کتاب نخستین دموکراسی

کتاب نخستین دموکراسی نوشتهٔ پال وودراف و ترجمهٔ بهزاد قادری و سمانه فرهادی است. این کتاب را نشر بیدگل روانهٔ بازار کرده است؛ کتابی حاوی بررسی زیرساخت‌های جامعۀ یونان باستان، به‌ویژه در دو سدۀ شکوفایی آرمان دموکراسی. این اثر را نوعی بررسی تطبیقی بین دموکراسی آمریکا و یونان باستان دانسته‌اند.

درباره کتاب نخستین دموکراسی

کتاب نخستین دموکراسی (چالش اندیشه‌ای از دوران باستان) اولین‌بار در سال ۲۰۰۴ میلادی منتشر شد. پال وودراف با بهره‌گیری از ادبیات کلاسیک، فلسفه و تاریخ و با کمک متونی به قلم سوفوکل، افلاطون و...، مخاطبان را به درون دنیای آتنِ باستان می‌برد و به ما نشان می‌دهد که دموکراسی چگونه اولین نفس‌های خود را کشید. این کتاب به هفت شرط اشاره کرده است که از ملزومات دموکراسی هستند. این هفت شرط عبارت‌اند از آزادی از استبداد، نظم و هماهنگی، حکومت قانون، برابری طبیعی، خردمندی شهروندان، تعقل بدون نیاز به دانشی خاص و تحصیلات عمومی. نویسنده بیان کرده است که یک دموکراسی واقعی باید از همه دعوت کند تا در امر حکومت دخیل باشند و باید به‌اندازه‌ای به قانون احترام بگذارد که حتی خود حکومت نیز ورای قانون قرار نگیرد و باید آنقدر فهمیده باشد که تغییرات برآمده از مردم را بپذیرد و باید هزینهٔ تحصیلات شهروندانش را با کمال میل پرداخت کند.

پال وودراف در کتاب نخستین دموکراسی (First Democracy)، نخست به مفاهیم کلیدی مانند دولت‌شهر، قانون‌گذاری، عرف و سنت، مذهب، ادبیات و تئاترِ برخاسته از عرف و مذهب، آموزش و پرورش نو در فرهنگ یونان باستان و دولت‌شهرهای آن پرداخته است. او این کتاب را نوشته تا «بدل»‌های دموکراسی را برای مردم آمریکا روشن و ثابت کند. گفته شده است که این کتاب به سه دلیل خواندنی است: ۱) این روزها دموکراسی را صادراتی یا پدیده‌ای اعطایی معرفی می‌کنند؛ ۲) از دید نویسندۀ این کتاب، مبانی فلسفی و سیاسی و اجتماعی دموکراسی هرچه باشد، بخش بزرگی از دموکراسی یونان باستان حاصل آرمان تراژیک در ادبیات و آیین نمایشی یونان باستان است؛ ۳) بررسی تطبیقی بین نخستین دموکراسی در یونان باستان و آمریکای قرن بیست‌ویکم یکی از موارد کمیاب است؛ به‌ویژه آنکه پژوهشگرش آمریکایی‌تبار و استاد دانشگاه باشد و این پژوهش را در فضای مشترک بین فلسفه، تاریخ و تئاتر مطرح کند. کتاب حاضر ۱۰ فصل دارد. این اثر را نوعی بررسی تطبیقی بین دموکراسی آمریکا و یونان باستان دانسته‌اند. سبک پال وودراف در این کتاب چیزی در مرز ادبیات داستانی، فلسفه و تاریخ است.

خواندن کتاب نخستین دموکراسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به تاریخ جهان و مفهوم و تاریخ دموکراسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره پال وودراف

پال وودراف در سال ۱۹۴۷ میلادی در نیوجرسیِ آمریکا به دنیا آمد. او که فیلسوف و منتقد و مترجم است، بیش از همه برای آثارش دربارۀ سقراط، افلاطون و فلسفۀ تئاتر شناخته می‌شود. وودراف در دانشگاه پرینستون به تحصیل در رشتۀ ادبیات کلاسیک یونان و روم پرداخت؛ سپس با بورس تحصیلی «مارشال» به کالج مرتون در دانشگاه آکسفورد رفت و مقطع کارشناسی را در این دانشگاه به پایان رساند. او تحت‌تأثیر عقاید سقراط دربارۀ حاکمیت قانون، به مدت دو سال در ارتش آمریکا در جنگ ویتنام خدمت کرد. پس از جنگ به دانشگاه پرینستون بازگشت و درس خود را تا مقطع دکتری در رشتۀ فلسفه ادامه داد. در همین دوران به دپارتمان فلسفۀ دانشگاه آستین پیوست و مشغول به تدریس شد. دو کتاب «نخستین دموکراسی» و «ضرورت تئاتر» از پال وودراف به پارسی ترجمه و منتشر شده است.

درباره بهزاد قادری

بهزاد قادری در سال ۱۳۳۱ در زاهدان به دنیا آمد. او نویسنده، مترجم، پژوهشگر و منتقد ایرانی و نیز استاد بازنشستۀ گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی در دانشگاه تهران است. دورۀ تحصیلیِ لیسانس را در رشتۀ زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه فردوسیِ مشهد و فوق‌لیسانسِ ادبیات آمریکا را در دانشگاه شیراز طی کرد. دکترای ادبیات‌نمایشی قرن نوزده و سه دهۀ ۱۹۶۰ - ۱۹۹۰ را در بریتانیا به اتمام رساند. او به فعالیت‌های اجرایی نیز پرداخته است؛ برای مثال سرپرست کتابخانهٔ ملی کرمان در بدو تأسیس، سرپرست گروه زبان‌های خارجی دانشگاه شهید باهنرِ کرمان، معاون آموزشی دانشکدۀ هنر دانشگاه کرمان، عضو هیئت‌تحریریۀ نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، عضو شورای تخصصی گروه زبان و ادبیات انگلیسی، عضو هیئت‌امنای تئاتر کرمان، عضو هیئت‌ممیزۀ دانشگاه‌های جنوب شرق ایران، عضو هیئت‌تحریریۀ نشریۀ پژوهش زبان‌های خارجی دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه تهران و عضو مرکز ایبسن‌شناسی دانشگاه اسلو-نروژ بوده است؛ همچنین تدریس درس‌های «عصر روشنگری»، «عصر رمانتیسیسم» و «نمایشنامۀ قرن نوزدهم» در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد و در دانشگاه Essex انگلستان از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ را در کارنامۀ خود دارد. او در سال ۱۳۸۵ از سوی سفارت نروژ در تهران و مرکز هنرهای نمایشی برای پژوهش دربارۀ آثار «هنریک ایبسن» لوح سپاس دریافت کرد. بهزاد قادری مجموعه نمایشنامه‌های هنریک ایبسن را به ضمیمۀ پژوهش‌هایی مفصل در این زمینه، در نشر بیدگل ترجمه کرده است.

بخشی از کتاب نخستین دموکراسی

«فصل هفت: خرد شهروند

در نخستین دموکراسی از مردم عادی می‌خواستند خرد خود را برای داوری دربارۀ فرمانروایانشان به‌کار گیرند. مردم عادی با اندکی آموزش و تحصیلات می‌توانستند صدای کارشناسان را در سیل نظرات خودشان محو کنند. طبقات بالا از تصمیماتی که با نادانی گرفته می‌شد گلایه داشتند، اما محور دموکراسی این است که مردم عادی خرد لازم برای حکومت برخود را دارند. این مردم خرد خود را از کجا به‌دست می‌آورند؟ طبیعت انسان بخشی از داستان است؛ تجارب شخصی، سنت، و آموزش و پرورش نیز هستند. همگان تجارب شخصی دارند، و همگان عرف و سنت را از خود می‌کنند. اما آموزش و پرورش عادلانه توزیع نمی‌شود و می‌تواند با عرف در تضاد باشد.

کرئون، در آنتیگونۀ سوفوکل، در سال ۴۴۲ پ.م.

مکانْ شهر تبای، آن‌سوی تپه‌های آتن؛ یعنی شهری که هرگز دموکراسی نداشته است. زمانْ ماقبل تاریخ، اما سوفوکل از موضوعات سیاسی‌ای می‌نویسد که برای آتنیان زمان خودش اهمیت دارد، که در این مورد خاص یعنی نقش شهروندان در سیاست/دولت. قهرمان نمایشنامه کرئون است که پس از جنگ داخلی کوتاه و وحشیانه بین دو پسر ادیپ‌شاه، به قدرت رسیده است. وقتی این دو پسر جوان بودند، کرئون نایب‌السلطنه بود، پس در به‌دست گرفتن عنان قدرت آزموده است. نام او یعنی «فرمانروا»، و خودش مصداق نامش: مشغله‌اش حفظ نظم با توسل به زور است. کرئون با تعیین مجازات مرگ [برای فرد خاطی] فرمانی صادر می‌کند مبنی بر اینکه پیکر برادری را که از دید او مسبب جنگ داخلی است، نباید به خاک بسپارند.

در اینجا جزئیات داستان آشنا را نمی‌گویم‌که چطور خواهرزاده‌اش پیکر برادرش را به‌خاک می‌سپارد و برای این‌کار به مرگ محکوم می‌شود، و چگونه کرئون دستور می‌دهد این دختر را زنده‌به‌گور کنند. من ماجرای کرئون و شهروندانش را می‌گویم.

در صحنۀ اول نمایشنامه، او شورای ریش‌سفیدان (همان همسرایان نمایشنامه) را فرا می‌خواند. اینان با تأیید فرمان دفن نکردن برادر خطاکار در برابر کرئون کرنش می‌کنند و با این کارشان به این فرمان وجهۀ قانونی می‌بخشند. اینان بندگانی بسیار چاپلوس و سرسپردۀ شاه‌اند، و دوست ندارند در هیچ موردی با او مخالفت کنند. آن‌ها یکی‌دو سؤال می‌پرسند، و دوسه تایی نظر کلی می‌دهند. اما هرگز از در مخالفت با شاه درنمی‌آیند. تبای با دموکراسی خیلی فاصله دارد.

بعد، پس از آنکه آنتیگونه را با دست‌های خاک‌آلوده از دفن برادرش دستگیر می‌کنند، کرئون به‌این فکر می‌افتد که هر دو خواهر، آنتیگونه و خواهرش، را به مرگ محکوم کند. ریش‌سفیدان محتاطانه مداخله می‌کنند: «واقعاً می‌خواهید هر دو را بکشند؟» آن‌وقت کرئون به حرف آنان گوش می‌دهد و به جان خواهر بی‌گناه رحم می‌کند. کمی بعد، از سروش غیبی به کرئون هشدار می‌رسد که «بر این روش پافشاری مکن». کرئون سرسخت است اما بر خود می‌لرزد. پس از آنکه سروش غیبی می‌رود، ریش‌سفیدان دوباره مداخله می‌کنند؛ اینان مترصد این لحظه بوده‌اند، احتمالاً برای پیشگیری سبکسری شاه در برابر هشدار سروش غیبی و حفظ ظاهر. یک‌بار دیگر، شاه به سخن ریش‌سفیدان گوش می‌دهد؛ اما این‌بار خیلی دیر شده است. حالا دیگر نمی‌توان جلوی فاجعه را گرفت.»