کتاب نیایش چرنوبیل؛ رویدادنامه‌ی آینده

«نیایش چرنوبیل؛ رویدادنامه‌ی آینده» تاریخ شفاهی واقعه نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل، نوشته سِوِتلانا آلکسیویچ، روزنامه‌نگار و نویسنده بلاروسی و برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۱۵ است.

روز ۲۶ آوریل سال ۱۹۸۶ انفجاری بزرگ در نیروگاه چرنوبیل اوکراین رخ داد و مواد رادیواکتیو در بخش بزرگی از غرب شوروی و اروپا پخش شد و زندگی بیش از ۵ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داد. با وجود گذشت سال‌ها از این حادثه، هنوز آثار مواد رادیواکتیو و جهش‌های ژنتیکی در مردم منطقه دیده می‌شود که ناقص شدن نوزادان در دو دهه اخیر از پیامدهای آن است.

کتاب «نیایش چرنوبیل» روایت بی‌طرفانه و عینی گزارش‌های قربانیان فاجعه چرنوبیل است. روایت‌ها به صورتِ «تک گویی» است و هرکس، داستان و خاطره خودش را می‌گوید.

نویسنده، مانند ضبط صوت گوش می‌دهد و گاهگاه، حالت‌های گوینده را خیلی مختصر و مفید وصف می‌کند؛ مانند: «برمی خیزد»، «سکوت می‌کند»، «به آرامی می‌گرید» و...

آلکسیویچ چنان خودش را پشت سرِ تک‌گویی‌های کتاب مخفی کرده که می‌شود گفت کتاب به شیوه اول شخص، روایت می‌شود. گویندگان، با سن و سال مختلف و موقعیت‌های متفاوت و شغل‌های گوناگون، همه از زخم خوردگان فاجعه نیروگاهِ هسته‌ای «چرنوبیل» هستند و مستقیم و بی‌واسطه، با حجمِ دیوانه‌کننده خطر و هراسِ حادثه رو به رو شده و کم‌وبیش، بخشی از حیات روانی، جسمی و خانوادگی‌شان را ازدست داده‌اند.

اما کتاب ماجراهای دیگری را هم تعریف می‌کند، افراط گرایی خشن و بی‌رحمانه درکشورهای مسلمان که از اتحاد جماهیر شوروی پیشین جدا و مستقل شده‌اند؛ روابط مستبدانه حاکمان حزب کمونیست روسیه با مردم، سلطه بوروکراسی و کاغذبازی در اداره‌های دولتی، فقر عمومی مردم درسایه حکومتِ به ظاهر نیرومند و از درون پوسیده استالینی، گستردگی و عُمقِ دروغ‌های دولت به مردمِ تحت حکومت، پرهیز از گفتن حقایق انفجار چرنوبیل به خاطرحفظ پِرِستیژ جهانی، زندگی‌های اشرافی وابستگان به حکومت در مقابل زندگی رنج‌آلود بیشتر مردم، خالی شدنِ نظامِ تربیتی روسیه از ارزش‌های اخلاقی و آرمان‌های انسانی، خودپرستی مردم ستمدیده، نداشتن سیاستِ روشن و کارامد دربرابر حوادثِ غیرمترقّبه، وضعیتِ نابسامان پزشکی و بیمارستان‌های روسیه و ... توصیف نابسامانی ها و فلاکت‌ها در این کتاب چنان زیاد است که دل و وجدان هر انسانی را به درد می‌آورد.

الکسیویچ با این گزارش‌ها نشان داد که انفجار چرنوبیل چگونه روح انسانی را سوزاند و ناامید کرد.