کتاب صدایی که شنیده نشد

کتاب صدایی که شنیده نشد نوشتهٔ علی اسدی و مجید تهرانیان و عباس عبدی و محسن گودرزی است. نشر نی این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی گزارشی از یافته‌های طرح «آینده‌نگری».

درباره کتاب صدایی که شنیده نشد

کتاب صدایی که شنیده نشد درمورد نگرش‌های اجتماعی - فرهنگی و توسعهٔ نامتوازن در ایران سخن گفته است. این کتاب حاوی بخشی از تحقیقاتی است که در دههٔ ۱۳۵۰ شمسی با عنوان طرح «آینده‌نگری» انجام شد. گفته شده است که این تحقیق از اولین نظرسنجی‌های ملی در ایران است و اطلاعات منحصربه‌فرد تجربی از نگرش مردم در دههٔ ۱۳۵۰ شمسی به دست و نشان می‌دهد که چگونه در زیر پوست جامعه، جریان دینی در حال رشد بود. این تحقیق هم از فضل تقدم در میان پیمایش‌های اجتماعی برخوردار است و هم به‌خاطر تصویری که از وضعیت نگرشی آن روزگار ارائه کرده، دارای اهمیت است؛ علاوه‌بر آن باید به پیوند دیدگاه‌‌های نظری و تحقیق تجربی اشاره کرد که «آینده‌نگری» به آن توجه جدی داشت. فصل اول این کتاب «رسانه‌ها؛ توسعهٔ ملی و توسعهٔ فرهنگی» و فصل دوم آن «گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران» نام دارد.

خواندن کتاب صدایی که شنیده نشد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب صدایی که شنیده نشد

«۸/۱. مشارکت اجتماعی

بررسی ما نشان می‌دهد که انگیزه افراد برای شرکت در انجمن‌ها بسیار کم است. به طور کلی می‌توان گفت که جامعه کنونی از نظر نهادسازی و ایجاد سازمان‌های اجتماعی‌واپس مانده است. ۶۷% از پاسخگویان عضو هیچ نوع انجمن و مجمعی نیستند. از مجموع کل پاسخگویان ۹% عضو انجمن ده بوده و تمامی آن‌ها روستایی‌می باشند. در حدود ۷% نیز در انجمن خانه و مدرسه عضویت دارند که اولیاء و والدین شاگردان هستند. انجمن‌های ورزشی با ۴% و انجمن محلی با ۳% در مراحل بعدی قرار می‌گیرند و در آخر هم انجمن‌هایی مانند پیشاهنگی و شیر و خورشید قرار دارد که ۲% و کمتر از پاسخگویان را در برمی‌گیرد.

نگاهی به ارقام بالا بر حسب جنس نشان می‌دهد که زن‌ها کمتر از مردها در این انجمن‌ها و جمعیت‌ها عضویت داشته و مشارکتشان بسیار ضعیف است.

عامل سن هم تا حدی در عضویت انجمن‌ها مؤثر است. جوان‌ها بیشتر از سایرین در انجمن‌های ورزشی فعالیت دارند و افراد میانسال (بین ۳۵ تا ۶۴) که غالباً دارای فرزند مدرسه‌رو هستند، بیش از سایر گروه‌ها در انجمن خانه و مدرسه عضویت دارند.

سواد و درآمد هم به یک نحو در مشارکت افراد در انجمن‌ها تأثیر گذاشته است. به طور کلی با افزایش سطح سواد و درآمد شرکت در انجمن‌ها، به ویژه انجمن‌های ورزشی، خانه و مدرسه و باشگاه‌های اجتماعی بیشتر می‌شود. همچنین این بررسی نشان می‌دهد که قشرهای پایین جامعه به علت مشکلات مالی از مشارکت در این گونه مجامع محروم هستند. به هر حال باید این نوع فعالیت‌های اجتماعی را امری تفننی تلقی کرد که فقط محدود به شهرنشینان است.

در روستا تنها انجمن ده است که سهمی آن هم نه چندان مهم از فعالیت‌های اجتماعی روستاییان را به خود اختصاص می‌دهد (این رقم در حدود ۱۷% است).

در انتخابات گذشته رأی داده‌اید؟

قبلا باید متذکر شد که این بررسی در زمانی انجام شده است که هنوز نظام سیاسی «چند حزبی» بود. اما ارقام به دست آمده در مجموع نشان دهنده آن است که میزان مشارکت در انتخابات مجلسین در جامعه ما بسیار کم است. فقط ۳۰% یعنی کمتر از یک سوم افرادی که قانوناً به سن رأی دادن رسیده‌اند، در انتخابات شرکت کرده‌اند. در این میان، میزان مشارکت زنان به مراتب از مردها کمتر است، زیرا فقط کمی بیش از یک دهم زنان یعنی ۱۱% در انتخابات شرکت کرده‌اند، در حالی که برای مردان این رقم به ۴۷% می‌رسد، یعنی چیزی بیش از چهار برابر زنان.

مشارکت در انتخابات، به ویژه در گروه‌های جوان بیشتر محسوس است و از همه جالب‌تر این که میزان مشارکت در گروه‌های دارای تحصیلات تا ابتدایی بیش از سایر گروه‌هاست و شرکت در گروه‌های دارای تحصیلات عالی به مراتب کمتر از افراد دیپلمه و افرادی است که تحصیلات ابتدایی دارند. و این نشان می‌دهد که برخلاف نظریه‌های رشد سیاسی، مشارکت سیاسی در تمام جوامع همراه با افزایش سواد افزوده نمی‌شود و این مسأله بسیار پیچیده‌ای است که باید ریشه‌های آن را در فرهنگ سیاسی جامعه و به ویژه غیر سیاسی شدن جامعه در دههٔ اخیر جستجو کرد.

اگر در انتخابات شرکت کرده‌اید، به کدام حزب رأی داده‌اید؟

پس از پرسش درباره شرکت در آخرین دوره انتخابات اینک می‌خواهیم بدانیم آن‌ها که در رأی دادن شرکت داشته‌اند، به کدام حزب بیشتر رأی داده‌اند و این که گرایش آن‌ها به احزاب مختلف در ویژگی‌های گروهی آن‌ها منعکس است یا نه.

در پاسخ پرسش نخست، اکثریت شرکت‌کنندگان یعنی ۶۱% به حزب ایران نوین و فقط ۹% به حزب مردم و ۷% هم به سایر احزاب (مانند پان ایرانیست و ایرانیان و ...) رأی داده‌اند.

در پاسخ پرسش دوم، هیچ گونه رابطه‌ای بین مشخصات گروهی رأی‌دهندگان و حزبی که بدان رأی داده‌اند دیده نمی‌شود. به عبارت دیگر، انتخاب حزب هیچ گونه رابطهٔ معنی‌داری با سطح تحصیل و درآمد نشان نمی‌دهد. تنها تفاوتی که به چشم می‌خورد، این است که در میان رأی‌دهندگان حزب ایران نوین، روستاییان بر شهرنشینان و افراد مسن بر جوان‌ها غلبه دارند و برعکس رأی‌دهندگان حزب مردم بیشتر شهرنشینان هستند و میزان افراد جوان آن هم بیش از حزب ایران نوین است.»