کتاب رساله های تیراندازی

کتاب رساله های تیراندازی (ده رساله در تیراندازی و کمانداری و جنگاوری) نوشته‌ی مهران افشاری و فرزاد مروّجی، اثری پژوهشی و متنی است که به تصحیح و گردآوری مجموعه‌ای از رساله‌های کهن درباره‌ی فنون تیراندازی، کمانداری و جنگاوری در ایران و سرزمین‌های پیرامون می‌پردازد. این کتاب با همکاری پژوهشگران و با بهره‌گیری از نسخه‌های خطی ارزشمند، تلاش کرده است تا بخشی از ادبیات فنی و آیینی ایران را که کمتر مورد توجه قرار گرفته، احیا و معرفی کند. نشر چشمه آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رساله های تیراندازی

کتاب رساله های تیراندازی با گردآوری و تصحیح مهران افشاری و فرزاد مروّجی، مجموعه‌ای از ده رساله‌ی تاریخی درباره‌ی تیراندازی، کمانداری و فنون جنگی را در خود جای داده است. این کتاب با تکیه‌بر نسخه‌های خطی فارسی و عربی، به بررسی سنت‌های رزمی و آیین‌های مرتبط با تیراندازی در ایران و جهان اسلام می‌پردازد. ساختار کتاب شامل مقدمه‌ای مفصل درباره‌ی پیشینه‌ی تیراندازی در ایران، جایگاه آن در متون کهن، ارتباط با آیین فتوّت و نقش آن در فرهنگ پهلوانی است. سپس، متن رساله‌ها با توضیحات و تصحیحات لازم ارائه شده‌اند. در این مجموعه، علاوه‌بر فنون تیراندازی، مباحثی درباره‌ی کشتی، سوارکاری، نیزه‌داری و حتی آداب جنگ و اخلاق پهلوانی نیز دیده می‌شود. نویسندگان با رویکردی پژوهشی، تلاش کرده‌اند تا پیوند میان این متون و سنت‌های اجتماعی و فرهنگی ایران را نشان دهند و جایگاه این نوع ادبی را در تاریخ فرهنگ ایرانی برجسته کنند.

خلاصه کتاب رساله های تیراندازی

کتاب رساله های تیراندازی مجموعه‌ای از ده رساله‌ی کهن را درباره‌ی فنون تیراندازی، کمانداری و جنگاوری گردآوری و تصحیح کرده است. این رساله‌ها که برخی از آن‌ها به دوره‌ی ساسانی و برخی به دوره‌ی اسلامی بازمی‌گردند، به موضوعاتی چون اصول تیراندازی، ساخت و ویژگی‌های تیر و کمان، روش‌های مختلف پرتاب تیر، عیب‌یابی ابزارها، آموزش کشتی و سوارکاری، و حتی آداب و اخلاق جنگ می‌پردازند. در بخش‌هایی از کتاب، به نقش تیراندازی در آیین فتوّت و ارتباط آن با جوانمردی و پهلوانی اشاره شده است. همچنین، نویسندگان با بررسی نسخه‌های خطی و مقایسه‌ی متون، تلاش کرده‌اند تا تفاوت‌ها و شباهت‌های میان رساله‌های مختلف را نشان دهند. در این میان، برخی رساله‌ها به صورت آموزشی و گام‌به‌گام، فنون عملی تیراندازی را شرح داده‌اند و برخی دیگر، با نقل احادیث و روایات، به فضیلت و اهمیت این هنر در فرهنگ ایرانی و اسلامی پرداخته‌اند. مجموعه‌ی حاضر نه‌تنها جنبه‌ی فنی و آموزشی دارد، بلکه دریچه‌ای به تاریخ اجتماعی و آیینی ایران نیز می‌گشاید.

چرا باید کتاب رساله های تیراندازی را بخوانیم؟

رساله های تیراندازی اثری است که امکان آشنایی با یکی از شاخه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ادبیات و فرهنگ ایرانی را فراهم می‌کند. این کتاب با گردآوری متون کهن درباره‌ی تیراندازی و کمانداری، به مخاطب فرصت می‌دهد تا با فنون رزمی، ابزارهای جنگی و آیین‌های پهلوانی در ایران آشنا شود. همچنین، مطالعه‌ی این اثر می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ اجتماعی، ورزش‌های باستانی و پژوهشگران حوزه‌ی فرهنگ و ادبیات ایران مفید باشد. ویژگی شاخص کتاب، ارائه‌ی متون اصیل و توضیحات دقیق درباره‌ی نسخه‌های خطی و زمینه‌ی تاریخی آن‌هاست که به فهم بهتر سنت‌های رزمی و جایگاه آن‌ها در جامعه‌ی ایرانی کمک می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ ایران، علاقه‌مندان به ورزش‌های باستانی، دانشجویان رشته‌های ادبیات و تاریخ، و کسانی که به آیین‌های پهلوانی و فرهنگ فتوّت علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین، برای افرادی که به دنبال شناخت ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی ورزش‌ها و فنون رزمی در ایران هستند، این اثر مناسب است.

بخشی از کتاب رساله های تیراندازی

«قطعهٔ اوّل در اصول تیراندازی و [آن] قبضه گرفتن و کشیدن تمام بود و عقد کردن و نظر کردن به آنچه می‌اندازد؛ و رها کردن دیگ و زه و ایستادن در حالت انداختن و چست‌اندازی و آزاداندازی و جمع‌اندازی و سپر داشتن، و در وقت گشاد کردن اعضای خود را سخت گرفتن و اعتدال. کمان می‌باید که نه قوی دراز بود و نه قوی کوتاه و دست چپ خود را مستحکم بردارد بر نشانه چنانکه نشان در مشت او گم شود و دیگر کشیدن برابر دهان باید. [قطعهٔ دوم در] فروع تیراندازی دست برداشتن بر خوبی و لطافت [باشد] چنانکه تیر به نشانه به‌آسانی برسد؛ و دیگر مقدار کمان خود را بداند و مقدار زه کمان خود را بداند و مقدار گز تیر خود را بداند که با کمان موافق است به سطبری و باریکی یا نه؛ و دیگر تیراندازی باید با سپر و جوشن و خوده تواند انداختن و بداند معرفت سلاح خود چونست بعضی را با بعضی. قطعهٔ سیوم در بیان اندازهٔ تیر و حکما گفته‌اند که تیر به حساب هندسه سی و هفت جزو است یعنی سی و سه انگشت؛ و ده جزوش مرده است و بیست و هفت زنده، یعنی که ده جزوش از زه کمان تا قبضه است، آن را مرده می‌گویند و بیست و هفت جزوش بیرون قبضه است، آن را زنده می‌گویند.»