کتاب پرتاب های فلسفه

کتاب پرتاب های فلسفه نوشتهٔ محمدمهدی اردبیلی است. گروه انتشاراتی ققنوس آن ناداستان فلسفی را منتشر کرده است.

درباره کتاب پرتاب های فلسفه

کتاب پرتاب های فلسفه همگی یادداشت‌هایی فلسفی‌ و انتقادی‌اند که در قالبی تازه سامان یافته‌اند و به میانۀ جهان پرتاب شده‌اند. پس این کتاب البته در حقیقت یک «کتاب» نیست، دفتری است از پاره‌نوشته‌ها که هرچند نظمی بر آن‌ها حاکم است، اما خصلت تکه‌پارۀ خود را نیز کتمان نمی‌کنند. این خصلت البته بیش از آنکه محصول انتخابِ شخصی نویسنده باشد، محصول زمانۀ تکه‌پارۀ ما، زمانۀ زوال و فروپاشی، است. خود نویسنده در مقدمه‌اش می‌گوید: «آنچه به‌هم‌چسبیدگیِ مواد منفجره را توجیه می‌کند، سنگین‌ترشدنِ آن با هدف شدید‌ترشدن قدرت تخریب آن است تا حتی اگر امید منفجر شدنش واهی از آب درآید، دستکم بتواند به عنوان توده‌ای سنگین شیشه‌ای، پنجره‌ای، یا سر و دستی را بشکند.»

در یک تقسیم‌بندی می‌توان ادبیات را به دو گونهٔ داستانی و غیرداستانی تقسیم کرد. ناداستان (nonfiction) معمولاً به مجموعه نوشته‌هایی که باید جزو ادبیات غیرداستانی قرار بگیرد، اطلاق می‌شود. در این گونه، نویسنده با نیت خیر، برای توسعهٔ حقیقت، تشریح وقایع، معرفی اشخاص یا ارائهٔ اطلاعات و به‌دلایلی دیگر شروع به نوشتن می‌کند. در مقابل، در نوشته‌های غیرواقعیت‌محور (داستان)، خالق اثر صریحاً یا تلویحاً از واقعیت سر باز می‌زند و این گونه به‌عنوان ادبیات داستانی (غیرواقعیت‌محور) طبقه‌بندی می‌شود. هدف ادبیات غیرداستانی تعلیم هم‌نوعان است (البته نه به‌معنای آموزش کلاسیک و کاملاً علمی و تخصصی که عاری از ملاحظات زیباشناختی است)؛ همچنین تغییر و اصلاح نگرش، رشد افکار، ترغیب یا بیان تجارب و واقعیات از طریق مکاشفهٔ مبتنی بر واقعیت، از هدف‌های دیگر ناداستان‌نویسی است. ژانر ادبیات غیرداستانی به مضمون‌های بی‌شماری می‌پردازد و فرم‌های گوناگونی دارد. انواع ادبی غیرداستانی می‌تواند شامل این‌ها باشند: جستارها، زندگی‌نامه‌ها، کتاب‌های تاریخی، کتاب‌های علمی - آموزشی، گزارش‌های ویژه، یادداشت‌ها، گفت‌وگوها، یادداشت‌های روزانه، سفرنامه‌ها، نامه‌ها، سندها، خاطره‌ها و نقدهای ادبی.

خواندن کتاب پرتاب های فلسفه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ناداستان و علاقه‌مندان به جستارهای فلسفی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره محمدمهدی اردبیلی

محمدمهدی اردبیلی متولد ۱۳۶۱ است. او فیلسوف، نویسنده، مترجم، مدرس فلسفه و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. او دانش‌آموختهٔ دکتریِ فلسفهٔ غرب از دانشگاه تبریز است و پژوهش‌هایی عمدتاً در حوزهٔ ایدئالیسم آلمانی، به ویژه فلسفهٔ هگل دارد. کتاب او با نام «آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل» مورد توجه منتقدان بسیاری قرار گرفت. کتاب «پرتاب‌های فلسفه» به‌عنوان نمونه‌ای از جستارنویسی فلسفی در زبان فارسی مطرح شده است. همچنین او به همراه «سیدمسعود حسینی» ترجمه‌ای از کتاب «پدیدارشناسی روح هگل» منتشر کرده است. او دو سال پس از کناره‌گیری از فضای عمومی و فعالیت‌های پژوهشی و آکادمیک، در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ نظام فلسفی نوینی با عنوان «اصول مبارزه در زمانۀ نیهیلیسم» ارائه داد که در سایت شخصی‌اش و به صورت رایگان منتشر شد. این کتاب تا کنون مناقشات و واکنش‌های بسیاری برانگیخته است.

آثار او از این قرار هستند:

تألیفی:

آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل، روزبهان، ۱۳۹۰

هگل: از متافیزیک به پدیدارشناسی، علمی، ۱۳۹۴

ما و هگل (مجموعه مقالات و گفت‌وگوها)، هرمس، ۱۳۹۶

ایدئالیسم آلمانی (کانت، فیشته، شلینگ، هگل) (به همراه سیدمسعود حسینی)، سمت، ۱۳۹۸

پرتاب های فلسفه، ققنوس، ۱۳۹۹

فلسفۀ فرهنگ: از هردر تا هگل، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۹

اصول مبارزه در زمانۀ نیهیلیسم، ۱۴۰۱

ترجمه:

می ۶۸ در فرانسه، ژیل دلوز، میشل لووی، الن بدیو، ارنست مندل، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و سمیرا رشیدپور، رخ داد نو، ۱۳۸۹

خودآگاهی هگلی و پساساختارگرایان فرانسوی، دیوید شرمن، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و پیام ذوقی، رخ داد نو، ۱۳۹۰

دفترهای سیاست مدرن ۱ (پنج متن سیاسی از هگل)، گئورگ ویلهلم فریدریش هگل، روزبهان، ۱۳۹۱

نقادی نقد عقل محض (ترجمهٔ فارسی مقالاتی دربارهٔ کتاب نقد عقل محض کانت)، ترجمهٔ مهدی محمدی اصل و محمدمهدی اردبیلی، بیدگل، ۱۳۹۲

واسازی هگل (نقدهای دریدا بر هگل)، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و مهدی پارسا، رخداد نو، ۱۳۹۲

هگل و پدیدارشناسی روح، رابرت استرن، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و سیدمحمدجواد سیدی، ققنوس، ۱۳۹۳

هگل (دانشنامه فلسفه استنفورد-۱۷)، پل ردینگ، ققنوس، ۱۳۹۳

متافیزیک ینا، گئورگ ویلهلم فریدریش هگل، حکمت، ۱۳۹۵

یاکوبی (دانشنامه فلسفهٔ استنفورد-۶۶)، جرج دی جووانی، ققنوس، ۱۳۹۵

وحدت اشیاء: هگل، کانت و ساختار ابژه، رابرت استرن، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و مهدی محمدی اصل، ققنوس، ۱۳۹۷

سویه‌ها: مطالعه‌ای در فلسفۀ هگل، تئودور آدورنو، ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و حسام سلامت و یگانه خویی، ققنوس، ۱۳۹۷

فلسفهٔ قاره‌ای از ۱۷۵۰ (طلوع و افول خود)، رابرت سی سالمن، سمت، ۱۳۹۷

پدیدارشناسی روح، گئورگ ویلهلم فریدریش هگل، ترجمهٔ سید مسعود حسینی و محمد مهدی اردبیلی، نی، ۱۳۹۹

بخشی از کتاب پرتاب های فلسفه

«بر اساس اصل علیت، هر معلولی ضرورتآًعلتی دارد. به بیان دیگر، وقوعِ هر چیزی (یک عمل، یک رویداد، یک تصمیم یا سخن) معلولِ عللی است که آن‌ها نیز معلول عللی هستند و الی آخر. دست‌کم در این‌جا تفاوتی ندارد که این سلسله علل به یک علت اولیه بازگردد یا تا بی‌نهایت ادامه یابد یا هر چیز دیگر. مهم این است که به هر حال هر امری معلول سلسله عللی است بیرون از (و مقدم بر) خود که بنا به اصل علیت بالضروره از آن ناشی می‌شود. در نتیجه، اگر ضرورتِ رویدادها را بپذیریم، نقدِ رویدادِ گذشته، نقد هر آنچه روی داده، بی‌معناست، چرا که نمی‌توان ضرورت را نقد کرد. برای مثال، ما هیچ‌گاه یک رخداد فیزیکی صرف (مثلاً شیوه حرکت سیارات یا سقوط به سبب گرانش) را نقد نمی‌کنیم (هرچند شاید روایتِ خود را از این شیوه نقد کنیم)، چراکه این رخداد را ضروری می‌پنداریم و آن را با یک قانونِ کلی پیوند می‌دهیم. در یک کلام، ارتباط ما با آن نه تجویزی، بلکه توصیفی است. در این‌جا ضرورتْ ارزش‌گذاری اخلاقی را بی‌معنا می‌سازد. ما مثلاً سخن یا تصمیم یک فرد را نقد می‌کنیم، زیرا مدعی هستیم که می‌توانسته به نحو دیگری ادا یا انجام شود. حال اگر بر اساس اصل علیت بپذیریم که تمام سخنان، اعمال و رویدادها به همان میزان ضروری‌اند که سقوط سنگی بر اساس قانون گرانش، آن‌گاه آیا نقد بی‌معنا نخواهد شد؟ شرطِ نقد امکان است و اصلِ علیت اثبات‌کننده ضرورتِ همه چیزهاست. امکان، همان‌گونه که اسپینوزا در کتاب اول اخلاق می‌نویسد، چیزی جز جهل ما نسبت به ضرورت رویدادها نیست. در این معنا، نقدِ چیزی در گذشته بی‌معناست.»