آنتونیو نگری
زندگینامه و معرفی کتاب‌های آنتونیو نگری
آنتونیو نگری (Antonio Negri) فیلسوف مارکسیست و اندیشمند سیاسی بود که آثار قابل‌توجهی را در زمینه‌ی فلسفه و سیاست نگاشت. او همچنین از اثرگذارترین چهره‌های جنبش‌های چپ رادیکال به شمار می‌آید. از میان آثار ارزشمند نگری می‌توان کتاب‌های «اسپینوزا و ما» و «ثروت مشترک» را برشمرد.
بیوگرافی آنتونیو نگری
آنتونیو نگری در ۱ اوت ۱۹۳۳ به دنیا آمد و نود سال بعد، در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۳ از جهان رخت بربست. او فیلسوف سیاسی ایتالیایی بود که به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان خودمختاری و همچنین به دلیل همکاری‌اش با مایکل هارت در کتاب «امپراتوری» شناخته می‌شود.
نگری در پادوآی ایتالیا به دنیا آمد و استاد فلسفه‌ی سیاسی در دانشگاه پادوآ شد. او در آن‌جا نظریه‌ی دولت و قانون اساسی را تدریس می‌کرد. نگری گروه Potere Operaio (قدرت کارگر) را در سال ۱۹۶۹ تأسیس کرد و یکی از اعضای برجسته‌ی این گروه شد. او کتاب‌های بسیار ارزشمندی از جمله «امپراتوری» را منتشر کرده و با این کتاب‌ها مردم را به «آگاهی انقلابی» تشویق می‌کرد.
خانواده و گرایش به کمونیسم
پدر نگری یکی از مبارزان کمونیست فعال از شهر بولونیا (در منطقه‌ی شمال شرقی ایتالیا) بود. فعالیت سیاسی پدر نگری، او را از سنین پایین با مارکسیسم آشنا کرد. گفتنی است مادر نگری نیز معلمی از شهر پوجیو روسکو بود.
نگری کار خود را به‌عنوان یک مبارز در دهه‌ی ۱۹۵۰ با سازمان جوانان فعال کاتولیک رومی (GIAC) آغاز کرد. نگری در سال‌های ۱۹۵۳ و ۱۹۵۴، زمانی که در اسرائیل کار می‌کرد، کمونیست شد. او در سال ۱۹۵۶ به حزب سوسیالیست ایتالیا پیوست و تا سال ۱۹۶۳ عضو آن باقی ماند، درحالیکه در همان زمان، در اواخر دهه‌ی ۵۰ و اوایل دهه‌ی ۶۰، بیشتروبیشتر درگیر جنبش‌های مارکسیستی می‌شد.
سال‌های تحصیل و تدریس
نگری در رشته‌ی فلسفه تحصیل کرد و بلافاصله پس از دریافت دکترای خود در سال ۱۹۵۶ به‌عنوان استاد در دانشگاه پادوآ استخدام شد. آن‌جا او «دکترین دولت»، یکی از رشتههای شبیه به فلسفه‌ی حقوق را تحت پوشش نظریه‌ی دولت و قانون اساسی تدریس می‌کرد.
در اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰، نگری به گروه تحریریه‌ی مجله‌ی Quaderni Rossi پیوست، مجله‌ای که تولد دوباره‌ی مارکسیسم در ایتالیا را خارج از قلمرو حزب کمونیست نشان می‌داد. در سال ۱۹۶۹، همراه با اورست اسکالزون و فرانکو پیپرنو، نگری یکی از بنیان‌گذاران گروه قدرت کارگران و جنبش کارگری (operaismo) بود.
دستگیری و اتهامات نگری
در ۱۶ مارس ۱۹۷۸، آلدو مورو، رهبر حزب دموکراسی مسیحی و نخست‌وزیر سابق ایتالیا، توسط بریگادهای سرخ در رم ربوده شد. چهل‌و‌پنج روز پس از آدم‌ربایی و نه روز قبل از مرگ مورو، بریگادهای سرخ با خانواده‌ی او تماس گرفتند و همسر مورو را از مرگ قریب‌الوقوع او مطلع کردند. این گفت‌وگو ضبط و سپس پخش شد. اگرچه تعدادی از افرادی که در آن زمان نگری را می‌شناختند، او را به‌عنوان تماس‌گیرنده‌ی احتمالی معرفی کردند، بعدها مشخص شد که تماس‌گیرنده والریو موروچی بوده است، نه نگری.
در ۷ آوریل ۱۹۷۹ نگری و دیگر فعالان سیاسی به آدم‌ربایی، ترور و شورش متهم شدند. پیترو کالوژرو، دادستان عمومی پادوآ، آن‌ها را به دست داشتن در جناح سیاسی بریگادهای سرخ و در نتیجه، حمایت از تروریسم چپ‌گرا در ایتالیا متهم کرد. نگری به تعدادی از جرایم، از جمله رهبری بریگادهای سرخ، طراحی برنامه‌ی ربودن و قتل رئیس حزب دموکرات مسیحی، آلدو مورو، در سال ۱۹۷۸ و توطئه برای سرنگونی دولت متهم شد. در آن زمان، نگری استاد علوم سیاسی در دانشگاه پادوآ و استاد مدعو در اکول نورمالِ پاریس بود. مردم ایتالیا از این‌که یک استاد دانشگاه ممکن است در چنین رویدادهایی دخیل باشد، شوکه شده بودند.
آزادی از زندان و فرار به فرانسه
نگری در سال ۱۹۸۳، چهار سال پس از دستگیری و درحالیکه هنوز در زندان در انتظار محاکمه بود، به‌عنوان عضوی از حزب رادیکال در مجلس قانون‌گذاری ایتالیا انتخاب شد. او با ادعای مصونیت پارلمانی از زندان آزاد شد و با کمک فلیکس گتاری و با اخذ عفو بین‌الملل به فرانسه گریخت. آزادی او بعداً زمانی که مجلس نمایندگان به سلب مصونیت او رای داد، لغو شد. نگری تا ۱۴ سال بعد در تبعید در فرانسه ماند و در آن‌جا با «دکترین میتران» از استرداد مصون شد.
در فرانسه، نگری در پاریس هشتم (وینسنس) و همچنین در کالج بین‌المللی فلسفه که توسط ژاک دریدا تأسیس شده بود، شروع به تدریس کرد. گرچه شرایط اقامت او در فرانسه مانع از فعالیت سیاسی او می‌شد، اما آثار فراوانی تألیف می‌کرد و در ائتلافات روشنفکران چپ نیز فعال بود.
بازگشت به وطن
نگری در سال ۱۹۹۷، برای گذراندن دوران محکومیت خود به ایتالیا بازگشت؛ به این امید که بتواند به آگاهی عمومی در مورد وضعیت صدها تبعیدی سیاسی ایتالیایی کمک کند. در این زمان، مجازات او تخفیف یافت و او در سال ۲۰۰۳ از زندان آزاد شد. این در حالی است که برخی از تأثیرگذارترین آثار خود را در پشت میله‌های زندان نوشته بود.
او پس از آزادی با شریک زندگی خود، فیلسوف فرانسوی، جودیت ریول، زندگی می‌کرد. حاصل این ازدواج دختری با نام آنا نگری است، که اکنون به پیشه‌ی کارگردانی اشتغال دارد. نگری بیست سال پس از آزادی در نودسالگی، در پاریس چشم از جهان بست.
نگاهی به کتاب‌ها و آثار آنتونیو نگری
در ادامه، به معرفی آثار نگری و تحلیل محتوای آن‌ها می‌پردازیم.
کتاب ثروت مشترک
آنتونیو نگری این کتاب (۲۰۰۹) را با مشارکت مایکل هارت نگاشته است. نویسندگان این کتاب ابتدا فجایع جهان کنونی را برای مخاطبان خود روشن کرده‌اند. سپس به ترسیم جهانی پرداخته‌اند که در آن از این فجایع خبری نخواهد بود. ایشان راه‌حل اصلی برای بیرون آمدن از بحران جهان کنونی را در مفهوم «ثروت اشتراکی» خلاصه کرده‌اند و ادعا می‌کنند که از این طریق می‌توان بهشتی را در دل جهنم بنا کرد. مطالعه‌ی این کتاب برای مخاطبان بسیار تأمل‌برانگیز خواهد بود.
کتاب اسپینوزا و ما
این کتاب (۲۰۰۴) در حقیقت مجموعه‌ای از کنفرانس‌ها و درس‌گفتار‌های نگری در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ است. نقطه‌ی اشتراک آن‌ها نیز اندیشه‌های اسپینوزا و میراث فکری اوست. بخش‌های این کتاب به جستارهایی شباهت دارند که خواننده را با خود همراه می‌کنند و هریک بخشی از آراء فلسفی اسپینوزا را در برابر خوانندگان مجسم می‌کنند. این کتاب منبع بسیار خوبی برای شناخت سیر تفکر اسپینوزا خواهد بود.
کتاب هنر و مالتیتود
نه نامه با موضوع اصلی هنر، این کتاب (۱۹۸۹) را تشکیل می‌دهند. در خلال این نامه‌ها، نه‌تنها با ایده‌های نگری در مورد هنر آشنا می‌شویم، بلکه به تحولات و دگردیسی فکری او نیز پی می‌بریم. خواندن این کتاب نه‌تنها برای دوستداران هنر جالب خواهد بود، بلکه اطلاعات مفیدی را نیز در اختیار علاقه‌مندان فلسفه‌ی هنر قرار خواهد داد.
نوگرایی و دیدگاه خلاقانه‌ی نویسنده در این کتاب مخاطبان را مجذوب خود خواهد کرد.
کتاب نابهنجاری وحشی
آنتونیو نگری در این کتاب (۱۹۸۱) نیز به سراغ اسپینوزا و اندیشه‌های او رفته است. قدرت متافیزیک و سیاست اسپینوزا موضوع‌های اصلی این کتاب هستند. نویسنده در این اثر ابتدا مشخص می‌کند که به چه دلیل باید اندیشه‌های اسپینوزا را مورد بررسی قرار داد و اصولاً نقش این فیلسوف در شکل‌گیری اندیشه‌های فلسفی مدرن چه بوده است. نویسنده در این اثر، مطالعات خود را بر جنبه‌ي سیاسی تفکرات اسپینوزا متمرکز می‌کند و شرح دقیقی از اندیشه‌های فلسفی و سیاسی او به مخاطبان ارائه می‌دهد.
کتاب انبوه خلق
مایکل هارت و آنتونیو نگری بار دیگر برای نگارش کتاب «انبوه خلق» (۲۰۰۴) به همکاری با یکدیگر پرداخته‌اند. آن‌ها در این کتاب مفهوم «خلق» و «مردم» را از منظر تازه‌ای مورد بررسی قرار می‌دهند و اندیشه‌های پیشین را در مورد این مفاهیم به چالش می‌کشند.
جامعه‌شناسان، دانشجویان حوزه‌ی علوم اجتماعی و دوستداران کتاب‌های تحلیلی اجتماعی از خواندن این کتاب بهره‌ی فراوانی خواهند برد.
کتاب مدرنیته و انبوه خلق
تیموتی اس. مورفی این کتاب (۲۰۰۴) را در تشریح اندیشه‌های آنتونیو نگری نوشته است. اگرچه نگری نویسنده‌ی این کتاب نیست اما چون کتاب حاضر در مورد آراء او نوشته شده است، این کتاب را در همین بخش معرفی می‌کنیم. نویسنده در این اثر به دنبال آن بوده تا نگری را از لابه‌لای نوشته‌ها و کتاب‌هایش به مخاطبان بشناساند. مورفی در این کتاب، فارغ از اتهامات سیاسی‌ای که به نگری وارد شده بود، سعی دارد دیدگاه‌های سیاسی و فلسفی او را برای مخاطبان ترسیم کند و به‌نوعی، صدای او در زمانه‌‌ی کنونی باشد.
کتاب فضاهای جدید آزادی
آنتونیو نگری با همکاری فلیکس گتاری این کتاب (۱۹۹۰) را نگاشته است. نویسندگان این کتاب با انتقاد از سیاست‌های اقتصادی آمریکا قصد دارند مزیت‌های سیاست‌های اقتصادی کمونیسم را نسبت به آن مشخص کنند. مطالعه‌‌ای این کتاب می‌تواند برای دوستداران حوزه‌ی اقتصاد سیاسی سودمند باشد و آن‌ها را با اندیشه‌های دو متفکر برجسته در مورد کمونیسم و تقابل آن با سایر احزاب سیاسی و اقتصادی آشنا کند.
کتاب امپراتوری
به‌طور کلی، این کتاب (۲۰۰۰) به گذار مداوم از پدیده‌ی «مدرن» امپریالیسم، با محوریت دولت‌‌ملت، به یک ساختار پست‌مدرن نوظهور ایجاد‌شده در میان قدرت‌های حاکم ـ‌که نویسندگان آن را «امپراتوری» می‌نامندـ می‌پردازد و درباره‌ی آن نظریه‌پردازی می‌کند.
کتاب امپراتوری ایده‌های مختلفی را در مورد قوانین اساسی، جنگ جهانی و مفهوم طبقه توضیح می‌دهد. ازاین‌رو، طبق آموزه‌های این کتاب، امپراتوری از یک پادشاهی (ایالات‌متحده، هشت کشور بزرگ جهان و سازمان‌های بین‌المللی مانند ناتو، صندوق بین‌المللی پول یا سازمان تجارت جهانی)، یک الیگارشی (شرکت‌های چندملیتی و سایر دولت-ملت‌ها) و یک دموکراسی (سازمان‌های مختلف غیردولتی و سازمان ملل متحد) تشکیل شده است.
اسمبلی
در سال ۲۰۱۷، نگری و مایکل هارت «اسمبلی» را منتشر کردند. این کتاب مجموعه‌ای از تأملات نویسندگانش را در مورد ماهیت سرمایه‌داری معاصر و جنبش‌های اجتماعی ارائه می‌کند و مفاهیم و ایده‌هایی را که قبلاً در کتاب امپراتوری مطرح شده بودند، گرد هم می‌آورد. همچنین مفهوم سیاسی جدیدی از «اسمبلی» (مجمع) را معرفی می‌کند که از مفهوم «مجموعه» ژیل دلوز و فلیکس گوتاری به‌عنوان شیوه‌ای برای تفکر در مورد جنبش‌های توده‌ای و نقش قدرت تشکیل‌دهنده استفاده می‌کند.
این کتاب تجزیه و تحلیل رویدادهایی را ارائه می‌دهد که در سال‌های پس از ۲۰۰۹ رخ داده‌اند، مانند ظهور پوپولیسم جناح راست، اشغال وال‌استریت، اتوماسیون کار و اقتصاد دیجیتال.
