کتاب اکتشاف هنر اسلامی

کتاب اکتشاف هنر اسلامی (Discovering Islamic of art: scholars, collectors and collections) نوشته استیون ورنوا و ترجمه ولی الله کاووسی و اثری پژوهشی در حوزه‌ی تاریخ‌نگاری هنر اسلامی است که نشر نی آن را در سال ۱۴۰۴ منتشر کرده است. این کتاب روند شکل‌گیری و تحول مطالعات هنر اسلامی در غرب و کشورهای اسلامی به‌ویژه ایران را بررسی کرده و نقش پژوهشگران، مجموعه‌داران و مجموعه‌ها را در این فرایند تاریخی واکاوی کرده است. کتاب حاضر با رویکردی تحلیلی و تاریخی، سیر مواجهه‌ی غرب با میراث هنری جهان اسلام را از قرن نوزدهم تا نیمه‌ی قرن بیستم میلادی دنبال کرده و به بررسی تأثیر استعمار، شرق‌شناسی، نمایشگاه‌ها و موزه‌ها بر شکل‌گیری نگاه معاصر به هنر اسلامی پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اکتشاف هنر اسلامی اثر استیون ورنوا

کتاب اکتشاف هنر اسلامی (پژوهشگران، مجموعه‌داران، مجموعه‌ها ۱۸۵۰ - ۱۹۵۰) نوشته‌ی استیون ورنوا به تاریخ‌نگاری هنر اسلامی و تحولات آن در فاصله‌ی ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ میلادی پرداخته است. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی در اقلیم هنر است که به پژوهش‌های نوین درباره‌ی تاریخ هنر ایران و فرهنگ‌های همبسته با آن اختصاص دارد. نویسنده با نگاهی انتقادی و تحلیلی، روند شکل‌گیری مطالعات هنر اسلامی را در بسترهای مختلفی چون شرق‌شناسی، باستان‌شناسی، مجموعه‌داری و پژوهش‌های دانشگاهی بررسی کرده است. ساختار کتاب شامل مجموعه‌ای از مقالات است که هر یک به جنبه‌ای از پژوهشگری و مجموعه‌سازی در هنر اسلامی در کشورهای مختلف (ازجمله بریتانیا، روسیه، شمال آفریقا، آلمان، یونان و ایتالیا) می‌پردازد. همچنین نقش نمایشگاه‌ها، موزه‌ها و مجموعه‌داران خصوصی و دولتی در انتقال و تفسیر آثار هنری اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. کتاب با ارائه‌ی روایت‌هایی از پژوهشگران شاخص و جریان‌های فکری تأثیرگذار، تصویری چندلایه از تحولات این حوزه ارائه می‌دهد و به نقد رویکردهای شرق‌شناسانه و استعمارگرایانه در تاریخ‌نگاری هنر اسلامی می‌پردازد. کتاب اکتشاف هنر اسلامی نه‌تنها به معرفی آثار و مجموعه‌ها، بلکه به بررسی زمینه‌های فکری و اجتماعی شکل‌گیری این مطالعات نیز توجه دارد و جایگاه ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی را در این فرایند تاریخی تحلیل می‌کند.

خلاصه کتاب اکتشاف هنر اسلامی

کتاب با تمرکز بر بازه‌ی زمانی ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ به بررسی روند شکل‌گیری و تحول مطالعات هنر اسلامی در غرب و کشورهای اسلامی می‌پردازد. نویسنده ابتدا به مواجهه‌ی اولیه‌ی غرب با هنر اسلامی اشاره کرده و تأثیر جنگ‌های صلیبی، روابط تجاری و سیاسی و سپس نفوذ استعمار را در شکل‌گیری نگاه غربی به هنر اسلامی تحلیل کرده است. با گسترش شرق‌شناسی و قدرت‌های استعماری، توجه به آثار هنری مسلمانان به‌عنوان شاخه‌ای از مطالعات شرق‌شناسی رشد یافت و به‌تدریج به رشته‌ای مستقل بدل شد. در ادامه، کتاب به نقش پژوهشگران، مجموعه‌داران و موزه‌ها در گردآوری، طبقه‌بندی و نمایش آثار هنری اسلامی می‌پردازد. مثال‌هایی از فعالیت‌های پژوهشگران و مجموعه‌داران اروپایی در ایران، مصر، هند و آسیای میانه آورده شده و تأثیر نمایشگاه‌های بین‌المللی و اختصاصی بر شکل‌گیری نگاه معاصر به هنر اسلامی بررسی شده است. نویسنده نشان داده که چگونه مجموعه‌داران و موزه‌ها با انگیزه‌های مختلف (از الگوبرداری صنعتی تا پژوهش تاریخی) به گردآوری آثار اسلامی پرداختند و این روند به شکل‌گیری مجموعه‌های مهم و انتشار پژوهش‌های تخصصی انجامید. کتاب همچنین به نقد رویکردهای نژادگرایانه و ذات‌گرایانه در تاریخ‌نگاری هنر اسلامی می‌پردازد و تحول نگاه پژوهشگران را از تمرکز بر ویژگی‌های صرفاً زیبایی‌شناسانه به تحلیل زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آثار هنری دنبال می‌کند. در بخش‌هایی از کتاب، نقش پژوهشگران ایرانی و تأخیر نسبی مطالعات بومی در این حوزه بررسی شده و بر ضرورت تربیت پژوهشگران نظریه‌پرداز و نقد رویکردهای پیشین تأکید شده است. کتاب اکتشاف هنر اسلامی با ارائه‌ی نمونه‌هایی از نمایشگاه‌ها، مجموعه‌ها و پژوهش‌های شاخص، تصویری جامع از مسیر طی‌شده در مطالعات هنر اسلامی ارائه می‌دهد و به چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این رشته اشاره می‌کند.

چرا باید کتاب اکتشاف هنر اسلامی را بخوانیم؟

کتاب اکتشاف هنر اسلامی اثری است که با رویکردی تحلیلی و تاریخی، روند شکل‌گیری مطالعات هنر اسلامی را در بسترهای مختلف و باتوجه‌به زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بررسی کرده است. این کتاب نه‌تنها به معرفی آثار و مجموعه‌ها می‌پردازد، بلکه فرایندهای فکری و تحولات نظری را نیز واکاوی می‌کند. از ویژگی‌های شاخص کتاب، توجه به نقش مجموعه‌داران، پژوهشگران و نهادهای فرهنگی در انتقال و تفسیر هنر اسلامی و نقد رویکردهای شرق‌شناسانه و استعمارگرایانه است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر با سیر تاریخی پژوهش در هنر اسلامی، چالش‌های نظری و عملی این حوزه و جایگاه ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی در این فرایند آشنا می‌شود. همچنین کتاب با ارائه‌ی مثال‌های متنوع از کشورهای مختلف و روایت‌های پژوهشگران شاخص، تصویری چندوجهی و پویا از تحولات این رشته ارائه داده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان تاریخ هنر، مطالعات اسلامی، شرق‌شناسی و علاقه‌مندان به تاریخ موزه‌ها و مجموعه‌داری پیشنهاد می‌شود. همچنین این اثر برای کسانی که دغدغه‌ی شناخت تحولات نظری و عملی در مطالعات هنر اسلامی و نقد رویکردهای سنتی و غرب‌محور را دارند، مفید است.

درباره استیون ورنوا

استیون ورنوا (Stephen Vernoit) استاد تاریخ و هنر اسلامی در دانشگاه الاخواین در ایفرا در مراکش بوده است. او پیش‌تر به‌عنوان مدرس در مؤسسه‌ی مطالعات خاورمیانه و اسلامی دانشگاه دورهام فعالیت داشته و در زمینه‌ی هنر و تاریخ فرهنگی جهان اسلام از قرن هفدهم تا بیستم میلادی تخصص دارد. آثار او بر بررسی هنر اسلامی قرن نوزدهم متمرکز بوده؛ دوره‌ای که توجه کمی به آن شده بود. کتاب این نویسنده نخستین اثر جامعی است که به‌طور کامل به این موضوع پرداخته است. استیون ورنوا با ارائه‌ی مجموعه‌ای از مقالات و تحلیل ۱۸۸ اثر در رسانه‌های مختلف، مسائل پیش روی هنرمندان اسلامی و حامیان آن‌ها در قرن نوزدهم میلادی را بررسی کرده است؛ از حفظ فرم‌های سنتی با مهارت‌های لازم تا ایجاد شیوه‌های نوین متناسب با دنیای مدرن. او همچنین تأثیر حمایت‌های سلطنتی در امپراتوری عثمانی، ایران و دربارهای مسلمان هند، نقش اشیای مذهبی و زندگی روزمره و تعامل اسلام با غرب از طریق آثار هنری تولیدشده در اروپا و سرزمین‌های اسلامی را تحلیل کرده است. کتاب اکتشاف هنر اسلامی نوشته‌ی او است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

در سایت goodreads.com نوشته شده است که کتاب اکتشاف هنر اسلامی در باب چگونگی جمع‌آوری آثار و پژوهش در زمینه‌ی هنر اسلامی بین حدود سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ میلادی سخن گفته است. این بازه، دوره‌ای است که بنیان‌های فکری برای مطالعه‌ی هنر اسلامی در آن شکل گرفت. استیون ورنوا، نویسنده‌ی این کتاب، تشکیل مجموعه‌ها و نقش نمایشگاه‌ها و موزه‌ها و کتابخانه‌ها و رشد بازار هنر و ظهور پژوهش‌های علمی را تشریح کرده است.

بخشی از کتاب اکتشاف هنر اسلامی

«در بسیاری از یادکردها و ادای احترام‌هایی که پس از مرگ اتینگهاوزن در سال ۱۹۷۹ منتشر شد، شکل‌گیری شخصیت پژوهشی او را متأثر از مردانی چون ویلهلم فون بُوده، فردریش زاره، و ارنست کونل دانسته بودند که همگی از موزه‌داران برجستهٔ برلین بودند. و نیک پیداست که اتینگهاوزن این مردان و کار آنان را خوب می‌شناخت. به‌یقین او از اندیشه‌های آنان مطلع بود، اما سهوی آشکار است اگر گمان کنیم که او یکسر در قالب این سنت جا گرفته بود، سنتی که هم‌دوره‌اش کورت اردمان به آن تعلق داشت. اتینگهاوزن دورهٔ کارآموزی درازمدتی را که لازمهٔ ورود به آن حلقه بود، نگذرانده بود، زیرا با آن‌که پس از اتمام دورهٔ دکترایش در سال ۱۹۳۱ فی‌الواقع در بخش اسلامی موزهٔ قیصر فردریش برلین دستیار کونل شده بود، در اوایل سال ۱۹۳۳ رفت تا یک سال را در کمبریج انگلستان بگذراند و سال ۱۹۳۴ هم که دیگر در ۲۸ سالگی به ایالات متحده مهاجرت کرده بود. ده سال بعدی را هم که در خدمت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی این‌سو و آن‌سوی امریکا گذراند.»