کتاب صداهایی از چرنوبیل

«صداهایی از چرنوبیل» نوشتهٔ سوتلانا آلکسی ویچ، روزنامه‌نگار و نویسندهٔ بلاروسی برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات ۲۰۱۵ است که با ترجمهٔ احمد عزتی‌پرور در انتشارات ملورین چاپ شده است.

درباره کتاب صداهایی از چرنوبیل

صداهایی از چرنوبیل، روایت بی‌طرفانه و عینی گزارش‌های قربانیان فاجعه چرنوبیل است. آنچه درباره شیوه گزارش نویسنده می‌توان گفت این است که روایت‌ها به‌صورت «تک‌گویی» است. هرکس، داستان و خاطره خویش را باز می‌گوید. نویسنده، همچون ضبط صوت گوش می‌دهد. گاهگاه، حالت گوینده را به ایجاز تمام وصف می‌کند؛ مانند: «برمی‌خیزد»، «سکوت می‌کند»، «به‌آرامی می‌گرید» و...

راوی چنان خود را پشت سرِ تک‌گویی‌ها پنهان ساخته است که می‌توان گفت کتاب به شیوهٔ اول‌شخص، نقل می‌شود. گویندگان، با سنینِ مختلف و موقعیت‌های متفاوت و شغل‌های گوناگون، همگی آسیب‌دیدگان فاجعه نیروگاه هسته‌ای «چرنوبیل» هستند و به‌گونه‌ای مستقیم و بی‌واسطه، با حجمِ خطر و هراس حادثه روبه‌رو شده و کم یا بیش، بخشی از حیاتِ روانی و جسمی و خانوادگی خویش را از دست ‌داده‌اند.

اما کتاب صداهایی از چرنوبیل در متن اصلی خود، ماجراهای دیگری را نیز باز می‌گوید: افراط‌گرایی خشن و بی‌رحمانه در کشور‌های مسلمان که از اتحاد جماهیر شوروی پیشین جدا و مستقل شده‌اند؛ روابط مستبدانه حاکمان حزب کمونیست روسیه با مردم، سلطه بوروکراسی و کاغذبازی در اداره‌های دولتی، فقر عمومی مردم در سایه حکومتِ به‌ظاهر نیرومند و از درون پوسیده استالینی، گستره و عُمقِ دروغ‌های دولتی به مردمِ تحت حکومتِ خود، پرهیز از بیانِ حقیقت انفجار چرنوبیل به‌خاطر حفظ پرستیژ جهانی، زندگی‌های اشرافی وابستگان به حکومت در مقابل زندگی مشقت‌آلودِ بیشتر مردم، تهی شدن نظامِ تربیتی روسیه از ارزش‌های اخلاقی و آرمان‌های انسانی، خودپرستی مردم ستمدیده، فقدان سیاست روشن و کارآمد در برابر حوادث غیرمترقّبه، وضعیتِ نابسامان پزشکی و بیمارستان‌های روسیه و ...

کتاب صداهایی از چرنوبیل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این اثر به علاقه‌مندان به مطالعهٔ مستندنگاری پیشنهاد می‌شود.

درباره‌ سوتلانا آلکسیویچ

سوتلانا الکساندریونا الکسیِویچ، روزنامه‌نگار برندهٔ جایزهٔ نوبل، ۳۱ مه ۱۹۴۸ در شهر ایوانو - فرانکیفسک متولد شد. مادرش اوکراینی و پدرش اهل بلاروس بود. پس از پایان مدرسه، به‌عنوان خبرنگار مشغول به کار شد. آثار او انعکاسی از روحیه و زندگی شهرونان روسی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است. کتاب شناخته‌شده‌ٔ دیگر او «جنگ چهره‌ٔ زنانه ندارد» است. سوتلانا آلکسیویچ علاوه بر جایزهٔ نوبل موفق به دریافت جوایز دیگری مانند جایزهٔ صلح کتاب‌فروشان آلمان و جایزهٔ مدیسی شده‌است. 

بخشی از کتاب صداهایی از چرنوبیل

«شاید یاریگری باشد، شاید نه. دست کم، یکی هست با او حرف بزنم. شب هنگام، همه چیز آزاردهنده است. پاهایم مور مور می‌شود؛ انگار یک دسته مورچه روی آن راه می‌روند! گویا اعصابم درون تنم حرکت می‌کنند! این حالت، مثل آن است که دارم چیزی را از زمین بلند می‌کنم؛ یا تنم را چون دانه‌های گندم در آسیا، خُرد می‌کنند. بعد، اعصابم آرام می‌شود. قبلاً در زندگی‌ام به اندازه‌ی کافی کار کرده‌ام. به اندازه‌ی کافی دارم و دیگر چیزی نمی‌خواهم.

یک پسر و چند دختر دارم. همگی در شهر زندگی می‌کنند. خودم جایی نمی‌روم. خدا به من عمر داد، امّا سهم منصفانه‌ای از زندگی به من نداد. می‌دانم آدم سالمند خسته کننده می‌شود؛ برای همین، جوان‌ها حوصله‌شان سر می‌رود. از بچّه‌هایم کار نکشیدم. زن‌هایی که به شهر رفتند، همیشه می‌نالند؛ یا عروس‌هایشان آن‌ها را اذیت می‌کنند، یا دختر خودشان آزارشان می‌دهد. همگی می‌خواهند برگردند. شوهرم همین‌جا در خاک خفته است. اگر این‌جا نمرده بود، جای دیگری می‌مُرد و من همراه او می‌بودم. (ناگهان، اندوهش کم‌تر می‌شود.) چرا باید از این‌جا بروم؟ این‌جا زیباست! همه چیز می‌روید و می‌شکوفد! از پروانه‌های کوچک گرفته تا جانوران، همه زندگی دارند.

همه چیز را به یاد شما خواهم آورد. هواپیماها مدام در پروازند. هر روز. آن‌قدر پایین پرواز می‌کنند که انگار درست بالای سر آدم هستند. به سوی ایستگاه اتمی می‌روند. یکی پس از دیگری. حال آن که این‌جا تخلیه شده است. ما را از جا می‌پرانند. به خانه‌ها می‌تازند. مردم در پناهگاهی پنهان شده‌اند. گاو و گوسفندها ناله می‌کنند. کودکان گریه سر می‌دهند. جنگ است.»