کتاب مبانی اسطوره شناسی

کتاب مبانی اسطوره شناسی نوشتهٔ عباس مخبر است. نشر مرکز این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی در باب اسطوره‌شناسی. اسطوره با علم، عقل، هنر، دین و عاطفه چه نسبتی دارد؟

درباره کتاب مبانی اسطوره شناسی

کتاب مبانی اسطوره شناسی پرسش‌های بنیادی در این حوزه را همراه با پاسخ‌هایی جامع و کاربردی مطرح و بررسی کرده است. این کتاب که هفت فصل دارد، در فصل نخست به مرور مختصری از گذر انسان در دل تاریخ و هزاره‌های طی‌شده پرداخته و از پیدایش نخستین انسان‌ها تا به امروز، تلاش این حیات هوشمند برای بقا، شگفت‌زدگی انسان در برابر گیتی، مواجهه با مرگ و بستر شکل‌گیری اسطوره، دانش و دین سخن گفته است. عباس مخبر در فصل دوم به تفاوت میان اسطوره، قصه‌های قومی و افسانه اشاره کرده و در فصل سوم، رویکردها و تئوری‌های اسطوره‌شناسی را تجزیه‌وتحلیل کرده است. فصل چهارم با بررسی آرای زیگموند فروید، میرچا الیاده، کارل گوستاو یونگ و جوزف کمبل اندیشه‌های این چهره‌های مطرح اسطوره‌شناسی را به‌تفصیل بررسی کرده و فصل پنجم به ارتباط میان دین، علم و اسطوره پرداخته است. فصل ششم رابطهٔ میان اسطوره و هنر را در کنار نظریات برخی از چهره‌های نامی اسطوره‌شناسی تشریح کرده و فصل هفتم پیرامون یکی از رایج‌ترین موارد بحث‌شده در اسطوره‌شناسی، یعنی نفوذ این رشته در هنر و سینما و ادبیات پرداخته است. عباس مخبر سه الگو از «لرد رگلان»، «اوتو رانک» و «جوزف کمبل» را بررسی کرده است. این کتاب با مقایسهٔ این سه الگو به پایان می‌رسد.

اسطوره در دنیای معاصر چه جایگاهی دارد؟ چرا اسطوره‌ها در دنیای مدرن و پسامدرن کنونی همچنان به حیات خود ادامه می‌دهند و تولید و بازتولید می‌شوند؟ اگر اسطوره‌ها آن‌طور که شماری از نظریه‌پردازان اعتقاد دارند نوعی علم ابتدایی و یا نوعی دین ابتدای هستند، در دوران ما و پس از به کرسی‌نشستن علم و دین پیشرفته، راز ماندگاری و بقای آ‌ن‌ها چیست؟ آیا فقط توهماتی شیرین و تسکین‌دهنده‌اند که در دنیایی توفانی، آرامشی خوش و غیرمسئولانه را به ما هدیه می‌دهند و یا سرنخ‌هایی هستند که ما را در جست‌وجوی معنای زندگی یاری می‌دهند؟ با عباس مخبر همراه شوید.

خواندن کتاب مبانی اسطوره شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب اساطیر و جایگاه آن در دنیای معاصر پیشنهاد می‌کنیم.

درباره عباس مخبر

عباس مخبر در ۱۹ تیر ۱۳۳۲ به دنیا آمد. او مترجم و اسطوره‌شناس و نویسنده‌ای ایرانی است. تحصیلاتش را در دبستان منوچهری در سیوند آغاز کرد و پس از دریافت دیپلم وارد دانشکدهٔ نفت شد. پس از آن به‌دنبال فیزیک رفت و بالأخره دورهٔ کارشناسی جامعه‌شناسی را در دانشگاه پهلوی گذراند؛ سپس فوق‌لیسانس همین رشته را گرفت. پس از آن مدرک کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی را در سال ۱۳۶۸ از دانشگاه تهران دریافت کرد. عنوان پایان‌نامهٔ او «کندوکاوی در برنامه‌ریزی زبان فارسی نوشتاری» (به‌راهنمایی «علی‌محمد حق‌شناس») بود؛ سپس در حوزهٔ ترجمه و پژوهش در زمینه‌های علوم اجتماعی، علوم اقتصادی، اسطوره‌شناسی و ادبیات به فعالیت‌های خود ادامه داد. از تألیفات عباس مخبر می‌توان به «مبانی اسطوره‌شناسی»، «اساطیر خاورمیانه» و «قهرمان در تاریخ و اسطوره» اشاره کرد و عنوان برخی از کتاب‌هایی که او به پارسی برگردانده، عبارت است از «حیوان قصه‌گو»، «راز فال ورق»، «راهنمای نظریهٔ ادبی معاصر»، «مقدمه‌ای بر روان‌شناسی نقاشی کودکان»‌، «کتاب فیلسوفان مرده» و «سفر قهرمان» به قلم «جوزف کمبل».

بخشی از کتاب مبانی اسطوره شناسی

«قهرمان و شرح احوال و کردارهای او یکی از بن‌مایه‌های مشترک همهٔ اسطوره‌های جهان است. سفر قهرمان، سرگذشت پرماجرای خدایان و انسان‌ها و مردان و زنانی است که به مدد تخیل بی‌مانند انسان قدم در راه‌های ناشناخته نهاده‌اند تا عشق و آتش و رهایی را به ارمغان آورند و نجات‌بخش جهان، قوم یا ملتی باشند. این ماجراها به نوبهٔ خود الهام‌بخش انسان در آفرینش آثار شکوهمند هنری در انواع هنرهای کلامی، نمایشی، تجسمی و تصویری شده‌اند. قهرمان و ماجراهای او یکی از ارکان اسطوره‌شناسی است و بعضی اسطوره‌شناسان، کل اسطوره‌های جهان را نوعی واگویهٔ ماجراهای سفر قهرمان می‌دانند. یکی از پدیده‌های شگفت مربوط به قهرمان اسطوره‌ای و کردارهای او، باز هم شباهت حیرت‌انگیز سرگذشت قهرمانان در فرهنگ‌هایی به کلی متفاوت و بی‌ارتباط با یکدیگر است. این شباهت‌ها اسطوره‌شناسان را به مطالعه و بررسی تطبیقی و نظریه‌پردازی در مورد معنا و مفهوم، هویت و کارکرد قهرمانان اسطوره‌ای هدایت کرده است. شباهت‌ها از پیش از ولادت قهرمان و پیش‌بینی‌هایی دربارهٔ ولادت و نقش ویژهٔ او در آینده آغاز، و بزرگ شدن غیرعادی، ماجراها، نبردها و موفقیت نهایی او را شامل می‌شود.

پیش از آغاز بحث لازم است این نکته را روشن سازیم که آنچه در این فصل می‌آید به قهرمان در تاریخ مربوط نمی‌شود. بحث نقش قهرمان در تاریخ و تاریخ‌ساز بودن یا محصول تاریخ بودن او مبحثی مفصل و جداگانه است که موضوع مطالعات و آثار مکتوب فراوان بوده و هست. به گفتهٔ رابرت سیگال، این یک حقیقت است که در قرن بیستم، نیروهای غیرشخصی تاریخ را می‌سازند و نه افراد، اما این مطلب که قهرمانان فردی تاریخ را می‌سازند نیز در قرن نوزدهم به همین اندازه یک حقیقت بود. (Segal, ۲۰۰۰: ۱) در مطالعات مربوط به قهرمانان اسطوره‌ای گاهی اوقات بعضی قهرمانان تاریخی نیز دیده می‌شوند. این‌ها از جملهٔ قهرمانانی هستند که ضمن تاریخی بودن، نوعی الگوی قهرمان اسطوره‌ای نیز برای‌شان روایت شده است. در اسطوره‌شناسی، با این قبیل موارد ورود تاریخ به اسطوره نیز مواجهیم. روشن است که در مبحث اسطوره‌شناسی فقط وجه اسطوره‌ای این قهرمانان مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد و وجه تاریخی آن‌ها خارج از حوزهٔ بحث است.»