بریده‌هایی از کتاب ایلیاد

ناستس و آمفیماک پسران نامور نومیون بودند و دومی چون دختران زر و زیور به خود می‌بست و به جنگ می‌رفت. نادان بیچاره! زر و زیور مرگ را از او دور نکرد. وی نزدیک رود به دست آخیلوس تیز تک از پای درآمد و آخیلوس جنگاور همه آن زرها را با خود به غنیمت برد.

ای زئوس بزرگ آیا هرگز این همه ناسازگاری را بهره شاهی که برتر از همه شاهان است کرده‌ای و آیا هرگز این همه سرافرازی را از او گرفته‌ای؟

مانند شیری که گرفتار گرسنگی جانکاهی‌ست و چون مرالی دشتی یا گوزنی سرفراز در بیشه خود ببیند شاد می‌شود و ناگهان آن را درهم می‌شکند هرچند که دسته‌ای از سگان شکاری سبک رو و جوانانی گرم خیز در پی آن باشند، منلاس هم بدین سان شادمان شد و آرزومند بود آن بزهکار را کیفر دهد. پس همان دم با سلاح از گردونه خویش فرو جست.

در میان این لشکریان بسیار هیچ‌کس نتوانست لاف زند که پیش از دیومد اسبان تندرو خود را برانگیخته و از خندق گذشته و به جنگ تاخته باشد.

ای زئوس بزرگ، خردتو بالاتر از خرد آدمی‌زادگان و خدایانست؛ با این همه تو این کشتار را روا می‌داری، مردمی گمراه، دلداده درشت‌خویی و نابکاری را که جز از جنگ، این آفت ددخویی آدمی‌زادگان، از چیزی خرسند نیستند یاری می‌کنی! پس چه! بالاترین کامیابی‌ها، خواب، مهرورزی، آواز دلربای و پایکوبی پاکزادان، این کامجویی‌هایی که با شوری بیشتر از کارزار بدان می‌پردازند، سرانجام ما را دل زده می‌کنند و مردم تروا هرگز از کشتار باز نمی‌ایستند!

ض و صنایع لفظی می‌پرداختند و صنایع معنوی را نادیده می‌گرفتند. دلایلی که می‌آورند بسیار ناروا بود، مثلاً می‌گفتند که در اودیسه تنها از نود شهر جزیره اقریطس «کرت» ذکر رفته و حال آنکه در ایلیاد ذکری از صد شهر این جزیره هست و اگر هر دو منظومه از یک سراینده است چگونه است که در ایلیاد پهلوانان ماهی نمی‌خورند و در اودیسه می‌خورند؟ پیداست که این خرده‌گیری‌ها تا چه اندازه بی‌بنیادست. در زمان‌های اخیر نیز برخی نقادان همان روش کوریزونت‌ها را در پیش گرفته‌اند اما بحث را بیشتر جنبه عالمانه داده‌اند و دلایل‌شان متقن‌تر از دلایل نقادان اسکندرانی‌ست. در این دو منظومه مطالعه دقیق کرده و در میان آن دو اختلاف آشکار یافته‌اند. بدین گونه که ایلیاد بیانی مؤثرتر و ساده‌ترست و اودیسه بیشتر جنبه اخلاقی دارد و نیز پیچیده‌ترست.