کتاب انقلاب در صنعت سیمان

کتاب انقلاب در صنعت سیمان نوشته سارا کریمی، اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی تاریخ و تحولات صنعت سیمان در ایران است. این کتاب در قالب دومین جلد از مجموعه‌ی «پژوهش‌های اجتماعی درباره‌ی ایران»، به بررسی روند شکل‌گیری، توسعه و چالش‌های صنعت سیمان در بستر تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران پرداخته است. نویسنده باتکیه‌بر اسناد تاریخی، روایت‌های دست‌اول و تحلیل‌های انتقادی، سیر ۱۰۰ساله‌ی این صنعت را از آغاز تا دوران معاصر دنبال کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که علاوه‌بر روایت تاریخی، به نقش نیروهای تکنوکرات، سیاست‌گذاران و تأثیر نیروهای خارجی بر این صنعت نیز می‌پردازد. نشر نی این کتاب را در سال ۱۴۰۴ منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب انقلاب در صنعت سیمان اثر سارا کریمی

کتاب انقلاب در صنعت سیمان، اثری است که با رویکردی تحلیلی و تاریخی به بررسی فرازونشیب‌های صنعت سیمان در ایران پرداخته است. سارا کریمی، نویسنده‌ی این کتاب، صنعت سیمان را به‌عنوان نمونه‌ای از صنایع مدرن ایران انتخاب کرده و آن را در بستر تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یک قرن تحلیل کرده است. کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: تأسیس و وابستگی، تحول و توسعه و نیز تهدید و امید. هر بخش شامل فصل‌هایی است که به‌ترتیب زمانی، از پایه‌گذاری نخستین کارخانه‌های سیمان تا دوران خصوصی‌سازی، رکود و بحران‌ها را پوشش می‌دهد. نویسنده با بهره‌گیری از اسناد، روایت‌های مهندسان و مدیران و تحلیل سیاست‌های کلان، نشان داده که صنعت سیمان چگونه تحت‌تأثیر نیروهای داخلی و خارجی شکل گرفته و توسعه یافته است.

این اثر با یک مؤخره و یک ضمیمه به پایان رسیده که عنوان هر یک، به‌ترتیب عبارت است از «آنچه داریم و آنچه لازم داریم» و «مقدمه‌ای بر تاریخ صنعت در ایران». این اثر نه‌تنها به تاریخ فنی و صنعتی سیمان می‌پردازد، بلکه نقش نیروهای تکنوکرات، سیاست‌گذاران و تحولات اجتماعی را نیز در این فرایند بررسی کرده است. نگاه انتقادی به وابستگی تکنولوژیک، سیاست‌های توسعه‌ای و چالش‌های ساختاری، از ویژگی‌های برجسته‌ی این کتاب است.

خلاصه کتاب انقلاب در صنعت سیمان

کتاب با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چرا تاریخ صنعت سیمان اهمیت دارد و چگونه این صنعت در ایران شکل گرفت. در بخش نخست، روند پایه‌گذاری صنعت سیمان از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ بررسی شده؛ زمانی که نخستین کارخانه‌ی سیمان با همکاری مهندسان آلمانی و شرکت‌های اروپایی در شهرری تأسیس شد. نویسنده به نقش نیروهای خارجی، سیاست‌های دولت رضاشاه و شکل‌گیری قشر مهندسان ایرانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه صنعت سیمان به‌عنوان یکی از اولین صنایع مدرن، نیاز به نیروی متخصص داخلی را برجسته کرد. در بخش دوم، تحولات پس از کودتای ۱۳۳۲ و دوران پس از انقلاب ۱۳۵۷ بررسی شده است. نویسنده به چالش‌های استقلال صنعتی، تأثیر تحریم‌ها، جنگ و سیاست‌های توسعه‌ای اشاره کرده و نشان داده که چگونه مهندسان ایرانی به‌تدریج نقش پررنگ‌تری در مدیریت و توسعه‌ی صنعت سیمان پیدا کردند. وابستگی به تکنولوژی و ماشین‌آلات خارجی همچنان باقی ماند و سیاست‌های کلان، گاه توسعه و گاه رکود را برای این صنعت رقم زد. بخش سوم به دوران خصوصی‌سازی، رونق و سپس رکود و بحران در دهه‌های اخیر اختصاص دارد. نویسنده با تحلیل سیاست‌های اقتصادی، نقش تکنوکرات‌ها، چالش‌های بازار داخلی و صادرات و تأثیر تحریم‌های جدید را بر صنعت سیمان بررسی کرده است. درنهایت، کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی آینده‌ی صنعت سیمان و نقش نیروهای تکنوکرات در توسعه یا رکود آن، خواننده را به تأمل درباره‌ی مسیر پیش رو دعوت می‌کند.

چرا باید کتاب انقلاب در صنعت سیمان را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی انتقادی، تصویری روشن از فرازونشیب‌های صنعت سیمان در ایران ارائه داده است. ویژگی شاخص این اثر، ترکیب روایت تاریخی با تحلیل سیاست‌های کلان و نقش‌آفرینی نیروهای تکنوکرات است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، نه‌تنها با تاریخچه و تحولات فنی و اقتصادی صنعت سیمان آشنا می‌شود، بلکه با چالش‌های وابستگی تکنولوژیک، تأثیر تحریم‌ها و سیاست‌های توسعه‌ای نیز روبه‌رو می‌شود. کتاب به‌ویژه برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر رابطه‌ی صنعت، سیاست و جامعه در ایران هستند، اطلاعات و تحلیل‌های مفیدی فراهم می‌کند. همچنین این کتاب، روایت‌های دست‌اول از مهندسان و مدیران و فضای واقعی و ملموسی از تحولات صنعتی ایران به دست می‌دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، دانشجویان رشته‌های مهندسی، اقتصاد و علوم اجتماعی، فعالان حوزه‌ی صنعت و سیاست‌گذاری صنعتی و کسانی که دغدغه‌ی توسعه، خودکفایی و چالش‌های صنایع ملی را دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره سارا کریمی

سارا کریمی زاده‌ی سال ۱۳۶۳، پژوهشگر در حوزه‌ی جامعه‌شناسی تاریخی و مطالعات توسعه و نویسنده‌ی کتاب  انقلاب در صنعت سیمان است. او در این کتاب تلاش کرده با تلفیق رویکردهای جامعه‌شناختی و تاریخ‌نگاری صنعتی، تحلیلی جامع از شکل‌گیری و تحول صنعت سیمان در ایران و نقش آن در پروژه‌ی توسعه‌ی مدرن ارائه دهد.