روبر مرل
درباره زندگی و کتاب‌های روبرت مرل
با وجود اینکه تاریخ ادبیات فرانسه داستان‌نویس‌‌های قدرتمند بسیاری به خود دیده است، روبر مرل، از نظر بسیاری از مخاطبین حرفه‌ای، یکی از بهترین نویسندگان ادبیات داستانی فرانسه به حساب می‌آید. آثار این نویسنده را می‌توان نمونه‌هایی عالی در زمینه رمان‌های برگرفته از وقایع تاریخی دانست.
زندگی روبر مرل
روبر مرل، نویسنده الجزایری-فرانسوی، در سال ۱۹۰۸ در شهر تبسا الجزایر که در آن زمان یکی از مستعمرات فرانسه به حساب می‌آمد، به دنیا آمد. او به‌خاطر شرایط خاص خانواده و کشورش دوران کودکی بسیار سختی را سپری کرد و پس از مرگ پدرش در جریان جنگ جهانی اول، به ناچار به همراه خانواده خود راهی فرانسه شد و در آنجا تحصیلات خود را آغاز کرد. روبر مرل پس از اتمام مقطع دبیرستان وارد دانشگاه شد و با پشتکار و علاقه بسیاری که به ادبیات داشت، توانست دکترای ادبیات فرانسه بگیرد. اما با شروع جنگ جهانی دوم دوران سخت و پر از فرازونشیب زندگی او شروع شد و به ناچار برای شرکت در جنگ، به خدمت ارتش فرانسه درآمد و برای مدتی در آلمان به اسارت گرفته شد. او یک بار موفق به فرار از زندان شد اما در نزدیکی‌های مرز بلژیک مجددا دستگیر شد و به زندان برگردانده شد. روبر مرل پس از آزادی، فعالیت جدی خود را در زمینه نوشتن داستان آغاز کرد. تجربه جنگ‌های جهانی و مهاجرت و دیگر اتفاقات تلخی که تجربه کرده بود، باعث شد که او با وجود شروع نوشتن در میان‌سالی، به واسطه رمان‌های خاص و شگفت‌انگیز خود که اغلب دارای زمینه‌ای تاریخی بودند، مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد. او در سال ۱۹۴۹ و به خاطر انتشار اولین کتابش، موفق به کسب جایزه گنکور، از جوایز مهم ادبی فرانسه، شد. این نویسنده سرانجام در ۲۰۰۴ بر اثر حمله قبلی در فرانسه درگذشت.
سبک داستان‌نویسی روبر مرل
اگرچه می‌شود ردپای بسیاری از بزرگان ادبیات داستانی از جمله استاندال و داستایوفسکی را در آثار روبر مرل مشاهده کرد، اما می‌توان سبک نویسندگی این نویسنده را کاملا منحصر به خود او دانست. مرل در اغلب آثار خود توانسته است با بهره گرفتن از تجربه‌های خود و وقایع مهم تاریخی، آثار داستانی منحصربه‌فردی خلق کند. شخصیت‌های داستانی آثار مرل، معمولا در نقطه‌ای میان واقعیت و تخیل شکل گرفته‌اند و به‌نوعی اقتباسی آزاد از شخصیت‌های واقعی تاریخی هستند. این نویسنده همواره تلاش کرده است در قالب بیان یک روایت، به نقد رفتارهای انسان بپردازد و نشان بدهد که چگونه شرایط باعث زیرپا نهادن بسیاری از چهارچوب‌های اخلاقی در میان انسان‌ها می‌شود.
آثار و کتاب‌های روبر مرل
نخستین اثر روبر مرل با نام «تعطیلات در زیدوکوت» در سال ۱۹۴۹ منتشر شد. مرل در این کتاب به بیان داستانی جذاب اما تلخ، در بستر یکی از عملیات‌های مهم فرانسه در جنگ جهانی دوم می‌پردازد. این اثر توسط ابوالحسن نجفی با نام «شنبه و یکشنبه کنار دریا» به فارسی ترجمه شده است. از روی این رمان یک فیلم نیز به کارگردانی هنری ورنویل در سال ۱۹۶۴ ساخته شده است.
کتاب دوم این نویسنده با نام «مرگ کسب و کار من است» در سال ۱۹۵۳ نوشته شده است. ربور مرل در این اثر که از آثار بسیار مطرح او به حساب می‌آید به اقتباس از زندگی یکی از جلادان آلمانی جنگ جهانی دوم و فرمانده اردوگاه آشوییتس پرداخته است. او به‌خوبی در این داستان نشان می‌دهد که شرایط دوران کودکی و نوجوانی و نوع برخورد خانواده چگونه می‌تواند در بزرگسالی تاثیر بگذارد و یک فرد معمولی را تبدیل به جلادی بی‌رحم کند. این کتاب به واسطه ترجمه احمد شاملو، کتابی بسیار محبوب در میان اهالی کتاب ایران محسوب می‌شود.
دیگر اثر این نویسنده با نام «جزیره» به داستان گروهی شورشی می‌پردازد که وارد جزیره‌ای کوچک در اقیانوس آرام می‌شوند و تصمیم می‌گیرند به هر شکلی که شده این جزیره را به اشغال خود در آورند. روبر مرل با پرداخت این داستان سعی کرده است در قالب حمله به یک جزیره، رفتار استعمارگرانه و پر از ظلم انسان‌های سفیدپوست نسبت به مردم نقاط دیگر جهان را با نگاهی انتقادی به قلم بیاورد. این اثر در سال ۱۹۶۲ برای نخستین بار به چاپ رسیده است.
کتاب بعدی یعنی «حیوان هوشمند» را می‌شود به‌عنوان متفاوت‌ترین اثر این مولف انتخاب کرد، چرا که او در این اثر داستانی به جای چیدن اتفاقات داستان در بستری تاریخی، به سراغ پردازش داستانی علمی‌تخیلی رفته است. اوداستان گروهی از دانشمندان را روایت می‌کند که تلاش می‌کنند توانایی تکلم و ایجاد ارتباط با زبان انگلیسی را به دلفین‌ها آموزش بدهند اما در ادامه داستان شخصیت اصلی داستان که رئیس گروه دانشمندان است متوجه می‌شود که هدف اصلی از این آزمایش‌ها در واقع استفاده نظامی از این حیوانات است.
کتاب «قلعه مالویل» که در سال ۱۹۷۲ نوشته شده است، یکی دیگر از آثار مهم این مولف است. مرل در این کتاب، به سراغ روایت نسبتا تخیلی رفته است و داستان فردی فرانسوی را روایت می‌کند که در سردابه خانه خود مشغول آماده کردن شراب است. این فرد بعد از شنیدن صدایی وحشتناک از زیرزمین خانه‌اش بیرون می‌آید و متوجه می‌شود که در یک اثر انفجار بزرگ، به جز مقدار اندکی از انسان‌ها، از جهان چیزی باقی نمانده است.
یکی دیگر از آثار مهم روبر مرل کتابی با نام «مادراپور» است. او در این رمان، به روایت پروازی بسیار عجیب و خاص با پانزده مسافر به مقصدی به نام مادراپور می‌پردازد. این اثر در سال ۱۹۵۷ برای نخستین بار منتشر شده است. گفتنی است که علاوه بر آثار داستانی، کتاب‌هایی علمی و تاریخی نیز توسط مرل منتشر شده است که مهم‌ترین آن مجموعه کتاب‌های «ثروت فرانسه» است.
