کتاب عروض و قافیه عربی

کتاب عروض و قافیه عربی نوشته علی اصغر قهرمانی مقبل و اثری تخصصی در حوزه‌ی وزن و قافیه‌ی شعر عربی است که نشر نی آن را منتشر کرده است. این کتاب با هدف آموزش مباحث عروض و قافیه‌ی عربی به زبان فارسی، به‌ویژه برای دانشجویان و علاقه‌مندان به زبان و ادبیات عربی تدوین شده است. نویسنده باتکیه‌بر تجربه‌ی طولانی در تدریس این مباحث، تلاش کرده است تا مفاهیم پیچیده‌ی وزن و قافیه را به‌صورت کاربردی و مفهوم ارائه کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که هم برای تدریس در دانشگاه و هم برای مطالعه‌ی خودخوان مناسب باشد و تمرین‌ها و مثال‌های متعددی برای تثبیت مطالب در آن گنجانده شده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عروض و قافیه عربی اثر علی اصغر قهرمانی مقبل

کتاب عروض و قافیه عربی (تلفیق عروض خلیل و عروض جدید) نوشته‌ی علی‌اصغر قهرمانی مقبل اثری جامع درباره‌ی مبانی و ساختار وزن و قافیه در شعر عربی است. این کتاب با رویکرد آموزشی و پژوهشی به بررسی دقیق اصول علم عروض و قافیه پرداخته و تلاش کرده است تا هم به نیازهای دانشجویان رشته‌ی زبان و ادبیات عربی پاسخ دهد و هم علاقه‌مندان به مباحث تاریخی و تطبیقی وزن شعر را مخاطب قرار دهد. ساختار کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است؛ بخش اول به علم عروض و بخش دوم به علم قافیه اختصاص دارد. هر بخش شامل فصل‌هایی است که به‌صورت گام‌به‌گام از مبانی اولیه تا مباحث پیشرفته‌تر را پوشش می‌دهد.

در بخش عروض، ابتدا مفاهیم پایه مانند هجاها، اسباب و اوتاد، رکن‌های اصلی و دایره‌های عروضی شرح داده شده و سپس به تغییرات رکن‌ها، ضرورت‌های وزنی، روش‌های تشخیص بحر و وزن و معرفی بحرهای مختلف پرداخته شده است. بخش قافیه نیز با تعریف قافیه، بررسی حروف و حرکات قافیه و عیوب آن و ارائه‌ی مثال‌های متنوع، به آموزش عملی این علم می‌پردازد. تمرین‌های متعدد، جدول‌های آموزشی و پیوست‌هایی مانند فرهنگ اصطلاحات و نمونه سؤالات کنکور، کتاب را به منبعی کاربردی برای آموزش و یادگیری تبدیل کرده است. نویسنده در مقدمه‌ی کتاب عروض و قافیه‌ی عربی به تفاوت‌های این اثر با نسخه‌های پیشین اشاره کرده و بر روشمندی و جامعیت مطالب تأکید کرده است.

خلاصه کتاب عروض و قافیه عربی

کتاب با هدف آموزش گام‌به‌گام علم وزن و قافیه‌ی شعر عربی تدوین شده است. در بخش نخست، مبانی علم عروض با توضیح مفاهیمی مانند هجا، واج، اسباب و اوتاد و رکن‌های اصلی آغاز می‌شود. نویسنده ابتدا به اهمیت تقطیع هجایی و نقش آن در تشخیص وزن شعر می‌پردازد و با مثال‌های متعدد، روش‌های تقطیع را آموزش می‌دهد؛ سپس به معرفی عناصر سازنده‌ی وزن شعر عربی، یعنی سبب و وتد و انواع آن‌ها پرداخته است. رکن‌های اصلی و تغییریافته، دایره‌های عروضی و نحوه‌ی استخراج بحرها از این دایره‌ها از دیگر مباحث کلیدی این بخش هستند. در ادامه، تغییرات رکن‌ها از منظر عروض خلیل و نیز نظریه‌ی نویسنده درباره‌ی ممیزهای وزنی و جوازهای وزنی شرح داده شده است. فصل‌های بعدی به ضرورت‌های وزنی، روش‌های تشخیص بحر و تعیین وزن و معرفی بحرهای شانزده‌گانه‌ی عروض خلیل اختصاص یافته است. هر بحر با جدول‌های آموزشی، نکته‌های تکمیلی و تمرین‌های عملی همراه است تا یادگیری را تسهیل کند. همچنین بحرهای خارج از نظام عروض خلیل و ویژگی‌های وزنی شعر نو (تفعیله) به‌صورت اجمالی بررسی شده‌اند. در بخش دوم، علم قافیه با تعریف قافیه از منظر خلیل، بررسی حروف و حرکات قافیه، انواع قافیه و عیوب آن آموزش داده می‌شود. جداول آموزشی، مثال‌های متنوع و تمرین‌های عملی، این بخش را به منبعی مناسب برای یادگیری عملی قافیه تبدیل کرده است. پیوست‌های انتهایی کتاب شامل فرهنگ اصطلاحات دشوار، مجموعه وزن‌های شعر عربی و نمونه سؤالات آزمونی است که به غنای آموزشی کتاب افزوده است. این کتاب با رویکردی آموزشی کوشیده مفاهیم پیچیده‌ی وزن و قافیه را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله و با زبانی روشن ارائه کند.

چرا باید کتاب عروض و قافیه عربی را بخوانیم؟

این کتاب به‌گونه‌ای تدوین شده است که هم برای تدریس در دانشگاه و هم برای مطالعه‌ی خودخوان قابل‌استفاده باشد. یکی از ویژگی‌های شاخص این کتاب، تلفیق مباحث سنتی عروض خلیل با نظریه‌های جدید و ارائه‌ی جدول‌ها و تمرین‌های متنوع برای تثبیت مطالب است. نویسنده با تجربه‌ی طولانی در تدریس تلاش کرده است تا مفاهیم دشوار را با مثال‌های کاربردی و توضیحات مرحله‌به‌مرحله ساده‌سازی کند. همچنین سطح‌بندی مطالب براساس میزان کاربرد و اهمیت، به مخاطب کمک می‌کند تا بدون سردرگمی، مباحث اصلی را فرا بگیرد و در صورت نیاز به‌سراغ مباحث پیشرفته‌تر برود. وجود پیوست‌های آموزشی و نمونه سؤالات آزمونی این کتاب را به منبعی مناسب برای آمادگی در امتحانات و آزمون‌های تخصصی تبدیل کرده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان زبان و ادبیات عربی، علاقه‌مندان به وزن و قافیه‌ی شعر عربی، پژوهشگران حوزه‌ی ادبیات تطبیقی و کسانی که قصد دارند به‌صورت خودخوان مباحث عروض و قافیه عربی را بیاموزند، پیشنهاد می‌شود. همچنین این اثر برای مدرسان و داوطلبان آزمون‌های تخصصی مرتبط با زبان و ادبیات عربی مناسب است.

درباره علی اصغر قهرمانی مقبل

علی‌اصغر قهرمانی مقبل در سال ۱۳۵۰ در شهر بیجار به دنیا آمد. او دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی در دانشگاه خلیج فارس و پژوهش‌هایش عمدتاً بر ادبیات تطبیقی، وزن شعر فارسی و عربی و اختیارات شاعری متمرکز بوده است. این نویسنده دارای مدرک دکترای زبان و ادبیات عربی خود را از دانشگاه قدیس یوسف دریافت کرده است. از آثار منتشرشده‌ی او می‌توان به کتاب عروض و قافیه‌ی فارسی و کتاب عروض و قافیه‌ی عربی اشاره کرد که توسط نشر نی به چاپ رسیده است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب عروض و قافیه‌ی عربی به قلم علی‌اصغر قهرمانی مقبل در سال ۱۳۹۸ توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) و پژوهشکده‌ی تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی (دانشگاه خلیج فارس) منتشر شده است.