کتاب تجربه و طبیعت

کتاب تجربه و طبیعت نوشتهٔ جان دیویی و ترجمهٔ یاسر پوراسماعیل است. نشر بیدگل این کتاب فلسفی را در سال ۱۴۰۲ منتشر کرده است؛ کتابی درمورد تاریخ تفکر.

درباره کتاب تجربه و طبیعت

کتاب تجربه و طبیعت (Experience and Nature) عبارت است از نسخۀ مبسوط و بازنگری‌شدۀ سخنرانی‌های جان دیویی در سال ۱۹۲۵ میلادی. او در این کتاب، رویکردش را به مسئلۀ دانش شرح داده، به راه‌حل‌های سایر نظام‌های فکری برای این مسئله پرداخته و دیدگاه‌هایش را دربارۀ رابطۀ میان جهان خارج، ذهن و دانش شرح و بسط داده است. این نویسنده در ابتدا روش فلسفی را بررسی کرده و رابطۀ متقابل میان تجربه و طبیعت را شکافته است. جان دیویی در چارچوب «طبیعت‌گراییِ تجربی» تحلیلی از تجربه، شکل‌گیری قانون، نقش زبان و عوامل اجتماعی در دانش، ماهیت ذهن و رابطۀ غایی میان ذهن و ماده به دست می‌دهد. او در این کتاب همچون سایر آثار فلسفی دوران پختگی‌اش، سعی کرده با بهره‌گیری از مفهوم زبان بر شکاف دیرین میان طبیعت و تجربه پل بزند. پژوهش جان دیویی دربارۀ مسائل محوری فلسفه، با همۀ عمقی که دارد، به‌راحتی قابل‌ فهم است. او به موضوعات گوناگون و گسترده‌ای می‌پردازد و نکات ارزشمندی مطرح می‌کند؛ از مردم‌شناسی مالینوفسکی گرفته تا گرانش، تکامل و نقش هنر. این کتاب ۱۰ فصل دارد و هفتمین جلد از مجموعهٔ «به روایت فیلسوف» از نشر بیدگل است.

گفته شده است که هدف اصلی جان دیویی در کتاب حاضر این است که یکی از آرای فیلسوفان در سرتاسر تاریخ را به چالش بکشد. بسیاری از فلاسفه معتقد بودند که انسان به‌دلیل اینکه از زندگی آگاهانه برخوردار است، در برابر طبیعت قرار دارد. منظور جان دیویی از آگاهی این است که چیزی در درون انسان وجود دارد که پیشامدهای محیط اطراف را به‌صورت تلفیقی از تصویر، صدا، بو و حس چشایی در درون خود درک می‌کند و به همین دلیل است که توانسته جهان (طبیعت) را تصرف کند. جان دیویی باور دارد که آگاهی در‌ مقابل طبیعت قرار نمی‌گیرد؛ در واقع آگاهی یکی از نمودهای طبیعت است که در روند تکاملی خود آن را پرورده است. این کتاب که یکی از مهم‌ترین دستاوردها در کارنامهٔ کاری این مؤلف به شمار رفته، شامل شرحی جامع و دقیق از آرای فلسفی و روان‌شناختی او است. این فیلسوف برجسته در این کتاب بیش از هر چیز بر مفهوم آگاهی و ادراک انسانی و نسبت آن با جهان خارج تمرکز کرده است.

خواندن کتاب تجربه و طبیعت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشمندان، فیلسوفان و علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ تفکر پیشنهاد می‌کنیم.

درباره جان دیویی

جان دیویی (زادۀ ۲۰ اکتبر ۱۸۵۹ و درگذشتۀ ۱ ژوئن ۱۹۵۲) یکی از معروف‌ترین فیلسوفان آمریکایی قرن ۲۰ و از پیشتازان عمل‌گرایی (پراگماتیسم) بوده است که آرای انقلابی‌اش در باب سرشت فلسفه، آموزش، جامعه و سیاست بحث‌های فراوانی را به وجود آورد. «دموکراسی و تعلیم‌وتربیت» (۱۹۱۶)، «بازسازی در فلسفه» (۱۹۲۰) و «تجربه و طبیعت» (۱۹۲۵) از آثار جان دیویی هستند.

بخشی از کتاب تجربه و طبیعت

«تجربه، نزد یونانیان، بر خزانه‌ای از حکمت عملی دلالت می‌کرد، انبانی از بینش‌ها که در پیشبرد امور زندگی سودمندند. احساس و ادراک اسباب تجربه بودند و برای آن مواد شایسته‌ای فراهم می‌آوردند، اما خودشان تقوم‌بخش تجربه نبودند. آنها در صورت اضافه‌شدن حافظه و درصورتی‌که عامل مشترکی در انبوه موارد احساس‌شده و ادراک‌شده سوا می‌شد تا در قضاوت و تلاش در دسترس باشد، تجربه را پدید می‌آوردند. با چنین فهمی، تجربه در تشخیص و مهارت نجار خوب، خلبان خوب، پزشک خوب و مأمور انتظامات خوب تمثل می‌یابد؛ تجربه با هنر هم‌ارز است. نظریهٔ مدرن به‌شکلی کاملا درخور کاربستِ این واژه را گسترش داده است تا شامل چیزهای زیادی شود که یونانیان به‌ندرت آنها را «تجربه» نامیده‌اند، (مانند) صرف درد کشیدن یا بازی با رنگ‌ها جلوی چشم. اما حتی کسانی که به این معنای وسیع‌تر قائل‌اند، به گمان من اذعان خواهند کرد که چنین «تجربه‌هایی» فقط در صورتی اهمیت دارند که به بینش یا ادراکی لذت‌بخش بینجامند و فقط این‌گونه است که آنها می‌توانند معرف تجربه در معنی احترام‌آمیزش باشند.

اما اندیشمندان یونانی تجربه را در مقایسه با چیزی که عقل و علم می‌نامیدند کوچک می‌شمردند. مبنای این کم‌ارج دانستن تجربه آن چیزی نبود که معمولا در فلسفهٔ مدرن بیان می‌شود؛ این نبود که تجربه امری «سوبژکتیو» است. برعکس، تجربه جلوهٔ حقیقی نیروهای کیهانی قلمداد می‌شد، نه صفت یا داشتهٔ انحصاری طبیعت حیوانی یا انسانی. تجربه تحققِ بخش‌های نازل‌تر طبیعت تلقی می‌شد، بخش‌هایی که دستخوش صدفه و تغییرند، بخش کمتر هستیِ کیهان. به این ترتیب بااینکه تجربه به معنای هنر بود، هنر بازتابی بود از امکان‌ها و جزئیت‌های طبیعت، درحالی‌که علم نظریه‌ضرورت‌ها و کلیت‌های طبیعت را به نمایش می‌گذاشت. هنر زادهٔ نیاز، فقدان، محرومیت و نقص بود، درحالی‌که علم نظریه‌تجلی کمال و تمامیت هستی بود. به این ترتیب نگاه تحقیرآمیز به تجربه با تلقی‌ای که فعالیت عملی را در جایگاهی نازل‌تر از فعالیت نظری قرار می‌داد یکی بود، دیدگاهی که فعالیت عملی را وابسته، تحمیل‌شده از بیرون و همراه با نشانه‌های نقصان در وجود واقعی می‌دانست، درحالی‌که فعالیت نظری به‌دلیل تمامیت و خودبسندگی‌اش مستقل و آزاد بود، یعنی کامل بود.»