کتاب امیل

کتاب امیل نوشتۀ ژان ژاک روسو با ترجمۀ غلامحسین زیرک‌زاده در انتشارات ناهید به چاپ رسیده است.

درباره کتاب امیل

ژان ژاک روسو را یکی از بنیان‌گذاران علم و تعلیم و تربیت نام نهاده‌ند؛ زیرا کتاب‌های او بر آموزش و پرورش و مناسبات اجتماعی تأثیر زیادی گذاشته‌اند. امیل کتاب مشهور روسو در موضوع تعلیم و تربیت است و گفته‌اند که نسل اول دورۀ انقلاب فرانسه را پرورش داده است و نیز دستمایه‌ای برای اصلاحات اخلاقی و تربیتی نسل‌های بعدی شد. هدف روسو از نگارش کتاب امیل این بود تا فکر و اخلاق انسان را از طریق تعلیم و تربیت ارتقا دهد و اصولی را در این زمینه پی بریزد. این کتاب نخستین بار در ۱۳۲۸ با ترجمۀ غلامحسین زیرک‌زاده به فارسی ترجمه شد و کتاب حاضر نیز ویراستی از همان نسخه است.

در این کتاب، امیل نام کودکی است که قرار است تعلیم و تربیت مد نظر روسو روی آن اعمال شود. امیل به‌گفتۀ روسو مهم نیست پدر و مادر داشته باشد یا نداشته باشد؛ زیرا خود روسو قرار است تربیتش را بر عهده بگیرد. کتاب شامل ۵ بخش است که بر اساس تقسیم‌بندی دوره‌های زندگی امیل توسط روسو تدوین شده است.

روسو می‌گوید در دوران پس از به دنیا آمدن و طفولیت، کودک ناتوان است و هیچ چیز از خود ندارد و نیازمند مراقبت است. او با توضیح عقاید کهنۀ اقشار جامعه، موضوع انتخب دایه و وظایف پدر را گوشزد می‌کند. این خلاصۀ فصل اول است که طبیعت و تربیت نام دارد. فصل دوم نخستین درس جرئت نام دارد. در این دوره است که کودک باید جرئت و جسارت و رنج کشیدن را بیاموزد. روسو می‌گوید در این دوره پدر و مادر نباید عقاید خود را به فرزندشان تحمیل کنند؛ زیرا در بسیاری از موارد نتیجۀ عکس می‌دهد. 

فصل سوم کتاب امیل دربارۀ پرورش فکری و آموزش تجربی کودک است. روسو می‌گوید در این دوره فرد را طوری تربیت کنید که خودش هر چیزی را درک کند و عادت کند که بدون کمک دیگری موضوعات را بفهمد. او توضیح می‌دهد که ابتدا باید نیروی عقل و قضاوت فرد را تقویت کرد نه اینکه دانسته‌های خود را به کودک تحمیل کرد؛ زیرا آموزه‌های ما برای فرد کاملاً مجهول است. فصل چهارم دربارۀ دورۀ جوانی است. روسو اینجا از مرحله‌ای در زندگی صحبت می‌کند که آن را دورۀ تکامل عقل و تمایلات نامیده است. او می‌گوید بسیاری از مسائل حساس مانند مسائل جنسی، احساس ترحم، مطالعۀ تاریخ و در نهایت احساسات مذهبی در این دوره باید به کودک آموزش داده شوند.

فصل پنجم دربارۀ آشنایی امیل با زن و ازدواج است. این آخرین مرحلۀ دورۀ جوانی امیل است که شامل دورۀ عقل و ازدواج می‌شود. در این فصل، روسو معتقد است که درست نیست، یک مرد تنها زندگی کند. از آنجا که امیل هم یک مرد است روسو برای او دوست و همدمی پیدا می‌کند و نام آن را سوفی می‌گذارد.

خواندن کتاب امیل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به دوستداران کتاب‌های مرتبط با نظریه‌های آموزش و پرورش و نیز جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره‌ ژان‌ژاک روسو

ژان ژاک روسو در ۲۸ ژوئن ۱۷۱۲ در ژنو متولد شد. او فیلسوف، نویسنده و آهنگساز فرانسوی‌الاصل بود که خانواده‌اش چند سال قبل برای اینکه به دست کاتولیک‌ها کشته نشوند، به ژنو مهاجرت کرده بودند. روسو در اوج دورۀ روشنگری اروپا می‌زیست. او کودکی عجیبی داشت. مادرش را ۹ روز بعد از تولدش از دست داد و پدرش او را بعد از ۹ سال به برادرش و کمی بعد به دست یک کشیش دیگر سپرد. روسو مدتی را نزد مادام دو وارانس که در اعترافات خود از او با نام «مامان» یاد کرده‌ است، زندگی می‌کرد. او از روسو ۱۳ سال بزرگ‌تر بودو نه‌تنها سرپرست، بلکه بعدها معشوقۀ او نیز شد.

روسو بعدها در پاریس با زنی کاملاً معمولی که در یک مسافرخانه کار می‌کرد ازدواج کرد. آن‌ها ۵ فرزند داشتند که همه را به یتیم‌خانه سپردند. بعدها این موضوع یکی از دلایل نوشتن کتاب اعترافات (شرح زندگی روسو) شد؛ زیرا روسو با وجود اینکه ۵ فرزندش را به یتیم‌خانه سپرده بود، کتابی مهم در زمینۀ تعلیم و تربیت نوشته بود. از میان آثار روسو می‌توان به امیل، نامه‌هایی از کوهستان، اعترافات، نامه‌های اخلاقی و رؤیاپردازی‌های گردشگری تنها اشاره کرد. روسو در ۲ ژوئیه ۱۷۷۸ در ۶۶سالگی بر اثر سکتۀ مغزی درگذشت. هرچند بسیاری از معاصران او، مرگش را بر اثر خودکشی می‌دانند.