مسعود علیا
زندگینامه و معرفی کتاب‌های مسعود علیا
مسعود علیا نویسنده، مترجم، مدرس و پژوهشگر ایرانی است که در دانشگاه نیز به تدریس پرداخته و حوزه‌ی تخصصی‌اش فلسفه است. از جمله ترجمه‌های مشهور او می‌توان به ترجمه‌ی برخی از آثار هانا آرنت، فیلسوف مشهور قرن بیستم و آثاری در باب فلسفه، به‌ویژه پدیدارشناسی، هرمنوتیک، فلسفهی هنر و فلسفهی اخلاق اشاره کرد.
بیوگرافی مسعود علیا
مسعود علیا در سال ۱۳۵۳ در تهران متولد شد. تحصیلات کارشناسی خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران گذارند و در مقطع کارشناسی‌ارشد به مطالعه در رشته‌ی فلسفه در دانشگاه شهید بهشتی و پژوهش در باب گستره‌ی راز و تقلیل آن به مسئله در فلسفهی گابریل مارسل پرداخت. او در تیرماه ۱۳۸۷، از رساله‌اش با عنوان «شرط امکان اخلاق در اندیشه‌ی لویناس» به راهنمایی «عبدالکریم رشیدیان» در مؤسسه‌ی حکمت و فلسفه دفاع کرد و دکترای فلسفه را از مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفهی ایران گرفت. او سپس مدتی در مقام استادیار و مدیرگروه فلسفهی هنر در دانشگاه هنر تهران بوده است. علیا از جمله افرادی است که در سال ۱۴۰۱ برای مدتی از تدریس در دانشگاه منع شد.
او همچنین ویراستار و دبیر مجموعه‌ی «دانشنامه‌ی فلسفهی استنفورد» در انتشارات ققنوس و از جمله مدرسان آکادمی «شمسه» است و به تدریس دوره‌هایی با عناوینی همچون «پدیدارشناسی هنر؛ مؤلفه‌ها و افق‌ها»، «هنر و جهان‌‌های ممکن»، «هرمنوتیک و پدیدارشناسی آلمانی» و «هنر و روایت در فلسفهی هانا آرنت» پرداخته است.
جوایز و افتخارات
مسعود علیا آثار بسیاری از فیلسوفان مختلف در حوزه‌های فلسفهی هنر، هرمنوتیک، پدیدارشناسی و فلسفهی اخلاق را به فارسی برگردانده است. او برای ترجمه‌ی یکی از این آثار، برنده‌ی جایزه‌ی کتاب سال شده است.
مروری بر ترجمه‌های مسعود علیا
مجموعه‌ی دانشنامه‌ی فلسفهی استنفورد
دانشنامه‌ی فلسفهی استنفورد، یکی از معتبرترین و جامع‌ترین منابع فلسفی در جهان است که از سال ۱۹۹۵ میلادی توسط دانشگاه استنفورد منتشر می‌شود. با ترجمه و انتشار بخشی از این دانشنامه‌ی ارزشمند به زبان فارسی به سردبیری مسعود علیا و همکاری همکارانش، علاقه‌مندان به فلسفهی در ایران می‌توانند به‌راحتی به منابعی دست یابند که تا پیش‌ازاین تنها به زبان انگلیسی در دسترس بود.
این مجموعه با ترجمه‌ی دقیق و روان، به همراه حفظ سبک و زبان‌اصلی، به‌عنوان یک مرجع کامل و بهروز در حوزه‌ی فلسفه برای دانشجویان، پژوهشگران و عموم علاقه‌مندان به شمار می‌رود. عناوینی چون «مفهوم شر»، «فلسفهی دین»، «عقل به روایت کانت»و «زیبایی‌شناسی فمینیستی» تنها بخشی از موضوعات متنوعی هستند که در این مجموعه به آن‌ها پرداخته شده است.
کتاب معرفت‌شناسی
کتاب «معرفت‌شناسی» به جمع‌آوری و ترجمه‌ی مقالاتی از دانشنامه‌ی استنفورد پرداخته است که به مسائل مختلف معرفت‌شناختی می‌پردازد. مقالات شامل موضوعاتی مانند صدق، دورن‌نگری، شهود، بدن آگاهی، شواهد و معرفت‌شناسی اجتماعی هستند. مسعود علیا، مترجم سرپرست و ویراستار این مجموعه، مباحث پیچیده و فلسفی را روان و قابل فهم بیان کرده است.
کتاب فلسفه دین
کتاب «فلسفه دین» نوشته‌ی چارلز تالیافرو، اولین‌بار در سال ۲۰۰۳ منتشر شد و به بررسی مسائل مختلفی مانند خداباوری، شرارت، ویژگی‌های الهی، تجربه‌ی مذهبی و زبان دینی می‌پردازد. این اثر موضوعاتی مانند ماهیت باورهای مذهبی، ارزش‌های دینی، هویت شخصی و مرگ را نیز بررسی می‌کند. فلسفهی دین همچنین، به گفت‌وگوهای میان خداباوری و خداناباوری، مذاهب غیرخداباور و تأثیرات هنر، روان‌کاوی و محیط بر دغدغه‌های دینی پرداخته است.
کتاب اخلاق بدون هستی‌شناسی
کتاب «اخلاق بدون هستی‌شناسی» اثر هیلاری پاتنم، به بررسی امکان عینی بودن قضاوت‌های اخلاقی پرداخته و به نقد تأثیر هستی‌شناسی بر فلسفهی تحلیلی می‌پردازد. پاتنم پیشنهاد می‌کند که از ایده‌های هستی‌شناسی صرف نظر کنیم. این کتاب در زمینه‌ی فرااخلاق، که شامل مباحث دلالت‌شناسی، وجود‌شناسی و معرفت‌شناسی اخلاق است، به بررسی مفاهیم اخلاقی، وجود یا عدم ویژگی‌های اخلاقی در جهان و چگونگی شکل‌گیری دانش اخلاقی می‌پردازد.
کتاب مبانی فلسفه اخلاق
کتاب «مبانی فلسفه اخلاق» نوشته‌ی رابرت ال هولمز، به طور سیستماتیک و روشن به نظریه‌های اخلاقی و ریشه‌های تاریخی آن‌ها پرداخته و دغدغه‌های معاصر را بررسی می‌کند. این کتاب به دانشجویان کمک می‌کند تا دیدگاه‌های خود را توسعه دهند و به جای مطالعه‌ی منفعلانه، با مباحث اخلاقی درگیر شوند. نظریه‌های مختلف اخلاقی در این متن در بستر مسائل اساسی فلسفهی اخلاق مورد ارزیابی قرار گرفته است.
کتاب مرلو-پونتی
کتاب «مرلو-پونتی» نوشته‌ی تیلور کارمن، مقدمه‌ی جامع فلسفهی موریس مرلو-پونتی، فیلسوف پدیدارشناس برجسته‌ی قرن بیستم است. این کتاب به بررسی فلسفهی ادراک، بدن و تاریخ مرلو-پونتی پرداخته و نقد او بر تفکر عینی و آزادی محدود را توضیح می‌دهد. همچنین، دیدگاه‌های او در زمینه‌ی هنر و زیبایی‌شناسی، به‌ویژه در تحلیل آثار سزان، مورد توجه قرار گرفته است. این اثر به عنوان منبعی مفید برای دانشجویان و پژوهشگران پدیدارشناسی و فلسفهی قرن بیستم شناخته می‌شود.
کتاب از وجود به موجود
مسعود علیا با ترجمه‌ی دقیق و روان کتاب «از وجود به موجود» نوشته‌ی امانوئل لویناس، خدمتی ارزنده به جامعه‌ی فلسفهی فارسی‌زبان کرده است. این کتاب که یکی از آثار شاخص لویناس محسوب می‌شود، با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت وجود و رابطه‌ی انسان با دیگری، به خواننده کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از خود و جهان پیرامون خود دست یابد. ترجمه‌ی حاضر با بهره‌گیری از ترجمه‌ی انگلیسی «آلفونسو لینگیس»، به خواننده این امکان را می‌دهد تا به بهترین شکل ممکن از متن اصلی بهره‌مند شود.
کتاب درآمدی بر اندیشه لویناس
امانوئل لویناس، فیلسوف فرانسوی، با نگاهی نوآورانه به مفاهیم اخلاقی مانند دیگری و غیریت، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ فلسفه پیدا کرده است. کتاب «درآمدی بر اندیشه لویناس» نوشته‌ی کالین دیویس، با ترجمه‌ی روان مسعود علیا، به خوانندگان فارسی‌زبان امکان می‌دهد تا با اندیشه‌های بدیع این فیلسوف آشنا شوند. کتاب «درآمدی بر اندیشه لویناس» به‌عنوان راهنمایی جامع برای آشنایی با فلسفهی لویناس به شمار می‌رود. این کتاب با بررسی آثار اولیه و مهم لویناس، از جمله «تمامیت و نامنتاهی» و «ماسوای هستی یا فراسوی وجود»، به خواننده کمک می‌کند تا تحول اندیشه‌ی این فیلسوف را به‌خوبی درک کند. همچنین، با پرداختن به موضوعاتی مانند اخلاق، دین و یهودیت، تصویری کامل از جهان‌بینی لویناس ارائه می‌دهد.
کتاب وضع بشر
کتاب «وضع بشر» اثر هانا آرنت، در سال ۱۹۵۸ منتشر شد. این اثر که حاصل درسگفتارهای او در دانشگاه شیکاگو است، به بررسی بنیادی‌ترین فعالیت‌های انسان از جمله‌ی زحمت، کار و عمل می‌پردازد. آرنت با رویکردی پدیدارشناسانه، به دنبال کشف معنای نهفته در این فعالیت‌ها و ارتباط آن‌ها با هم است. آرنت در این کتاب استدلال می‌کند که فلسفهی سنتی، به‌ویژه فلسفهی سیاسی، اغلب این فعالیت‌ها را با هم خلط کرده و به اهمیت هر یک به‌عنوان یک فعالیت مستقل پی نبرده است. او معتقد است که زحمت به حیات زیستی انسان، کار به تولید اشیا و عمل به زندگی سیاسی مرتبط است. او معتقد بود که برای درک کامل سیاست، باید ابتدا به بررسی بنیادهای فعالیت‌های انسانی پرداخت.
کتاب حیات ذهن
هانا آرنت، فیلسوف سیاسی برجسته‌ی قرن بیستم، طرحی بلندپروازانه برای بررسی «حیات ذهن» انسان داشت. او قصد داشت در ۳ جلد، به‌تفصیل به ۳ جنبه‌ی مهم حیات ذهن یعنی تفکر، اراده و داوری بپردازد. متأسفانه، مرگ زودهنگام آرنت مانع از تکمیل این طرح شد. بااین‌حال، ۲ جلد نخست که به تفکر و اراده اختصاص دارند، به‌عنوان آثاری ارزشمند در فلسفهی سیاسی شناخته می‌شوند. اگرچه جلد سوم درباره‌ی داوری ناتمام ماند، اما آرنت در آثار دیگر خود نیز به این مفهوم پرداخته است.
ترجمه‌های مسعود علیا از آثار مرتبط با سنت پدیدارشناسی
کتاب پدیدارشناسی ادراک
کتاب «پدیدارشناسی ادراک» موریس مرلوپونتی، یکی از آثار ماندگار فلسفهی قرن بیستم است که به بررسی ماهیت ادراک و تجربه‌ی زیسته‌ی انسان می‌پردازد. مرلوپونتی با نگاهی نوآورانه به ادراک، نشان می‌دهد که چگونه تجربه‌های حسی ما، جهان را برای ما شکل می‌دهند و ما را به آن پیوند می‌دهند. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه و پدیدارشناسی، به‌ویژه پدیدارشناسی فرانسوی خواندنی است.
کتاب جنبش پدیدارشناسی
کتاب «جنبش پدیدارشناسی» اثر هربرت اسپیگلبرگ، یک راهنمای جامع برای ورود به دنیای پیچیده‌ی فلسفهی پدیدارشناسی است. این کتاب با زبانی ساده و روان، تاریخچه‌ی پیدایش و تحولات این جریان فلسفی را روایت می‌کند و به بررسی آرای مهم‌ترین فیلسوفان پدیدارشناختی می‌پردازد. این کتاب برای کسانی که به فلسفه و به‌ویژه به چگونگی درک تجربه‌ی انسانی علاقه‌مند هستند، مفید و جذاب است. هربرت اسپیگلبرگ در این کتاب رویکردی تاریخی و انتقادی دارد و آرای فیلسوفانی مانند هوسرل، هایدگر و سارتر را بررسی کرده است. او نشان داده است که چگونه پدیدارشناسی از یک جریان فلسفی آلمانی به یک جنبش جهانی تبدیل شده است. این کتاب، یک مرجع کامل برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه است. مسعود علیا برای ترجمه‌ی این اثر جایزه‌ی کتاب سال را دریافت کرده است.
کتاب اگزیستانسیالیسم و اخلاق
کتاب «اگزیستانسیالیسم و اخلاق» نوشته‌ی مری وارناک، به بررسی این پرسش می‌پردازد که چگونه انسان‌ها در دنیایی بی‌معنا می‌توانند تصمیمات اخلاقی بگیرند. وارناک با تحلیل آرای کی‌یرکگور، هایدگر و سارتر، نشان می‌دهد که اخلاق اگزیستانسیالیستی، بر پایه‌ی تصمیمات فردی و مسئولیت‌پذیری بنا شده است. درحالی‌که اخلاق سنتی بر قوانین و اصول ثابت تأکید دارد، اگزیستانسیالیسم، به‌ویژه به روایت وارناک، اخلاقی را پیشنهاد می‌کند که بر اساس تجربه‌ی فردی و انتخاب‌های آزادانه شکل می‌گیرد.
کتاب شرایط عشق
کتاب «شرایط عشق» نوشته‌ی جان آرمسترانگ، به یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های بشر، یعنی ماهیت عشق، می‌پردازد. آرمسترانگ با نگاهی عمیق به تاریخ فلسفه و ادبیات، به بررسی شرایط و چالش‌های عشق‌ورزی می‌پردازد. او با بررسی آثار افرادی مانند افلاطون، تولستوی و فروید، به خوانندگان نشان می‌دهد که چگونه فرهنگ و تاریخ، درک آن‌ها از عشق را شکل می‌دهند. این کتاب، یک راهنمای جامع برای درک بهتر از عشق و روابط انسانی است و برای کسانی که به دنبال درک بهتر از عشق و روابط انسانی هستند، خواندنی است.
کتاب جغد مینروا
کتاب «جغد مینروا» سفری به دنیای پیچیده‌ی فلسفه است. این کتاب با گردآوری مقالاتی از بزرگ‌ترین فیلسوفان تاریخ، به مخاطبان فرصتی می‌دهد تا با افکار عمیق و دیدگاه‌های متنوعی درباره‌ی مسائل بنیادی فلسفه آشنا شوند. از معرفت‌شناسی و اخلاق گرفته تا متافیزیک و منطق، هر فصل کتاب کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از فلسفه و نقش آن در زندگی انسان پیدا کنند. این کتاب برای دانشجویان فلسفه و همه‌ی کسانی که به دنبال شناخت بهتر جهان و جایگاه خود در آن هستند، بسیار مفید خواهد بود.
مروری بر کتاب‌ها و آثار تألیفی مسعود علیا
کتاب فرهنگ توصیفی فلسفه اخلاق
مسعود علیا در کتاب «فرهنگ توصیفی فلسفه اخلاق» کاری متفاوت انجام داده است. او به جای ترجمه‌ی مستقیم یک فرهنگ لغت خارجی، با بررسی چندین منبع معتبر، فرهنگ لغتی جامع و کامل را گردآوری کرده است. این کتاب شامل توضیحات مفصلی درباره‌ی اصطلاحات فلسفهی اخلاق است و برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به این حوزه بسیار مفید خواهد بود.
کتاب کشف دیگری همراه با لویناس
کتاب «کشف دیگری همراه با لویناس» نوشته‌ی مسعود علیا تلاشی است برای درک و معرفی امانوئل لویناس، فیلسوفی که در پی کشف معنای اخلاق و شرایط امکان آن است، بدون بنیان‌گذاری یک نظام اخلاقی. این کتاب به بررسی اندیشه‌های لویناس درباره مسئولیت انسان در برابر دیگری و اهمیت غیریت در فلسفه او می‌پردازد. نویسنده نشان می‌دهد که اندیشه‌های لویناس در عین غرابت، به نوعی تازه و بدیع به تحلیل اخلاق و مسئولیت انسانی می‌پردازد.
کتاب عطار
شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، عارفی بزرگ و شاعری توانا بود که با آثار عرفانی خود، جایگاه والایی در ادبیات فارسی به دست آورد. معروف‌ترین اثر او، «منطق‌الطیر» است که سفری عرفانی را به تصویر می‌کشد. عطار در آثار خود، به زبان ساده و شیوایی، مفاهیم عمیق عرفانی را بیان کرده و بر دل‌وجان خواننده می‌نشیند. آثار دیگر او مانند «اسرارنامه» و «الهی‌نامه» نیز از جمله شاهکارهای ادبیات عرفانی ایران هستند. کتاب صوتی «عطار» نوشته‌ی مسعود علیا، دوستداران عطار نیشابوری را با زندگی و آثار او آشنا می‌کند. نویسنده در این کتاب، با زبانی ساده و روایتی جذاب، داستان زندگی عارف بزرگ ایران را روایت می‌کند.
کتاب سهروردی
شهاب‌الدین سهروردی، فیلسوف و عارف بزرگ ایرانی، در قرن ششم هجری در سهرورد متولد شد. او با تأسیس مکتب اشراق، انقلابی در فلسفهی اسلامی ایجاد کرد. سهروردی توانست در مدت کوتاهی به یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان تاریخ فلسفه تبدیل شود.
کتاب صوتی «سهروردی» نوشته‌ی مسعود علیا، با زبانی ساده و روان، زندگی پربار و پرماجرای این فیلسوف را روایت می‌کند. این کتاب به مخاطبان کمک می‌کند تا با افکار و اندیشه‌های این فیلسوف مشهور بهتر آشنا شوند. لذت شنیدن این اثر، با صدای دلنشین بهروز طالبی دوچندان خواهد شد.
تأثیر مسعود علیا بر فلسفه و اندیشه در ایران
مسعود علیا با ترجمه‌ی آثار مهم فلسفی و انجام پژوهش‌های گسترده در حوزه‌ی فلسفه، نقش مهمی در معرفی برخی از فیلسوفان و برخی از حوزه‌ها در ایران داشته است. ترجمه‌های ایشان به‌ویژه در حوزه‌های فلسفهی هنر و هرمنوتیک، به گسترش دانش و آگاهی در این زمینه‌ها در ایران کمک کرده است.
