کتاب اضطراب منزلت

کتاب اضطراب منزلت نوشتهٔ آلن دوباتن و ترجمهٔ زهرا باختری در انتشارات چترنگ چاپ شده است. این کتاب ادعا می‌کند ترس دائمی ما از ناتوانی در دستیابی به معیارهای موفقیت جامعه، پدیده‌ای کاملاً جدید و حاصل شکل‌گیری تمدن است. این کتاب، ابتدا به بررسی علل «اضطراب منزلت» می‌پردازد و سپس راه‌حل‌هایی برای مقابله با آن ارائه می‌کند.

درباره کتاب اضطراب منزلت

این کتاب دربارهٔ اضطرابی تقریباً همگانی است که کمتر به طور مستقیم به آن اشاره می‌شود: اضطراب از اینکه دیگران راجع به ما چه فکری می‌کنند و از دید آن‌ها چگونه به‌نظر می‌آییم. این کتاب دربارهٔ اضطراب منزلت است و مقام و منزلت اجتماعی را از منظر فلسفی و تاریخی ارزیابی می‌کند. کتاب از دو بخش اصلی تشکیل شده است. در بخش اول دو باتن علت‌های مبتلا شدن به اضطراب منزلت را برمی‌شمارد و هرکدام را به تفصیل بررسی می‌کند و در بخش دوم راه‌حل‌هایی برای مقابله با این اضطراب ارائه می‌دهد. 

در رمان «سرخ و سیاه» اثر تحسین‌شده‌ٔ استاندال، داستان جولین سورِل را می‌خوانیم؛ پسر نجاری که آرزو داشت با هوشمندی و توانایی‌های خود مسیر ناپلئون را بپیماید و به جایگاه او برسد. متأسفانه جولین در زمانه‌ای زندگی می‌کرد که طبقه‌بندی‌های سخت اجتماعی مجدداً در حال پررنگ‌شدن بود. او به‌سختی می‌توانست وضعیت اجتماعی خود را تغییر بدهد و سرانجام برای رسیدن به جایگاه مورد‌نظرش به سراغ روش‌های شرم‌آوری رفت و کم‌کم به این باور رسید که هرچه فریبکارتر و فرصت‌طلب‌تر باشد، می‌تواند زودتر به اشرافیتی که آرزویش را دارد، برسد. شرایط روحی که جولین در طول زندگی خود تجربه می‌کرد، «اضطراب منزلت» نامیده می‌شود و به دلیل سلسله‌مراتبی که در جوامع مختلف وجود دارد، تقریباً بین تمام انسان‌ها مشترک است. 

شاید منطقی‌ به نظر برسد که «جایگاه و منزلت» را بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی انسان‌ها بشماریم، اما آیا این هم طبیعی است که افراد به دلیل موقعیتی که دارند، در نردبان سلسله‌‌مراتبیِ جامعه تحت فشار قرار بگیرند؟ چرا ما انسان‌های عصر مدرن با اینکه نسبت به هر زمان دیگری پیشرفته‌تر شده‌ایم، همچنان از نارضایتی و عدم خوشحالی رنج می‌بریم؟ آیا ما همیشه و در تمام طول تاریخ، چنین اضطراب‌ منزلت شدیدی را تجربه کرده‌ایم؟ نگرانی از موقعیت و منزلت آن‌قدر مخرب است که می‌تواند ابعاد گسترده‌ای از زندگی ما را نابود کند. نگرانی از اینکه نتوانیم خودمان را با ایده‌آل‌هایی که جامعه برای موفقیت تعیین کرده تطبیق بدهیم و در نتیجه ممکن است شأن و احترام خود را از دست بدهیم؛ نگرانی از اینکه ردهٔ اجتماعی کنونی‌مان خیلی پایین است یا در شرف سقوط به رده‌ای پایین‌تر هستیم.

کتاب اضطراب منزلت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به کتاب‌های جامعه‌شناسی و توسعهٔ فردی پیشنهاد می‌شود.

درباره آلن دوباتن

آلن دو باتن، نویسنده، فیلسوف و مجری تلویزیونِ ساکن بریتانیا که دغدغه‌اش نوشتن دربارهٔ زندگی روزمره به شیوه‌ای فلسفی است. او در تمام نوشته‌هایش می‌کوشد فلسفه را وارد زندگی عادی انسان کند.

آلن دوباتن نویسنده‌ٔ فلسفی در سال ۱۹۶۹ در شهر زوریخ سوئیس به دنیا آمده است. او اکنون در لندن زندگی می‌کند و مشغول مدیریت در موسسه‌ خود یعنی مدرسه‌ٔ زندگی است. این نویسنده اکنون به‌عنوان نویسنده‌ٔ فلسفه‌ٔ روزانه شناخته می‌شود. او درباره‌ٔ موضوعاتی می‌نویسد که هرروزه همه‌ٔ انسان‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. موضوعاتی مانند عشق، سفر، هنر، معماری و ادبیات. کتاب‌های آلن دوباتن تاکنون به بیشتر از سی زبان دنیا ازجمله فارسی ترجمه‌ شده‌اند.

دوباتن دورهٔ دکتری فلسفه را در دانشگاهِ هاروارد آغاز کرد؛ ولی برای نوشتن کتب فلسفی به زبان ساده، آن را نیمه‌کاره رها کرد. مهم‌ترین کتاب‌های آلن دوباتن، تسلی‌بخشی‌های فلسفه و هنر سیر و سفر نام دارند.

اولین کتاب آلن دوباتن به نام جستارهایی در باب عشق، در سال ۱۹۹۳ زمانی که او ۲۴ سال داشت، منتشر شد. کتابی که خیلی زود در لیست کتاب‌های پر فروش قرار گرفت و بیش از دو میلیون نسخه از آن به فروش رفت.

آلن دوباتن مؤسس مدرسه‌ای به نام مدرسه‌ٔ زندگی است. او با این باور که فرزندان ما در مدرسه راه و روش زندگی کردن را نمی‌آموزند مدرسهٔ زندگی را تأسیس کرد. دوباتن معتقد است این فقدان دانش باعث می‌شود کودکان در زندگی بالغانه‌شان با مشکلات زیادی مواجه شوند.

موضوعاتی که در مدرسه زندگی تدریس می‌شوند متنوع‌اند. اما همه‌ٔ این آموزش‌ها در راستای افزایش خودشناسی هستند. زیرا گردانندگان این مدرسه معتقدند تنها با خودشناسی است که می‌توانیم زندگی برتر و رضایت‌بخش‌تری داشته باشیم. مجموعه‌ٔ آموزش‌های این مدرسه در شش دسته‌ٔ کلی تقسیم‌بندی می‌شود. خودشناسی، ارتباطات (Relationships)، کار، آرامش، رفتار‌های اجتماعی و فرهنگ و فراغت.

نویسندگان و فیلسوفان باتجربه‌ای هم در این موسسه کار می‌کنند. نکته‌ٔ جالب این است که با توجه به تفاوتِ روش‌های یادگیری، مدرسه‌ٔ زندگی آلن دوباتن، آموزه‌ها یا محصولاتش را به روش‌های مختلفی، مانند کتاب، کارگاه، ویدیو، جلسه‌ روانکاوی و... ارائه می‌کند.

آلن دوباتن تاکنون کتاب‌های بسیاری منتشر کرده است. از میان این آثار، کتاب‌های جستارهایی در باب عشق، تسلی ‌بخشی‌های فلسفه، هنر سیر و سفر، اضطراب منزلت، دین برای خداناباوران، سیر عشق، هنر همچون درمان و تعدادی از کتاب‌های مدرسهٔ زندگی به فارسی ترجمه‌ شده‌اند و همه‌ٔ آن‌ها در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های بازار قرار گرفته‌اند.

بخشی از کتاب اضطراب منزلت

«چطور ممکن است واژه‌ای که کلاً فقط به آنچه از پدر و مادر یا شریک رمانتیک زندگی‌مان می‌خواهیم مربوط است، برای چیزی که از جهان می‌خواهیم و جهان به ما ارائه می‌دهد هم کاربرد داشته باشد؟ شاید بتوانیم عشق را، در اشکال خانوادگی، جنسی و زمینی‌اش، به عنوان نوعی احترام یا حساسیت یک فرد نسبت به وجود فرد دیگری تعریف کنیم. دریافت عشق یعنی حس کنیم در معرض توجه هستیم. به حضورمان توجه می‌شود، ناممان برای کسی مفهوم دارد، دیدگاه‌هایمان شنیده می‌شوند، شکست‌هایمان با گذشت و مدارا روبه‌رو و نیازهایمان برآورده می‌شوند. و تحت چنین مراقبت و توجهی شکوفا می‌شویم. شاید عشق رمانتیک با عشق منزلتی تفاوت‌هایی داشته باشد. دومی بُعد جنسی ندارد، منجر به ازدواج نمی‌شود و کسانی که آن را به ما می‌دهند معمولاً انگیزه‌های ثانویه‌ای هم دارند. با این حال، کسانی که در زمینهٔ منزلت مورد عشق‌ورزی قرار می‌گیرند درست مثل معشوقان رمانتیک، از حمایت سخاوتمندانهٔ دیگران بهره می‌برند.

طبق تعریف رایج، آدم‌هایی که در جامعه موقعیت‌های مهمی دارند «کسی هستند» و بقیه «کسی نیستند». این واژه‌ها بی‌معنی‌اند چون همهٔ ما قطعاً کسانی هستیم با هویت فردی و همه‌مان ادعاهای مشابهی راجع به وجود خود داریم. اما چنین کلماتی به خوبی این مفهوم را منتقل می‌کنند که چه نوع رفتارهایی نصیب گروه‌های مختلف می‌شود. آن‌هایی که جایگاه اجتماعی رفیعی ندارند دیده نمی‌شوند، با آن‌ها بی‌ادبانه رفتار می‌شود، به دشواری‌های زندگی‌شان بی‌اعتنایی می‌شود و هویتشان نادیده گرفته می‌شود.

تأثیر جایگاه پایین اجتماعی نباید فقط از جنبهٔ مادی در نظر گرفته شود. تاوان آن، لااقل در سطحی بالاتر از زندگی بخورونمیر، فقط نداشتن رفاه مادی نیست. علاوه بر آن، و حتی مهم‌تر از آن، جایگاه پایین اجتماعی عزت‌نفس را زیر سؤال می‌برد. رنج و سختی را می‌توان بدون شکایت تا مدت‌های طولانی تحمل کرد، ولی در صورتی که با تحقیر همراه نباشد. برای مثال، سربازان و کاوشگرانی را در نظر بگیرید که خودخواسته محرومیتی را تحمل می‌کنند که خیلی بیشتر از محرومیت فقیرترین آدم‌های جامعه‌شان است و با این حال به واسطهٔ آگاهی از احترامی که دیگران برایشان قائل‌اند سختی‌ها را پشت سر می‌گذارند.»