کتاب ایلیاد

کتاب ایلیاد با عنوان انگلیسی The Iliad نوشته‌ی هومر، شاعر نابینای یونانی است. ایلیاد را می‌توان از مهم‌ترین و کهن‌ترین آثار ادبیات غرب و شاهکار حماسی یونان باستان دانست که در کنار اُدیسه ستون اصلی ادبیات حماسی غرب به شمار می‌آید. ایلیاد با خشم آغاز می‌شود؛ از خشم آشیل بسرای، ای الهه. خشم آشیل، بزرگ‌ترین جنگجوی یونان، پس از اختلاف‌نظر با آگاممنون، فرمانده‌ی ارتش یونان و تصمیم او برای صرف‌نظر از شرکت در نبرد تروا منجر به ویرانی عظیم و دگرگونی سرنوشت بسیاری از شخصیت‌ها می‌شود. ایلیاد را سعید نفیسی به فارسی برگردانده و انتشارات پر آن را به چاپ رسانده است. شما می‌توانید نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایلیاد اثر هومر

ایلیاد از خشم آغاز می‌شود؛ خشمی که ویرانی را به دنبال خود می‌کشد و بر صحنه‌ی نبرد تروا سایه می‌افکند. در دهمین سال جنگ تروا کریسِس پدر کریسئیس، زنی که توسط یونانی‌ها به اسارت گرفته شده، از آگاممنون، فرمانده‌ی ارتش یونانی‌ها، می‌خواهد که دخترش را آزاد کند، اما آگاممنون مخالفت می‌کند. نفرینِ کریسس که کشیشی قدرتمند و متحد تروا به شمار می‌رود، باعث می‌شود خدای آپولون طاعون را بر سر یونانیان نازل کند. آگاممنون که تنها راه رهایی از این بیماری فاجعه‌بار را پس‌دادنِ کریسئیس می‌بیند، به‌ناچار به این درخواست تن می‌دهد، اما برای ترمیم غرور لگدمال‌شده‌اش این‌بار محبوب و برده‌ی آشیل، بریسئیس را از او می‌گیرد.

آشیل خشمگین می‌شود و دست از نبرد می‌کشد. خشم آشیل و عقب‌نشینی او آغازگر ویرانی عظیمی در جنگ تروا می‌شود. ارتش یونان در نبود آشیل تضعیف شده و تروا به رهبری هکتور، شاهزاده و قهرمان تروا، حمله می‌کند و ارتش یونان را در هم می‌کوبد. جان‌های زیادی از دست می‌روند و خون‌ها به زمین ریخته می‌شوند.

آشیل در میانه‌ی این جنگ ویران‌گر دور از میدان نبرد به دست خشم اسیر شده و تنها نظاره‌گری خاموش است. او از آگاممنون خشمگین است، اما خشمش دامن تمام یونان را می‌گیرد و می‌سوزاند. طولی نمی‌کشد که رد خون به او می‌رسد و غرورش تَرَک برمی‌دارد. باید برخیزد؛ برای دوستانی که خشم او جانشان را گرفت، برای یونان.

ایلیاد روایتی تراژیک از خشمی است که به نابودی و ویرانی منجر می‌شود. هومر اولین کلمات را این‌گونه بیان می‌کند؛ از خشم آشیل بسرای، ای الهه. نه از جنگ، نه از قهرمانی، بلکه خشم؛ زیرا این خشم است که در ایلیاد تراژدی را می‌سازد. و این تراژدی از خود انسان می‌جوشد، از غرور، خشم و خودخواهی.

هومر ایلیاد را با لحنی سنگین روایت می‌کند و با استفاده از تشبیه‌های پُرکشش، گستردگی خشونت و سایه‌ی جنگ را به‌خوبی نشان می‌دهد. به‌علاوه، هومر از تشبیه‌های مفصل برای توصیف نبردها، طبیعت و جمعیت استفاده می‌کند؛ مثلاً ارتش‌ها به امواج، طوفان‌ها یا گله‌های عظیم حیوانات تشبیه می‌شوند. این روش به داستان جلوه‌ای بزرگ و تقریباً فراانسانی می‌دهد.

داکتیلیک هگزامتر وزنی است که هومر برای سرودن ایلیاد و اُدیسه از آن استفاده کرده است. این وزن با لحن پُرابهت ایلیاد متناسب است و در عین موسیقیایی‌بودن، به آن جلوه‌ای جدی و رسمی می‌بخشد. همچنین، وزن داکتیلیک هگزامتر به‌عنوان وزن قهرمانانه یکی از مشخصه‌های اساسی حماسه‌های کلاسیک یونان است که در ایجاد لحن حماسی، رسمی و موسیقایی در ایلیاد نقشی کلیدی داشته است.

کتاب ایلیاد هومر، شاهکار بی‌بدیل ادبیات حماسی یونان باستان، داستانی پرتنش از جنگ تروا، خشم آشیل و سرنوشت تراژیک قهرمانان را در قالب شعری بلند و موسیقایی روایت می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب گران‌بها، دریچه‌ای‌ است به دنیایی پر از مفاهیم عمیق انسانی با لحنی فاخر و روایت حماسی که به خواننده تجربه‌ای فراموش‌نشدنی می‌بخشد.

چرا باید کتاب ایلیاد هومر را بخوانیم؟

ایلیاد نمایشی قدرتمند از واقعیتی انسانی است که در بستر جنگی سهمگین روایت می‌شود. این کتاب با پایان‌بندی انسانی و عمیق خود ذهن را به تأمل وامی‌دارد. به‌علاوه، ایلیاد نه فقط جنگ، بلکی تراژدی بزرگی را روایت می‌کند که با وجود گذشت قرن‌ها از نگارش آن، هنوز هم قابل‌لمس و آشناست. مطالعه‌ی ایلیاد یعنی نگریستن به انسان امروز از دریچه‌ی جهان باستان؛ روایتی که هرچند در دل اسطوره و حماسه تنیده شده است، اما دغدغه‌های ابدی بشر را با زبانی کهن و جهانی بازگو می‌کند. همچنین، این کتاب دریچه‌ای است به عصر یونان باستان و تصویری از فرهنگ، سبک زندگی و باورهای آن دوران ارائه می‌دهد. ترجمه‌ی دقیق سعید نفیسی ویژگی‌های یادشده‌ی این کتاب ارزشمند را به‌خوبی به نسخه‌ی فارسی آن انتقال داده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟

مطالعه‌ی ایلیاد برای علاقه‌مندان به اسطوره‌شناسی و روایت‌های افسانه‌ای یونان باستان تجربه‌ای جذاب به شمار می‌رود. به‌علاوه، این کتاب هم از نظر زبان و ساختار ادبی و هم از نظر محتوا برای پژوهشگران و دانشجویان ادبیات، فلسفه و مطالعات فرهنگی منبع تحقیقاتی ارزشمندی است.

درباره هومر؛ نویسنده کتاب ایلیاد

هومر یکی از بزرگ‌ترین شاعران یونان باستان است که به‌عنوان خالق دو حماسه‌ی بزرگ ایلیاد و اُدیسه شناخته می‌شود. با وجود اختلاف‌نظرها، رایج‌ترین باور درباره‌ی زندگی هومر در دوران باستان این است که او در قرن ۸ پیش از میلاد در آسیای صغیر (ترکیه‌ی امروزی) می‌زیسته است. آثار او، به ویژه ایلیاد، به‌عنوان متون درسی در یونان باستان مطالعه و تحلیل می‌شدند و تا کنون نیز منبع الهام بی‌پایانی برای ادبیات، هنر، فلسفه و حتی موسیقی در سراسر جهان به شمار می‌روند.

مسئله‌ی هومری یا Homeric question به مجموعه سؤالاتی گفته می‌شود که از قرون گذشته تا به امروز درباره‌ی هویت هومر و منشأ خلق آثار او، یعنی ایلیاد و اُدیسه، مطرح شده‌اند. از جمله این‌که عده‌ای بر این باورند که آثار هومر نخست شفاهی خلق شده‌اند و شاعران دیگری در سرودن آن‌ها دخیل‌اند. اما با وجود تردیدها در مورد هویت واقعی هومر و منشأ آثار، شکی نیست که او نقش مؤثری در شکل‌گیری این آثار گران‌بها و جاودانه در ادبیات جهان داشته است.

بهترین ترجمه ایلیاد

از بهترین ترجمه‌های این کتاب می‌توان به ایلیاد سعید نفیسی اشاره کرد که توسط انتشارات پَر به چاپ رسیده است. نفیسی یکی از برجسته‌ترین مترجمان و پژوهشگران ادبیات کلاسیک در ایران بود که آثار متعددی از جمله ترجمه‌های ارزنده‌ای از ایلیاد و اُدیسه هومر را به زبان فارسی ارائه داد. او در ترجمه‌ی ایلیاد با استفاده از زبان فارسی فصیح و ادبی، حسّ و حال حماسی متن را به‌خوبی منتقل کرده است.

نظرات مشهور درباره‌ی کتاب ایلیاد

تمجیدها از این کتاب عمدتاً بر جنبه‌ی حماسی، ژرفای انسانی و اهمیت تاریخی‌اش متمرکزند. کتاب‌های هومر از جمله ایلیاد منبع الهام بزرگی برای نویسندگان بعد از او به شمار می‌روند و منتقدان برجسته‌ی بسیاری ایلیاد را تحسین می‌کنند. سیمون وِیل، فیلسوف و نویسنده‌ی فرانسوی، در مقاله‌ی خود می‌گوید حقیقتِ تراژدی در ایلیاد چیزی نیست جز نیروی قهرآسا. این اثر نشان می‌دهد چگونه زور انسان را به شیء تبدیل می‌کند. بسیاری دیگر از منتقدان ایلیاد را به‌دلیل پرداختن به مسائل جاودانه‌ای مثل مرگ، خدایان، شرف و نقش سرنوشت به‌شکلی تأثیرگذار و تأمل‌برانگیز، تحسین کرده‌اند. به‌علاوه، برخی ایلیاد را جز یک حماسه‌ی گران‌بها، اثری اخلاقی نیز به شمار می‌آورند که مفاهیمی مثل انتقام و عدالت را بررسی می‌کند.

جوایز و افتخارات این کتاب

ترجمه‌های ایلیاد جوایز متعددی دریافت کرده‌اند، اما خود اثر کلاسیک به شمار می‌رود و جوایز معاصر به آن تعلق نمی‌گیرند. به‌علاوه‌ درباره‌ی شاعر یا شاعران دیگری که در نوشتن ایلیاد مشارکت کرده‌اند یا حتی در هویت اصلی هومر نیز محققان هنوز تردید دارند، پس ایلیاد برای دریافت جوایز رقابتی با معیارهای کنونی واجد شرایط نیست. اما ترجمه‌ی رابرت فِیگلز که در سال ۱۹۹۰ منتشر شد جایزه‌ی Harold Morton Landon Translation Award ویژه‌ی ترجمه‌های ممتاز شعر را در سال ۱۹۹۱ از آن خود کرد. امیلی ویلسون نیز اولین زن در تاریخ به شمار می‌رود که ایلیاد را به انگلیسی ترجمه کرده است. ترجمه‌ی او در سال ۲۰۲۳ منتشر شد و در مجله‌‌ی New Yorker به‌دلیل زبان روشن، و توجه به لایه‌های اجتماعی و فرهنگی مورد تحسین قرار گرفت.

اقتباس‌های کتاب ایلیاد

کتاب ایلیاد از بزرگ‌ترین منابع الهام هنری به شمار می‌رود و بارها از آن اقتباس شده است. از جمله‌ی این اقتباس‌ها می‌توان به فیلم Troy اشاره کرد که در سال ۲۰۰۴ به کارگردانی ولفگانگ پترسن با بازی برد پیت (آشیل)، اورلاندو بلوم (پاریس) منتشر شد. به‌علاوه مینی‌سریالی با عنوان Troy: fall of a city نیز در سال ۲۰۱۸ پخش شد که داستان جنگ تروا را به‌صورت مفصل‌تر و با رویکردی مدرن‌تر روایت می‌کند. علاوه‌بر سینما، ایلیاد در ادبیات نیز مورد اقتباس قرار گرفته است. رمان The Song of Achilles نوشته‌ی مادلین میلر که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، داستان ایلیاد را از نگاه پاکسیس (پاتروکلوس) روایت می‌کند. این کتاب با عنوان نغمه‌ی آشیل توسط نوید عاشوری به فارسی برگردانده شده و انتشارات آذرباد آن را به چاپ رسانده است.

بخشی از متن کتاب ایلیاد

شفق با جامه ارغوانی، پرتو خویش را به روی زمین می‌تافت که زئوس، خدایی که بانگ تندر وی سرورانگیزست، خدایان را بر بلندترین فرازگاه‌های بی‌شمار اولمپ گرد آورد و به سخن گفتن آغاز کرد. همه خاموش بودند گفت: ای خدایان اولمپ، گوش هوش به سخنان من فرادهید و من خواست بازپسین خود را به شما خواهم گفت. باید که هیچ‌یک از شما چه خدا و چه الهه، در پی آن نباشد که از فرمان من سر بپیچد. فرمانبردار باشید، تا آن‌که بی‌درنگ بتوانم زود اندیشه خود را به‌کار برم. هر کس که از گروه آسمانی‌نژاد دور شود و مردم تروا یا مردم آخائی را یاری کند به المپ باز نخواهد گشت مگر آنکه شرمگین و زخمی شود، یا اینکه وی را به دوزخ تاری پرتاب خواهم کرد، که جایگاه دور افتاده‌ای است و دروازه‌ها و آستانه‌ای رویین گرد آن را فرا گرفته‌اند و پرتگاه ژرفی‌ست بر فراز کشور مردگان هم‌چنان که آسمان زمین‌ست. از این پس خواهد دانست که هیچ‌یک از خدایان در توانایی با من برابر نیست.