بهروز بوچانی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های بهروز بوچانی
بهروز بوچانی (Behrouz Boochani) متولد سال ۱۳۶۲، نویسنده‌ی کرد، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی است.
بیوگرافی بهروز بوچانی
بهروز بوچانی در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۶۲ (۲۳ ژوئیه ۱۹۸۳) به دنیا آمده است. او روزنامه‌نگار، مدافع حقوق بشر، نویسنده و تهیه‌کننده‌ی فیلم کرد-ایرانی ساکن نیوزلند است. او از سال ۲۰۱۳ در بازداشتگاه استرالیایی جزیره‌ی مانوس در پاپوآ گینه‌ی نو تا زمان بسته‌شدن آن در سال ۲۰۱۷ در بازداشت بوده است. او قبل از انتقال به پورت مورسبی در حدود سپتامبر ۲۰۱۹ همراه با سایر بازداشت‌شدگان در جزیره باقی ماند. در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۹ با ویزای یک‌ماهه وارد کرایست چرچ شد. او برای سخنرانی در یک رویداد ویژه که توسط وُرد کرایست چرچ در ۲۹ نوامبر و همچنین سخنرانی‌های دیگر، به آنجا رفته بود. در دسامبر ۲۰۱۹، ویزای یک‌ماهه‌ی وی به نیوزلند منقضی شد و او تا زمانی که در جولای ۲۰۲۰ وضعیت پناهندگی را دریافت کرد، با ویزای منقضی‌شده همانجا باقی ماند. پس از پذیرش پناهندگی او به‌عنوان محقق ارشد در دانشگاه کانتربری مشغول به کار شد.
بوچانی به همراه آرش کمالی سروستانی، کارگردان ایرانی مستند «چاوکا، لطفاً زمان را به ما بگو»، مقالات متعددی را در رسانه‌های معتبر بین‌المللی درباره‌ی وضعیت اسفناک پناهندگانی که توسط دولت استرالیا در جزیره‌ی مانوس نگهداری می‌شوند، منتشر کرده است و برنده‌ی چندین جایزه شده است.
خاطرات او، «هیچ دوستی جز کوه‌ها: نوشتن از زندان مانوس»، برنده‌ی جایزه‌ی ادبیات ویکتوریا و جایزه‌ی غیرداستانی ویکتوریا پریمیر در ژانویه‌ی ۲۰۱۹ شد. این کتاب برگرفته از پیام‌هایی متنی است که بوچانی در طول زمان ارسال کرده است و توسط امید توفیقیان از فارسی به انگلیسی ترجمه شده است. بوچانی پس از انتشار دومین مجموعه نوشته‌هایش در نوامبر ۲۰۲۲، «آزادی، فقط آزادی: نوشته‌های زندان بهروز بوچانی»، برای اولین بار برای تبلیغ کتابش در دسامبر ۲۰۲۲ از استرالیا دیدن کرد.
زندگی، تحصیلات و فعالیت‌ها
بوچانی در سال ۱۳۶۲ در شهر ایلام به دنیا آمده است. او با اشاره به جنگ هشت‌ساله‌ی بعثی‌های عراق و ایران که عمدتاً در کردستان و در غرب ایران جنگیدند، خود را «بچه‌ی جنگ» معرفی می‌کند. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی، جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک از دانشگاه تربیت مدرس تهران است.
او کار روزنامه‌نگاری خود را با نوشتن برای روزنامه‌ی دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس آغاز کرد و سپس به‌عنوان روزنامه‌نگار آزاد در چندین روزنامه‌ی ایرانی مانند هفته‌نامه‌ی کسب‌وکار، قانون و اعتماد چاپ تهران و همچنین آژانس ورزش ایران مشغول به کارشد. او مقالاتی در مورد سیاست خاورمیانه، حقوق اقلیت‌ها و بقای فرهنگ کرد نوشته است. او مجله‌ی کردی «وریا» را تأسیس کرد که آن را مهم‌ترین اثر خود می‌داند. به دلیل محتوای سیاسی و اجتماعی این مجله، بوچانی مورد توجه مقامات ایرانی قرار گرفت. این مجله فرهنگ و سیاست کردی را تبلیغ می‌کرد. بوچانی حفظ هویت، زبان و فرهنگ کردی را برای شهر کردنشین ایلام بسیار مهم می‌دانست.
در اسفند ۱۳۹۱ دفاتر وریا توسط مقامات مربوطه پلمب شد. بوچانی آن روز در دفتر نبود، اما ۱۱ نفر از همکاران بوچانی دستگیر شدند که چند تن از آن‌ها متعاقباً به زندان افتادند. بوچانی پس از انتشار آنلاین خبر دستگیری‌ها و انتشار اخبار در سطح جهان، به مدت سه ماه مخفی شد و در خرداد ۱۳۹۲ از ایران گریخت و از طریق آسیای جنوب شرقی راهی اندونزی شد.
بوچانی در مرداد ۱۳۹۲، در دومین تلاش خود برای عبور از اندونزی به استرالیا با قایق حامل ۶۰ پناهجو، توسط نیروی دریایی سلطنتی استرالیا توقیف شد. بوچانی و پناهجویان همراهش ابتدا در جزیره‌ی کریسمس بازداشت شدند و پس از یک ماه در شهریور ۱۳۹۲ به بازداشتگاه جزیره‌ی مانوس منتقل شدند. مانوس جایی است که دولت استرالیا پناهندگان مرد مجرد را بازداشت می‌کند که تعداد ورودی‌های دریایی آنان شش برابر بیشتر از زنان است.
بوچانی شروع به برقراری ارتباط با خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در خارج از کمپ کرد. او اطلاعاتی در مورد نقض حقوق بشر در کمپ جمع‌آوری کرد و از طریق یک تلفن همراه مخفی پیام‌هایی برای سازمان‌های خبری و گروه‌های مدافع مانند گاردین، سیدنی مورنینگ هرالد، گروه اقدام پناهندگان و سازمان ملل ارسال کرد. در مهر ۱۳۹۴ پن بین‌المللی (شاخه‌های ملبورن و نروژ که بوچانی اکنون عضو افتخاری آن است) و ائتلافی از گروه‌های حقوق بشر یک کمپین بین‌المللی را از طرف بوچانی راه‌اندازی کردند و از دولت استرالیا خواستند که به تعهدات خود در قبال اصل عدم بازگشت، همانطور که در ماده‌ی ۳۳ کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد وضعیت پناهندگان تعریف شده است، پایبند باشد.
بالاخره در ۳ مرداد ۱۳۹۹، دولت نیوزیلند وضعیت پناهندگی را به بوچانی اعطا کرد و به او اجازه داد به طور نامحدود در نیوزیلند بماند و برای ویزای اقامت درخواست دهد. در آن روز همچنین اعلام شد که بوچانی به عنوان پژوهشگر ارشد دانشگاه کانتربری، مستقر در کا وایمائرو، مرکز تحقیقات نگای تاهو، منصوب شده است.
معرفی آثار بهروز بوچانی
در تیر ۱۳۹۷، خاطرات او «هیچ دوستی جز کوهستان: نوشتن از زندان مانوس» توسط پیکادور منتشر شد. این کتاب که به نثر و شعر نوشته شده است، سفر قایقی او از اندونزی، بازداشت او در جزیره‌ی مانوس و زندگی (و مرگ) زندانیان دیگر، و همچنین مشاهداتی از نگهبانان استرالیایی و مردم محلی پاپوآ را شرح می‌دهد. این کتاب به‌سختی از طریق واتس‌اپ به صورت تکه‌تکه بر روی تلفن همراه به زبان فارسی برداشته شد و توسط دوستش امید توفیقیان از فارسی به انگلیسی ترجمه شد. بوچانی معتقد است که زندان نظامی است که در آن اشکال مختلف ظلم با هم تلاقی می‌کنند. ظلم تصادفی نیست بلکه هدفمند است و برای منزوی‌ساختن و ایجاد اصطکاک بین زندانیان طراحی شده است که منجر به ناامیدی و شکست روحی آنان می‌شود.
بوچانی با هدی افشار، عکاس ایرانی‌الاصل استرالیایی در یک اثر ویدئویی دو کاناله به نام Remain (بازمانده) که شامل شعر گفتاری او و شاعر ایرانی بیژن الهی است، همکاری کرد. افشار روش خود را «مستند صحنه‌ای» توصیف می‌کند که در آن مردان جزیره می‌توانند «روایت‌هایشان را با بدن خود بازخوانی کنند و به آن‌ها استقلالی بدهند تا داستان‌های خودشان را روایت کنند.» این ویدئو به عنوان بخشی از نمایشگاه Primavera در موزه‌ی هنرهای معاصر استرالیا در سیدنی، از ۹ نوامبر ۲۰۱۸ تا ۳ فوریه ۲۰۱۹ نمایش داده شد. افشار و بوچانی هر دو معتقدند پس از آنکه عموم مردم در برابر تصاویر و روزنامه‌نگاری در مورد رنج مصون شدند، هنر می‌تواند به شیوه‌ای قدرتمندتر، آن‌ها را بیدار کند. بوچانی در مورد پرتره‌ای که افشار به عنوان بخشی از پروژه Remain می‌گوید که این پروژه بخشی از خلق «زبان هنری جدیدی است که تابع چارچوب استعمار نیست.»
بوچانی یکی از سوژه‌ها و همکار اصلی نمایش مانوس نوشته‌ی لیلا حکمت‌نیا و کیوان سرشته به کارگردانی نازنین سهامی‌زاده در سال ۱۳۹۶ است که داستان هشت ایرانی فراری از ایران به استرالیا را روایت می‌کند. داستان شامل زندگی آن‌ها در ایران و تجربیات آن‌ها در بازداشت مانوس، از جمله جزئیات شورش در فوریه‌ی ۲۰۱۴ است که منجر به قتل یکی از آن‌ها، رضا براتی، توسط مردم محلی شد. این نمایش بهمن تا اسفند ۱۳۹۶ در تهران و به مدت یک ماه در تالار قشقایی مجموعه‌ی تئاتر شهر و با حضور نزدیک به ۳هزار نفر از جمله عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران و دیپلمات‌های استرالیایی اجرا شد. همچنین در اکتبر ۲۰۱۷ در دو شهر بنگلادش و داکا اجرا شد.
کتاب صوتی هیچ دوستی به جز کوهستان با صدای نوید محمدزاده منتشر شد که بر جذابیت و تاثیرگذاری آن افزود.
