آگاتا کریستی
درباره زندگی و کتابهای آگاتا کریستی
آگاتا کریستی یکی از مشهورترین نویسندگان انگلیسی است که نامش با رمانهای جنایی و پررمزورازی از جمله سلسلهرمانهای پوآرو گره خورده است. او کسی است که مانند بسیاری از نویسندههای پرآوازهی جهان، در ابتدای مسیر حرفهای خود با شکست مواجه شد و هیچ ناشری حاضر به چاپ نخستین رمان او نشد، اما امروزه آثارش در صدر فهرست پرفروشترین آثار ادبی جهان قرار دارند. بسیاری از نوشتههای او منبع الهام فیلم، سریال و تئاترهای مختلفی واقع شدهاند.
آثار کریستی پس از انجیل و آثار شکسپیر، پرتیراژترین کتابهای جهان محسوب میشوند. آثار او همچنین تا به امروز به دستکم ۱۰۳ زبان ترجمه شدهاند که بیشترین تعداد زبان ترجمهشده برای آثار یک نویسنده در جهان به شمار میرود.
آگاتا کریستی طی سالهای فعالیت خود، ساختار رمانهای معمایی کلاسیک را به بهترین نحو ممکن شکل داد. در ابتدای داستانهای او معمولا قتلی رخ میدهد و در این میان مخاطب با مظنونهایی مواجه میشود که هر کدام اسرار خود را دارند؛ سپس در بحبوحهی وقایع هیجانانگیز و غیرمنتظرهی داستان، کارآگاههای مشهور کریستی رازها را یکی پس از دیگری کشف میکنند.
بیوگرافی آگاتا کریستی
آگاتا کریستی در ۱۵ سپتامبر ۱۸۹۰ در شهر تورکی در منطقهی لیدز انگلستان متولد شد. اگرچه مادرش قصد داشت برای آموزش خواندن به آگاتا تا ۸ سالگی او صبر کند، با این حال شوق آگاتا موجب شد خودش خواندن را در سنی بسیار کمتر یاد بگیرد. او در سال ۱۹۱۰ با از دست دادن پدرش و همچنین به دلیل مشکلات سلامتی مادرش، تصمیم گرفت به قاهره مهاجرت کند تا شاید آبوهوایی گرمتر موجب بهبود سلامت مادرش شود. او علاقهمند به بازدید از بناهای تاریخی قاهره و همچنین شرکت در مراسمهای اجتماعی بود؛ همین علاقهمندی به جهان باستان در شکلگیری تعدادی از آثار او نیز تاثیرگذار بود. نهایتا خانوادهی کریستی به دلیل وقایع پیش از جنگ جهانی اول به انگلستان برگشتند.
جنگ جهانی اول یکی از نقاط عطف زندگی آگاتا کریستی بود. با آغاز جنگ جهانی اول، کریستی در انگلستان به عنوان عضوی از گروه کمکهای داوطلبانه ابتدا به عنوان پرستار و سپس به عنوان کمکداروساز کار فعالیت کرد و در این بازه از زندگی خود با مهاجران بسیاری مواجه شد که اکثر آنها بلژیکی بودند؛ تجربیات این مهاجرین الهامبخش او در نخستین نوشتههایش -از جمله رمانهای مشهور پوآرو- بود.
کتاب های آگاتا کریستی
آگاتا کریستی نخستین رمان خود، برف بر صحرا (۱۹۱۰) را در قاهره و پیش از شروع جنگ نوشت. این رمان توسط تمامی ناشران رد شد. کریستی پس از آن نیز داستانهای کوتاه بسیاری نوشت که اگرچه در سالهای نخستین فعالیت او نوشته شده بودند، اما هیچیک تا دهههای زیادی پس از نوشته شدن به چاپ نرسیدند.
علاقهمندی کریستی به ژانر کارآگاهی ریشه در کودکی و نوجوانی او و علاقهاش به داستانهای شرلوک هولمز دارد. در سال ۱۹۱۶، کریستی نوشتن نخستین رمان معمایی خود یعنی ماجرای اسرارآمیز در استایل را آغاز کرد. این رمان نیز مانند اولین رمان کریستی، ابتدا با شکستهایی مواجه شد و نهایتا در سال ۱۹۲۰، طی قراردادی که پایانبندی داستان را تغییر داد، به چاپ رسید. مشهورترین شخصیت خلقشده توسط کریستی یعنی هرکول پوآرو، افسر پلیس بلژیکی که طی حملهی آلمان به بلژیک در انگلستان مستقر شده نیز اولین بار در این رمان خلق شد.
طی سالهای بعد، آگاتا کریستی رمانهای معمایی بیشتری از جمله ادامهی داستانهای پوآرو را نوشت. در واقع او طی سالهای فعالیت خود به عنوان نویسنده ۳۳ رمان و ۵۴ داستان کوتاه با حضور شخصیت پوآرو خلق کرد. او زمانی که مشغول کار روی این رمانها بود، آثار معمایی دیگری از جمله دشمن پنهان (۱۹۲۲) را منتشر کرد.
کریستی در سال ۱۹۲۶ رمان قتل راجر آکروید را منتشر کرد که یکی از بهترین رمانهای کارنامهی او شناخته میشود. در سال ۱۹۲۶ عجیبترین اتفاق زندگی آگاتا نیز رقم خورد: او در روز ۳ دسامبر برای مدت کوتاهی ناپدید شد و پس از دو هفته جستوجو در هتلی پیدا شد، با این حال در خودزندگینامهی کریستی به این موضوع اشارهای نشده است و همچنین دلیل اصلی این واقعه هنوز مخفی مانده است.
در سال ۱۹۳۲، کریستی مجموعه داستان کوتاه ۱۳ مشکل را منتشر کرد و در این مجموعهها بود که یکی دیگر از شخصیتهای مشهور داستانهای کریستی یعنی خانم مارپل که از خالهی بزرگ آگاتا کریستی الهام گرفته شده بود، متولد شد. اگرچه خانم مارپل نیز یکی از مشهورترین شخصیتهای خلقشده توسط کریستی بود و خود او هم ترجیح میداد بیشتر از خانم مارپل بنویسد، با این حال استقبال عموم از داستانهای این شخصیت به اندازهی پوآرو نبود. شخصیت خانم مارپل در رمانهای شریکهای جرم (۱۹۲۹)، قتل در خانهی کشیک (۱۹۳۰)، ۱۳ مشکل (۱۹۳۲)، قتل در قطار سریعالسیر شرق (۱۹۳۴)، قتلهای A.B.C، قتل در بینالنهرین (۱۹۳۶)، مرگ بر روی رود نیل (۱۹۳۷) و و سپس هیچکدام باقی نماندند (۱۹۳۹) حضور داشت.
کریستی در سال بعد و پس از طلاق از همسرش از انگلستان به خاورمیانه مهاجرت کرد و در آنجا با یک باستانشناس ازدواج کرد. ازدواج مجدد و همراهی کردن همسرش در موقعیتهای اکتشافی، الهامات زیادی به او میبخشید. طی دهه ۱۹۳۰ آگاتا کریستی تعدادی از بهترین رمانهای خود را مانند قتل در قطار سریعالسیر شرق (۱۹۳۴) و و سپس هیچکدام باقی نماندند (۱۹۳۹) که تا به امروز پرفروشترین رمان ژانر معمایی جهان است، نوشت. کریستی خود هیچکدام باقی نماندند را بهترین رمان خود میدانست.
یکی دیگر از کتابهای نوشتهشده توسط کریستی، مجموعه داستان کوتاه شاهدی برای دادگاه بود که در سال ۱۹۲۵ نوشته شده بود و برای اولینبار در سال ۱۹۳۳ در انگلستان منتشر شد. این کتاب شامل ۱۰ داستان از جمله تازی مرگ، علامت قرمز، مرد چهارم و کولی است. این مجموعه یکی دیگر از بهترین کتاب های کریستی محسوب میشود که منبع الهام نمایشنامه و فیلمهای متعددی نیز بوده است.
با آغاز جنگ جهانی دوم، آگاتا کریستی با وجود کار در یک داروخانه در لندن دست از نوشتن نکشید. در واقع این کار حتی منجر به بهبود نوشتههای او نیز شد، زیرا او طی این دوره اطلاعات بسیاری دربارهی ترکیبات شیمیایی و سموم کسب کرد و توانست از آنها در رمانهایش استفاده کند. رمان ان یا ام (۱۹۴۱) او را توسط MI5 تحت اتهام قرار داد، زیرا او نام یکی از شخصیتها را از یکی از موقعیتهای عملیات کدشکن فوق سری الهام گرفته بود. کریستی طی جنگ رمان جنایت خفته را نیز نوشت که آن را به عنوان آخرین رمان پوآرو و خانم مارپل در نظر گرفته بود، اما دستنوشتههایش تا پایان عمرش مهروموم شدند.
کریستی نوشتن را دههها پس از جنگ نیز ادامه داد. در این دوره او یکی از مشهورترین نمایشنامههای خود به نام تلهموش را نیز نوشت که تا سال ۱۹۵۲ به طور مداوم در لندن اجرا میشد و به عنوان نمایشنامهای که طولانیترین اجرای مداوم را در تاریخ داشته است شناخته میشود.
آگاتا کریستی با وجود خسته شدن از شخصیت پوآرو نوشتن از او را ادامه داد و بر خلاف میل شخصی و به دلیل علاقهی زیاد عموم به این شخصیت، در آخرین رمان پوآرو یعنی مهمانی هالووین (۱۹۶۹) داستان را به گونهای به پایان رساند که این شخصیت کشته نشود.
پایان زندگی کریستی
در اوایل دهه ۱۹۷۰، وضعیت سلامت آگاتا کریستی رو به وخامت رفت، با این حال او به نوشتن ادامه داد. آزمایشها نشان میدهند او در اواخر عمر خود از مشکلات عصبی ناشی از پیری، مانند آلزایمر رنج میبرد. او در ۱۲ ژانویه ۱۹۷۶ در حالی که ۸۵ سال داشت، در خانهی خود در وینتربورک انگلستان و به دلایل طبیعی چشم از جهان فروبست.
جوایز و افتخارات
آگاتا کریستی طی زندگی هشتادوپنجسالهی خود و حتی پس از مرگش، جوایز و القاب متعددی دریافت کرد. او در سال ۱۹۹۵ جایزهی استاد بزرگ را که بالاترین جایزه در زمینهی ادبیات رمزآلود آمریکا محسوب میشود، دریافت کرد. رمان قتل راجر آکروید نیز در سال ۲۰۱۳ توسط انجمن جنایینویسان بریتانیا به عنوان بهترین رمان جنایی تاریخ انتخاب شد. از دیگر جوایز دریافتشده توسط کریستی میتوان به جایزه ادگار در سال ۱۹۵۵ برای بهترین نمایشنامه (شاهدی برای دادگاه)، جایزههای آنتونی در سال ۲۰۰۰ برای بهترین مجموعهرمان قرن (مجموعهرمانهای پوآرو) و همچنین بهترین نویسندهی قرن اشاره کرد. او همچنین در سال ۱۹۷۱ لقب بانو (dame) را که در سلسلهمراتب القاب اشرافی انگلستان معادل زنانهی لقب سر است، از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد.