کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال

کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال با عنوان انگلیسی Advanced introduction to digital society، نوشته مانوئل کاستلز با ترجمه مجتبی قلی‌ پور، اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی تحولات بنیادین جوامع انسانی در عصر دیجیتال است که نشر مرکز در سال ۱۴۰۴ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی ابعاد مختلف دیجیتالی‌شدن زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌پردازد. کاستلز، جامعه‌شناس برجسته و صاحب‌نظر در حوزه‌ی فناوری و جامعه، در این اثر تلاش کرده است تا تصویری جامع و چندلایه از تأثیر فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی بر ساختارهای قدرت، روابط انسانی، بازارهای مالی و حتی مفاهیمی چون حریم خصوصی ارائه دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال اثر مانوئل کاستلز

کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه‌ی دیجیتال اثری از مانوئل کاستلز است که با نگاهی چندوجهی و تحلیلی به دگرگونی‌های ناشی از دیجیتالی‌شدن جوامع معاصر می‌پردازد. این کتاب در دسته‌ی علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی فناوری قرار می‌گیرد و به‌نوعی ادامه و جمع‌بندی یافته‌های نویسنده پس از سه‌گانه‌ی مشهور عصر اطلاعات است. ساختار کتاب بر پایه‌ی تحلیل روندهای کلان و جزئیات دقیق تحولاتی استوار است که فناوری‌های دیجیتال در عرصه‌های مختلف زندگی انسانی ایجاد کرده‌اند؛ از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت اشیا تا بازارهای مالی و ظهور رمزارزها.

مانوئل کاستلز در این کتاب، ضمن ارائه‌ی داده‌ها و نمودارهای آماری، به بررسی پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این تحولات می‌پردازد و نقش قدرت، نابرابری و سیاست‌گذاری را در شکل‌گیری جامعه‌ی دیجیتال برجسته می‌کند. کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه‌ی دیجیتال، با زبانی دقیق و مستند، به مخاطب امکان می‌دهد تا تصویری روشن از چالش‌ها و فرصت‌های عصر دیجیتال به دست آورد، بی‌آنکه به ساده‌سازی یا اغراق در دستاوردهای فناوری بسنده کند.

خلاصه کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال

کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه‌ی دیجیتال با ترسیم تصویری از جهانی آغاز می‌شود که تقریباً تمامی اطلاعات و ارتباطات آن به‌شکل دیجیتال درآمده است. کاستلز با استناد به داده‌های تاریخی و آماری، روند شتابان دیجیتالی‌شدن را از دهه‌های پایانی قرن بیستم تا امروز دنبال کرده و نشان داده است که چگونه اینترنت، تلفن‌های هوشمند، رایانش ابری و هوش مصنوعی ساختارهای اجتماعی و اقتصادی را دگرگون کرده‌اند. او به ظهور اینترنت اشیا و نقش فزاینده‌ی ماشین‌ها در تولید و پردازش داده‌ها اشاره کرده و تأکید کرده که این تحولات نه‌تنها ارتباطات انسانی، بلکه خود مفهوم جامعه را بازتعریف کرده‌اند. در ادامه، کتاب به بررسی تغییرات در الگوهای ارتباطی و اجتماعی می‌پردازد. کاستلز مفهوم خود‌ـ‌ارتباطی جمعی را مطرح کرده و توضیح داده است که چگونه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتالْ شکل‌های جدیدی از معاشرت، هویت‌یابی و گروه‌بندی را به وجود آورده‌اند. او با تحلیل داده‌های پژوهشی، باورهای رایج درباره‌ی انزوای دیجیتال را به چالش کشیده و نشان داده است که معاشرت آنلاین می‌تواند مکمل معاشرت آفلاین باشد و حتی به افزایش رضایت از زندگی و توانمندسازی گروه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شده کمک کند.

کتاب سپس به ساختارهای قدرت و اقتصاد دیجیتال می‌پردازد. کاستلز با بررسی مدل‌های کسب‌وکار شرکت‌های بزرگ فناوری، نقش داده‌ها و الگوریتم‌ها را در شکل‌دهی به بازارها و رفتار کاربران تحلیل کرده است. او به موضوع اخبار جعلی، بحران اعتماد و چالش‌های حریم خصوصی پرداخته و نشان داده است که چگونه دولت‌ها و شرکت‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به جمع‌آوری و پردازش اطلاعات کاربران می‌پردازند و این امر چه پیامدهایی برای دموکراسی و آزادی‌های فردی دارد. در بخش‌های پایانی، کتاب به تحولات بازارهای مالی، ظهور رمزارزها و بهابرگی‌شدن دارایی‌ها می‌پردازد. کاستلز توضیح داده است که چگونه فناوری‌های دیجیتالْ بازارهای مالی را به شبکه‌هایی پیچیده و عمدتاً مجازی تبدیل کرده‌اند و چه ریسک‌ها و فرصت‌هایی در این فرایند نهفته است. او با نگاهی انتقادی، به دیالکتیک قدرت و ضدقدرت در عصر دیجیتال اشاره کرده و بر اهمیت آگاهی، تفکر انتقادی و مقاومت مدنی در برابر سلطه‌ی فناورانه تأکید کرده است.

چرا باید کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، تصویری چندلایه از جامعه‌ی دیجیتال ارائه می‌دهد و به‌جای ساده‌سازی یا خوش‌بینی افراطی، به بررسی واقع‌بینانه‌ی فرصت‌ها و تهدیدهای فناوری‌های نوین می‌پردازد. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، نه‌تنها با مفاهیم کلیدی مانند خود‌ـ‌ارتباطی جمعی، سرمایه‌داری اطلاعاتی و بحران حریم خصوصی آشنا می‌شود، بلکه می‌تواند روندهای کلان و جزئیات دقیق تحولات دیجیتال را درک کند. این کتاب باتکیه‌بر داده‌ها و پژوهش‌های معتبر، امکان مقایسه‌ی تجربه‌های جهانی و تحلیل انتقادی سیاست‌ها و مدل‌های کسب‌وکار را فراهم می‌کند. همچنین مخاطب می‌تواند به‌واسطه‌ی نگاه چندرشته‌ای و جامع مانوئل کاستلز، ارتباط میان فناوری، قدرت، اقتصاد و فرهنگ را به‌خوبی دریابد و برای مواجهه‌ی آگاهانه با چالش‌های عصر دیجیتال آماده‌تر شود.

خواندن کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان علوم اجتماعی، ارتباطات، فناوری اطلاعات و اقتصاد، فعالان حوزه‌ی سیاست‌گذاری دیجیتال و علاقه‌مندان به تحلیل تحولات فناوری و جامعه پیشنهاد می‌شود. همچنین مطالعه‌ی این اثر برای کسانی که دغدغه‌ی حریم خصوصی، نابرابری دیجیتال یا آینده‌ی بازارهای مالی را دارند، مفید است.

درباره مانوئل کاستلز

مانوئل کاستلز، زاده‌ی ۹ فوریه‌ی ۱۹۴۲ در بارسلون، جامعه‌شناس اسپانیایی و نویسنده‌ی سه‌گانه‌ی برجسته‌ی عصر اطلاعات (اقتصاد، جامعه و فرهنگ) است. او در میان نظریه‌پردازان علم ارتباطات جایگاهی ویژه دارد و به‌عنوان اندیشمندی متمایز شناخته می‌شود. کاستلز با ترکیب حوزه‌های جامعه‌شناسی شهری، مطالعات سازمانی، فضای مجازی، جنبش‌های اجتماعی، جامعه‌شناسی فرهنگ و اقتصاد سیاسی، نگاهی میان‌رشته‌ای به جهان پیچیده و رسانه‌ای‌شده‌ی معاصر ارائه می‌دهد. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به قدرت ارتباطات، «شبکه‌های خشم و امید: جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» و کهکشان اینترنت اشاره کرد.

او استاد تمام جامعه‌شناسی در دانشگاه آزاد کاتالونیا در بارسلون و استاد کرسی والیس آننبرگ در حوزه‌ی فناوری ارتباطات و جامعه در مدرسه‌ی ارتباطات آننبرگ، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، است. کاستلز پیش‌تر به مدت ۲۴ سال در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، استاد جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای بود و اکنون استاد بازنشسته‌ی همان دانشگاه است. بر اساس داده‌های نمایه‌ی استنادی علوم اجتماعی بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴، کاستلز پنجمین اندیشمند پرارجاع در میان همه‌ی پژوهشگران علوم اجتماعی و نخستین اندیشمند در حوزه‌ی ارتباطات بوده است.

او از نوجوانی با سیاست درگیر بود و در فضای دیکتاتوری فرانکو رشد کرد. خودش گفته است که زندگی در اسپانیای فاشیستی او را از نوجوانی وادار کرد برای حفظ استقلال فکری و انسانی‌اش به مقاومت و سیاست‌ورزی بپردازد. کاستلز در دانشگاه بارسلونا در رشته‌های حقوق و اقتصاد تحصیل کرد و هم‌زمان به ادبیات و تئاتر علاقه داشت. در سال ۱۹۶۰، در ۱۸سالگی، به جنبش ضدفرانکو پیوست و به‌دلیل فعالیت سیاسی تحت تعقیب قرار گرفت. در سال ۱۹۶۲ مجبور به فرار از اسپانیا شد و به فرانسه گریخت. در پاریس، تحصیلات خود را ادامه داد و در ۲۰سالگی از دانشگاه پاریس لیسانس گرفت. سپس در سال ۱۹۶۷ دکترای جامعه‌شناسی خود را از دانشگاه سوربن دریافت کرد.

کاستلز خود را یک کاتالان می‌داند و پیوند عمیقی با شهر بارسلون دارد. او زبان کاتالانی را در دوران دانشگاه، خودآموزی کرد تا به ریشه‌های فرهنگی‌اش نزدیک‌تر شود. هرچند او از جنبش‌های استقلال‌طلب حمایت می‌کند، جدایی‌طلب نیست و بیشتر به حزب سوسیالیست کاتالونیا گرایش دارد. او از سال ۲۰۰۸ عضو هیئت‌مدیره‌ی مؤسسه‌ی اروپایی نوآوری و فناوری است.

کاستلز از نخستین جامعه‌شناسانی بود که ارتباط میان فناوری اطلاعات، اقتصاد جهانی و ساختارهای اجتماعی را به‌صورت نظام‌مند بررسی کرد. او جامعه‌ی امروز را جامعه‌ی شبکه‌ای می‌نامد؛ جامعه‌ای که در آن شبکه‌ها جایگزین ساختارهای سلسله‌مراتبی سنتی شده‌اند. به باور او، تقابل میان شبکه (Net) و خویشتن (Self) ساختار بنیادین عصر اطلاعات را می‌سازد. شبکه‌ها بیانگر سازمان‌های جهانی، اقتصادی و فناورانه‌اند، درحالی‌که خویشتن نشان‌دهنده‌ی جست‌وجوی معنا و هویت فردی در جهانی است که پیوسته درحال‌تغییر است. او این دوران را عصری می‌داند که در آن ذهن انسان با جهان دیجیتال پیوند خورده و آگاهی جمعی در فضای جریان‌ها شکل می‌گیرد.

کاستلز در دهه‌ی ۱۹۷۰ از نظریه‌ی مارکسیستی برای تحلیل ساختار شهرها و جنبش‌های اجتماعی بهره گرفت. اثر معروف او، مسئله‌ی شهری: رویکردی مارکسیستی (۱۹۷۲)، از نخستین تلاش‌ها برای تحلیل فضاهای شهری بر پایه‌ی مبارزه‌ی طبقاتی بود، اما در دهه‌های بعد از مارکسیسم فاصله گرفت و به مطالعه‌ی فناوری، هویت و جنبش‌های اجتماعی از زاویه‌ای گسترده‌تر پرداخت.

با وجود تأثیر فراوان او، نظریه‌هایش به‌دلیل تمرکز بیش از حد بر ساختارهای کلان و کم‌توجهی به فرد، از سوی برخی منتقدان نقد شده است. همچنین برخی معتقدند نگاه او به جهانی‌سازی بیش از حد جامع و گاه خوش‌بینانه است و درباره‌ی ظرفیت شبکه‌ها در ایجاد تغییرات عمیق اجتماعی بدبینانه برخورد می‌کند.

کاستلز تاکنون بیش از ۲۳ کتاب تألیف کرده و سردبیر یا همکار در نگارش ۱۵ عنوان دیگر بوده است. سه‌گانه‌ی عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ در زمره‌ی آثار کلاسیک علوم اجتماعی است و از نظر گستردگی و تأثیر، با آثار کارل مارکس و ماکس وبر مقایسه می‌شود. نگارش این سه‌گانه ۱۵ سال به طول انجامید.

آثار کاستلز نقشی اساسی در شکل‌دهی به درک معاصر ما از ارتباطات، سیاست، شهرنشینی و ساختار جهانی اطلاعات داشته‌اند. او همچنان از مهم‌ترین چهره‌های فکری قرن بیست‌ویکم محسوب می‌شود.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

کاستلز در سال ۲۰۱۲، جایزه‌ی هولبرگ را برای پژوهش‌هایش در زمینه‌ی پویایی‌های سیاسی و اقتصادی جامعه‌ی شبکه‌ای دریافت کرد و در سال ۲۰۱۳ نیز برنده‌ی جایزه‌ی بالزان در رشته‌ی جامعه‌شناسی شد. در ژانویه‌ی ۲۰۲۰، در دولت دوم پدرو سانچز، به‌عنوان وزیر دانشگاه‌ها منصوب شد و تا دسامبر ۲۰۲۱ در این سِمَت باقی ماند.

بخشی از کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال

«ما حالا تقریباً به طور کامل در جامعه‌ای دیجیتال‌شده زندگی می‌کنیم. بر اساس مقاله‌ای که سال ۲۰۱۱ در مجلۀ ساینس منتشر شد، در‌حالی‌که در سال ۱۹۸۶ کمتر از ۱ درصد اطلاعات تبادل شده در جهان در قالب دیجیتال نگهداری می‌شد، تا سال ۲۰۰۷ این نسبت به ۹۴‌درصد و تا سال ۲۰۱۴ به عدد سرسام‌آور ۹۹/۵‌درصد رسید. از آنجا که تولید، ذخیره و پردازش اطلاعات، عنصر کلیدی همۀ اشکال زندگی است، می‌توان با اطمینان نتیجه گرفت که تولید، ذخیره و تبادل دیجیتالی اطلاعات، اشکال سازمان انسانی‌ای را شکل می‌دهد که ما آن را جامعه می‌نامیم.»