳۵ زبان ترجمه شده است. بیش از ۷۰ میلیون نسخه از رمان‌‌های ایزابل آلنده تاکنون در بازارهای جهانی به فروش رفته‌‌اند.

دوران تحصیل ایزابل آلنده

پدر ایزابل دیپلمات و سفیر شیلی در پرو بود. در حین انجام مأموریت او در پرو، ایزابل به دنیا آمد، به همین دلیل ایزابلِ شیلیایی، زاده‌‌ی پرو است. ایزابل تنها سه سال داشت که مادر و پدرش از هم جدا شدند. ازدواج مجدد مادر ایزابل با دیپلماتی دیگر، باعث شد که ایزابل به همراه مادر و دو برادرش ابتدا به لبنان و سپس به بولیوی سفر کنند. آلنده دوران کودکی و نوجوانی خود را در مدارس آمریکایی و انگلیسی این کشورها سپری کرد و با بازگشت به شیلی در سن شانزده‌سالگی دوره‌‌ی دبیرستان را در زادگاه خودش به پایان رساند. پس از پایان دوره‌‌ی دبیرستان، او برای ادامه‌‌ی تحصیل به بلژیک رفت و در مؤسسه‌‌ای مرتبط با سازمان ملل مشغول به کار شد.

دوران تبعید و شروع نویسندگی

پس از اتمام تحصیل در بلژیک و در بازگشت به شیلی، مجله‌‌ی فمینیستی پائولا را تأسیس کرد. در سال ۱۹۷۵ و پس از کودتای پینوشه علیه سالوادور آلنده، ایزابل و خانواده‌‌اش به دلیل نسبت خانوادگی با سالوادور آلنده، به ونزوئلا تبعید شدند. ایزابل تا سیزده سال بعد در تبعید ماند. در همین ایام و در سال ۱۹۸۲، اولین رمان خود به نام «خانه‌‌ی ارواح» را به نگارش درآورد. «خانه‌‌ی ارواح» در سراسر جهان مورد تحسین قرار گرفت. ویژگی «خانه‌‌ی ارواح» این بود که متأثر از نامه‌‌ی خداحافظی ایزابل آلنده با پدربزرگ در حال مرگش بود. ایزابل آلنده با اولین رمانش، جهان را با وجه فمینیستی خود در دنیای ادبی زنان در آمریکای لاتین آشنا کرد. ایزابل آلنده بعد از ونزوئلا به آمریکا رفت و تا پایان تبعید آن‌‌جا ماندگار شد. پس از اتمام دوران تبعید و بازگشت به شیلی در سال ۱۹۹۱، از دانشگاه شیلی عنوان پروفسور افتخاری گرفت. همزمان در سال ۱۹۹۱ میلادی، دانشگاه نیویورک نیز به او دکتری افتخاری اعطاء کرد. وی از سال ۱۹۹۳ شهروند ایالات متحده‌‌ی آمریکا شد. در ادامه‌‌ی توجه جامعه‌‌ی جهانی به آلنده، دانشگاه ترنتوی ایتالیا در ماه می ۲۰۰۷، دکترای افتخاری را در رشته‌‌ی زبان و ادبیات اروپایی-آمریکایی به وی اهدا کرد. اکنون ایزابل آلنده به دلیل علاقه‌‌اش به شیلی، بین آمریکا و شیلی رفت‌‌وآمد دارد و گاهی در کالیفرنیا و گاهی در شیلی به امور روزانه خود می‌‌پردازد.

فعالیت‌‌های اجتماعی

آلنده، افزون بر نویسندگی، زمان زیادی از زندگی‌‌اش را وقف حقوق بشر می‌‌کند. بعد از درگذشت دخترش پائولا در سال ۱۹۹۲، وی بنیاد خیریه‌‌ای را به یاد او تأسیس کرد که هدف از آن محافظت و قدرتمند کردن روحی زنان و دختران در سراسر جهان بود.

کتاب‌های ایزابل آلنده

رمان‌‌های ایزابل آلنده، با پیوند زدن داستان‌‌های جالب با حوادث مهم تاریخی هم جنبه‌‌ی سرگرمی دارد و هم آموزشی. محیط داستان‌‌های او در قرن‌‌های پانزدهم، نوزدهم و بیستم، جنبش‌‌ چریکی دهه‌‌ی شصت میلادی در ونزوئلا، جنگ ویتنام، جنگ داخلی اسپانیا، دوران برده‌‌داری هائیتی در قرن هجدهم و غیره رخ می‌‌دهد.

«خانه‌‌ی ارواح» اولین رمان وی در سال ۱۹۸۲ میلادی به چاپ رسید. ایزابل در سال ۱۹۸۱ وقتی از بیماری پدربزرگش اطلاع می‌‌یابد، برای او نامه‌‌ای می‌‌نویسد و در آن خاطرات زمانی که به خانه‌‌ی پدر و مادربزرگش می‌‌رفت را بازگو می‌‌کند. اگرچه قبل از آن‌‌که پدربزرگ بخواهد نامه را بخواند، درگذشت اما نامه‌‌ی ایزابل به پدربزرگش، الهام‌‌بخش نوشتن رمانِ «خانه‌‌ی ارواح» گردید. رمان، داستان زندگی دو خانواده‌‌ را در شیلی از ۱۹۲۰ تا کودتای نظامی پینوشه در سال ۱۹۷۳ روایت می‌‌کند و در همان حال به برهه‌‌ای از تاریخ سیاسی این کشور نیز می‌‌پردازد. «خانه‌‌ی ارواح» به زبان فارسی ترجمه شده است و تاکنون دو ترجمه‌‌ از آن موجود است: ترجمه‌‌ی عبدالرحمن صدریه (انتشارات فردوس) و ترجمه‌‌ی حشمت کامرانی (نشر قطره).

دومین رمان ایزابل آلنده، «از عشق و سایه‌‌ها» نام دارد که وی در سال ۱۹۸۵ آن را به چاپ رساند. «از عشق و سایه‌‌ها» تلفیقی از یک داستان شاعرانه و ضداستعماری است که در هائیتی می‌‌گذرد. عشق دختری از یک خانواده‌‌ی ثرومند به عضو مخفی جنبش مقاومت هائیتی، بستری است که آلنده برای روایت رمان خود برگزیده است. روایت آلنده از این عشق نامتوازن به گورهای دسته‌‌جمعی و خشونت‌‌های بی‌‌نهایت می‌‌رسد. این رمان نیز همچون «خانه‌‌ی ارواح» مورد اقبال خوانندگان قرار گرفت و به زبان‌‌های مختلف از جمله فارسی ترجمه شد. ترجمه‌‌ی اصغر رستگار از این رمان در بازار موجود است.

زندگی ایزابل آلنده، یکی از مهم‌‌ترین منابع وی برای نگارش آثار ادبی اوست. در سال ۱۹۹۲، زمانی که پائولا دختر ایزابل به بیماری نادری مبتلا شد و در اثر تزریق اشتباه دارو به کما رفت و درگذشت، تحمل این رنج برای ایزابل نوشتن درباره‌‌ی پائولا بود. این شد که در سال ۱۹۹۴، «پائولا» را به چاپ رساند. «پائولا» دربرگیرنده‌‌ی نامه‌‌های ایزابل به دخترش است. این اثر، راوی روزگار زندگی بیست و هشت ساله‌‌ی پائولا و مادرش در دلِ تاریخ اجتماعی شیلی است.

«زورو» دیگر رمان مشهور آلنده در سال ۲۰۰۵ به چاپ رسید. «زورو» روایتگر ماجراجویی مرد نقابدار مشهور داستان‌‌های لاتین است. تفاوت «زورو»ی آلنده با دیگر زوروها در نوع نگاه اجتماعی و شکل‌‌گیری جهان شخصیت زوروست. به همین دلیل رمان آلنده، شخصیت دیگو دِلا وِگا یا همان زورو را بیش‌‌تر از جنبه‌‌ی سیاسی و اجتماعی بازگو می‌‌کند که چه اتفاقاتی در دوران فساد حاکمیت ناپلئون در بارسلونای آن زمان باعث خروش زورو می‌‌شود. این رمان در سال ۱۳۸۵ با ترجمه‌‌ی محمدعلی مهمان‌‌نوازان و به‌‌وسیله‌‌ی انتشارات مروارید در ایران به چاپ رسید.

از جدیدترین رمان‌‌های آلنده که به زبان فارسی نیز ترجمه شده است، «گلبرگی از دریا» است. آلنده این رمان را در سال ۲۰۱۹ میلادی به چاپ رساند. داستان رمان درباره‌‌ی روزگار تبعید دو شخصیت روزِر و ویکتور و زندگی جدیدشان در شیلی است. آن‌‌ها تبعیدیِ جنگ داخلی اسپانیا و روزگار حکمرانی فرانکو در آن کشور هستند و به همراه شمار زیادی از افراد از اسپانیا فرار می‌‌کنند. این اثر آلنده نیز همچون دیگر آثارش دغدغه‌‌های اجتماعی و سیاسی آمریکای لاتین را از بستر زنانه نمایان می‌‌سازد.

جوایز و افتخارات آلنده

ایزابل آلنده در طول چهل سال نویسندگی، ده‌‌ها جایزه‌‌ی بین‌‌المللی گرفته است. در سپتامبر ۲۰۱۰، جایزه‌‌ی ملی ادبیات شیلی را به خاطر کیفیت بالای آثارش و احیای ارزش‌‌های ادبیات که در داخل و خارج از شیلی مورد توجه قرار گرفت، دریافت کرد. او در ژوئن سال ۲۰۱۱ نیز جایزه‌‌ی هانس کریستین اندرسون را دریافت کرد.