کتاب سندباد در سفر مرگ

کتاب سندباد در سفر مرگ؛ مجموعه گفت و گوهای احمد شاملو (بخش اول ۱۳۵۸-۱۳۴۲) توسط آیدا شاملو گردآوری‌ شده و نشر چشمه آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب سندباد در سفر مرگ

کتاب سندباد در سفر مرگ شامل ۴۴ گفت‌وگو با احمد شاملو است که از آن میان، در ۳ گفت‌وگو شاملو خود در نقش مصاحبه‌کننده ظاهر شده است. همچنین چهار مورد از گفت‌وگوها به صورت نظرخواهی از مشاهیر و طرح تک‌سؤالی در باب موضوعی ویژه از چندین نفر بوده که در اینجا تنها پاسخ احمد شاملو آمده است؛ از آن جمله می‌توان به پرسش دربارهٔ آیین‌نامهٔ مورخان و ناشران، بهترین کتابی که امسال خوانده‌اید، آزادی زن ایرانی و نظرخواهی دربارهٔ پیکاسو به بهانهٔ مرگ او اشاره کرد. 

مجموعهٔ حاضر شامل بخش نخست گفت‌وگوهای احمد شاملو (۱۳۵۸ - ۱۳۴۲) است و بخش دوم آن (گفت و گوهای پس از سال ۱۳۵۸) نیز گردآوری و مدون شده که در جلد بعدی می‌توانید بخوانید. مطالب هر دو مجموعه برگرفته از آرشیو مطبوعاتی نسبتاً کاملی است که آیدا شاملو از دههٔ ۴۰ تاکنون گردآوری کرده و در خانهٔ بامداد نگهداری می‌شود.

گفت‌وگوهای این کتاب از این قرار هستند:

حرف‌هایی از ا. بامداد

گفت و گوی وثوقی، خبیری و آغداشلو با احمد شاملو (ا. بامداد)

دربارهٔ مراسم نوروز

گفت و گوی مهرداد شکوری با احمد شاملو

گفت و گوی م. عرفی‌نژاد با احمد شاملو

احمد شاملو و برنامهٔ کودکان

گفت و گوی فریده گلبو با احمد شاملو

بهترین کتابی که امسال خوانده‌اید و مهم‌ترین رویداد هنری سال

زن ایرانی لایق آزادی است؟

مصاحبه با احمد شاملو، پس از بازگشت به ایران

گفت و گوی خبرگزاری تاس با احمد شاملو سردبیر ایرانشهر

گفت و گوی بخش فارسی رادیو بی‌بی‌سی با احمد شاملو

گفت و گوی نائومی بی. شالیت با احمد شاملو

مصاحبهٔ رادیویی با احمد شاملو

گفت و گوی علی‌رضا میبدی با احمد شاملو

گفت و گوی سیما تقوی با احمد شاملو

گفت و گوی فاطمه خوشه‌گیر با احمد شاملو

گفت و گوی مسعود بهنود با احمد شاملو

اروپا برای من قفس بود

گفت و گوی منصوره پیرنیا با احمد شاملو

گفت و گوی سیمین ضرابی با احمد شاملو

گفت و گوی مینو وزیری با احمد شاملو

گفت و گوی علی‌اصغر ضرابی با احمد شاملو

گفت و گوی عبدالطیف زبیدی با احمد شاملو

در مرگ پیکاسو

بهار که می‌آید و یاد اولین عشق...

گفت و گوی اسماعیل خویی با احمد شاملو

خواندن کتاب سندباد در سفر مرگ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران شعر احمد شاملو، شاعر بزرگ معاصر پیشنهاد می‌کنیم. همچنین کسانی که دربارهٔ شعر معاصر و تاریخ ادبیات معاصر پژوهش می‌کنند می‌توانند از این کتاب بهرهٔ فراوان ببرند.

بخشی از کتاب سندباد در سفر مرگ

به نظر شما شعر امروز چه وضعی دارد و چه مرحله‌یی را طی می‌کند؟ در این باره مشروحاً توضیح دهید.

به اعتقاد من تاریخ ادبیات و هنر زبان فارسی کشف شعر را مدیون این نسل خواهد بود. زیرا تا به این روزگار آنچه به نام شعر عرضه می‌شد از چند شاعر که بگذریم چیزی به جز نثر منظوم نبوده است. نه فقط در ایران و در زبان فارسی بلکه در دیگر کشورها و زبان‌ها نیز وضع بر همین قرار است.

به عبارت دیگر، شعر خالص تنها پس از جنگ جهانی اول بود که شناخته شد. جای چون و چرایش این جا نیست. امّا این واقعیت قابل انکار نیست که در سال‌های میان جنگ اول و دوم بود که شعر استقلال خود را باز یافت، از ادبیات دور شد، منطق خود را به منطق موسیقی و رقص (و بعدها: نقاشی) نزدیک کرد تا آن جا که یکسره در تراز آن‌ها قرار گرفت و رابطهٔ خود را با ادبیات گسست. کار این قطع رابطه تا آن جا بالا گرفته است که دیگر نمی‌توان کسانی از شمار ایرج میرزا و بهار و شهریار و دیگران را تنها به دلیل آن که سخنانی (احتمالاً شیرین و دل‌چسب) را با وزن و قافیه (که زمانی تنها وجه تمایز شعر و نثر شناخته می‌شده) به رشتهٔ نظم می‌کشند، شاعر دانست. همچنان که دیگر نمی‌توان در نقاشی اساتیدی از گونهٔ کمال‌الملک را نقاش نام داد. چرا که نقاشی نیز راهی دیگر به جز ثبت اشیای زیبا در پیش گرفته است.

در شعر، منطق و معنا بدان گونه که از ادبیات انتظار می‌رود، موجود نیست.

وقتی شاعر می‌گوید:

زخمی بر او بزن

عمیق‌تر از انزوا!

(پل الوار، میعاد آلمانی)

دیگر این پرسش ریشخندآمیز که «عمق انزوا چه قدر است؟» احمقانه است و نشانهٔ آن که پرسنده هنوز گاو را تنها از شاخش می‌شناسد. اگر شاعر توانسته باشد با آنچه نوشته است احساس خود را به خواننده انتقال دهد، توفیق با اوست و گرنه کلاهش پس معرکه است...