کتاب اتللو

کتاب اتللو با عنوان اصلی Othello یا Othello, the Moor of Venice نوشتهٔ ویلیام شکسپیر و ترجمهٔ محمود اعتمادزاده (م.ا. به آذین) است. انتشارات اختران این کتاب را به چاپ رسانده است. اتللو یکی از مشهورترین تراژدی‌های شکسپیر است که داستان یک فرمانده‌ٔ مغربی (سیاه‌پوست) در خدمت دولت ونیز را روایت می‌کند که در دام توطئه و حسادت افسر پرچمدار خود گرفتار می‌شود. این نمایشنامه یکی از آثار کلاسیک ماندگار ادبیات جهان است که بارها به صحنه‌ٔ تئاتر، سینما و تلویزیون راه یافته است. نمایشنامه‌ٔ اتللو به زبان‌های مختلف ترجمه شده و اقتباس‌های متعددی از آن صورت گرفته است. این کتاب را می‌توانید از طاقچه خریداری و دانلود کنید.

درباره کتاب اتللو اثر ویلیام شکسپیر

اتللو یکی از چهار تراژدی بزرگ شکسپیر در کنار هملت، مکبث و شاه لیر محسوب می‌شود که حدود سال‌های ۱۶۰۳ تا ۱۶۰۴ میلادی نوشته شده است. نخستین اجرای ثبت‌شده‌ٔ این نمایشنامه در اول نوامبر ۱۶۰۴ در تالار سفید دربار پادشاهی انگلستان بوده است. منبع اصلی شکسپیر برای نگارش این اثر، داستان کوتاهی از جووانی باتیستا جرالدی با عنوان «داستان مغربی» بود که در مجموعه‌ای با نام «هکاتومیتی» (۱۵۶۵) منتشر شده بود. اتللو داستان سردار مغربی به نام اتللو است که در خدمت دولت ونیز است. او با دسدمونا، دختر سناتور برابانسیو، ازدواج می‌کند. اما یاگو، افسر پرچمدار او که کینه‌ای عمیق نسبت به اتللو دارد، نقشه‌ای شوم برای نابودی این زوج طراحی می‌کند. صحنه‌ٔ پرده‌ٔ اول نمایشنامه در ونیز و باقی آن در بندرگاه قبرس جریان دارد. این اثر موضوعات عمیقی چون حسادت، خیانت، نژادپرستی، عشق، غرور و توهم را مورد کاوش قرار می‌دهد و به‌عنوان یکی از عمیق‌ترین آثار ادبی غرب درباره‌ٔ روانشناسی انسان شناخته می‌شود.

خلاصه کتاب اتللو

داستان نمایشنامه در ونیز آغاز می‌شود. رُدِریگو، نجیب‌زاده‌ٔ ونیزی که دلباخته‌ٔ دسدمونا است، از یاگو بابت اینکه با وجود دریافت پول برای کمک به او در رسیدن به دسدمونا ناکام مانده، شکایت می‌کند. یاگو که از اتللو کینه به دل دارد زیرا او میکل کاسیو را به‌عنوان معاون خود برگزیده است، به رُدِریگو می‌گوید که اتللو با دسدمونا در خفا ازدواج کرده است. آن‌ها برابانسیو، پدر دسدمونا را از این موضوع آگاه می‌کنند. برابانسیو ابتدا باور نمی‌کند اما وقتی متوجه می‌شود دخترش در خانه نیست، با خشم اتللو را متهم می‌کند که با جادو دخترش را فریفته است. وقتی موضوع به دوج (حاکم ونیز) کشیده می‌شود، اتللو توضیح می‌دهد که دسدمونا به داستان‌های زندگی او، سفرها و نبردهایش علاقه‌مند شده و عاشق شخصیت او شده است، نه ظاهرش. دسدمونا نیز تأیید می‌کند که با میل خود با اتللو ازدواج کرده است. در این میان، به‌دلیل تهدید ترکان عثمانی به قبرس، اتللو به‌عنوان فرمانده به آنجا فرستاده می‌شود و دسدمونا نیز همراه او می‌رود. یاگو که نقشه‌ٔ انتقام از اتللو را در سر دارد، به رُدِریگو می‌گوید دسدمونا به‌زودی از اتللو خسته خواهد شد و توجهش به کاسیو جلب خواهد شد.

یاگو با زیرکی خاص، نقشه‌ای می‌چیند و کاسیو را وادار به شرکت در یک نزاع می‌کند که در نتیجه‌ٔ آن، کاسیو از مقام خود عزل می‌شود. سپس به کاسیو پیشنهاد می‌کند که از دسدمونا بخواهد برای بازگشت او به مقامش نزد اتللو شفاعت کند. همزمان، یاگو در اتللو تخم شک و بدگمانی نسبت به وفاداری دسدمونا می‌کارد و اشاره می‌کند که رابطه‌ٔ دسدمونا و کاسیو فراتر از دوستی معمولی است. به‌تدریج با دسیسه‌های یاگو، اتللو به همسرش شک می‌کند. یاگو توسط همسرش امیلیا، دستمال دسدمونا را که هدیه‌ٔ اتللو به او بوده به‌دست می‌آورد و آن را در اتاق کاسیو می‌گذارد. سپس به اتللو می‌گوید که دستمال را در دست کاسیو دیده است. این موضوع برای اتللو به‌عنوان مدرکی بر خیانت دسدمونا تلقی می‌شود. اتللو که اکنون کاملاً تحت تأثیر وسوسه‌های یاگو قرار گرفته، تصمیم به کشتن دسدمونا می‌گیرد. در صحنه‌ٔ پایانی، او دسدمونا را در بستر خفه می‌کند. امیلیا وارد می‌شود و حقیقت را فاش می‌کند. اتللو که متوجه اشتباه هولناک خود شده، یاگو را زخمی می‌کند و سپس خود را می‌کشد.

چرا باید کتاب اتللو را بخوانیم؟

اتللو یکی از قدرتمندترین آثار نمایشی درباره‌ٔ حسادت و فریب است که عمق روانشناختی شخصیت‌ها را به‌خوبی نشان می‌دهد. این اثر به‌صورت دقیق تصویری از چگونگی تباهی یک انسان نیک‌سرشت در اثر بدگمانی و حسادت ارائه می‌دهد. نمایشنامه‌ٔ اتللو دارای ساختار نمایشی قدرتمندی است که مخاطب را تا پایان با خود همراه می‌کند. شخصیت یاگو یکی از پیچیده‌ترین شخصیت‌های منفی در ادبیات جهان است که انگیزه‌های او برای شرارت همچنان مورد بحث منتقدان است.

ترجمه‌ٔ به آذین از این نمایشنامه نیز به‌عنوان یکی از بهترین ترجمه‌های فارسی آثار شکسپیر شناخته می‌شود که توانسته وفاداری به متن اصلی را با زبانی روان و ادبی به فارسی‌زبانان عرضه کند. خواندن این کتاب علاوه بر لذت ادبی، فرصتی برای آشنایی با فرهنگ رنسانس، جامعه‌ٔ ونیز قرن شانزدهم و همچنین درک عمیق‌تری از روانشناسی انسان و روابط انسانی فراهم می‌کند.

کتاب اتللو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک، نمایشنامه، آثار شکسپیر و مطالعات تطبیقی ادبیات پیشنهاد می‌کنیم. دانشجویان رشته‌های ادبیات، هنرهای نمایشی، روانشناسی و جامعه‌شناسی می‌توانند از مطالعه‌ٔ این اثر بهره‌ٔ فراوان ببرند.

همچنین این کتاب برای افرادی که علاقه‌مند به مطالعه‌ٔ روابط انسانی، موضوعات اخلاقی مانند حسادت، عشق، خیانت و مسائل نژادی هستند مناسب است. مخاطبانی که به دنبال درک عمیق‌تر از ماهیت انسان و پیچیدگی‌های روح بشری هستند، در این اثر با تحلیلی عمیق از شخصیت‌ها و انگیزه‌های آن‌ها روبرو می‌شوند.

فهرست کتاب اتللو

نمایشنامه‌ٔ اتللو از پنج پرده تشکیل شده است:

پرده‌ٔ اول: معرفی شخصیت‌ها، ازدواج اتللو و دسدمونا، شکایت برابانسیو به دوج و اعزام اتللو به قبرس

پرده‌ٔ دوم: ورود به قبرس، آغاز توطئه‌ٔ یاگو و درگیری کاسیو

پرده‌ٔ سوم: شفاعت دسدمونا برای کاسیو، آغاز بدگمانی اتللو، موضوع دستمال

پرده‌ٔ چهارم: افزایش حسادت و خشم اتللو، برنامه‌ریزی برای قتل دسدمونا و کاسیو

پرده‌ٔ پنجم: قتل دسدمونا، فاش شدن حقیقت و خودکشی اتللو

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب یا نویسنده

تی. اس. الیوت، شاعر و منتقد برجسته، اتللو را «کامل‌ترین تراژدی شکسپیر از نظر فنی» توصیف کرده است.

ساموئل تیلور کولریج، شاعر و فیلسوف رمانتیک، درباره‌ٔ شخصیت یاگو نوشته است: «انگیزه‌جویی یاگو نشان‌دهنده‌ٔ فعالیت یک ذهن شرور است که برای توجیه شرارت خود به دنبال بهانه است.»

ای. سی. برادلی، منتقد ادبی، در کتاب «تراژدی شکسپیر» می‌نویسد: «اتللو برجسته‌ترین نمایشنامه‌ٔ شکسپیر از نظر وحدت زمان و مکان است.»

هارولد بلوم، منتقد معاصر آمریکایی، در کتاب «شکسپیر: اختراع امر انسانی» می‌نویسد: «یاگو نخستین نمونه‌ٔ روانشناسی شر در ادبیات غرب است.»

کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

اگرچه در زمان شکسپیر جوایز ادبی به شکل امروزی وجود نداشتند، اما آثار او و از جمله اتللو به‌عنوان برجسته‌ترین آثار ادبی زبان انگلیسی شناخته می‌شوند. اتللو جزء یکی از چهار تراژدی بزرگ شکسپیر است که در دانشگاه‌ها و مدارس سراسر جهان تدریس می‌شود.

اقتباس‌های مختلف سینمایی و تئاتری از این اثر جوایز متعددی را کسب کرده‌اند. برای مثال، فیلم «اتللو» (۱۹۵۲) به کارگردانی اورسن ولز جایزه‌ٔ نخل طلای جشنواره‌ٔ کن را دریافت کرد. اجراهای مختلف تئاتری این اثر نیز جوایز متعددی از جمله جوایز تونی و الیویه را به‌دست آورده‌اند.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب منتشر شده است؟

اتللو به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در سراسر جهان به چاپ رسیده است. در ایران، علاوه بر ترجمه‌ٔ م.ا. به آذین، مترجمان دیگری نیز این اثر را به فارسی برگردانده‌اند:

۱. ترجمه‌ٔ عبدالحسین نوشین که از قدیمی‌ترین ترجمه‌های این اثر به فارسی است.

۲. ترجمه‌ٔ فرنگیس شادمان که توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده است.

۳. ترجمه‌ٔ علاءالدین پازارگادی که توسط انتشارات اهورا به چاپ رسیده است.

۴. ترجمه‌ٔ داریوش شاهین که توسط نشر نی منتشر شده است.

از نسخه‌های مهم انگلیسی این اثر می‌توان به نسخه‌ٔ چاپ اول فولیو (۱۶۲۳)، نسخه‌ٔ آردن شکسپیر، نسخه‌ٔ دانشگاه آکسفورد و نسخه‌ٔ دانشگاه کمبریج اشاره کرد که هر کدام دارای مقدمه، پانویس و توضیحات مفصلی هستند.

درباره ویلیام شکسپیر

ویلیام شکسپیر (۱۵۶۴-۱۶۱۶) بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس زبان انگلیسی و یکی از برجسته‌ترین نویسندگان جهان است. او در استراتفورد-آپون-ایوان انگلستان به دنیا آمد و در همان‌جا درگذشت. شکسپیر در طول عمر خود ۳۸ نمایشنامه، ۱۵۴ سونات و چندین شعر روایی نوشت. شکسپیر در اواخر دهه‌ٔ ۱۵۸۰ به لندن رفت و به‌عنوان بازیگر، نمایشنامه‌نویس و بعدها سهامدار گروه تئاتری «مردان لرد چمبرلین» (که بعدها به «مردان پادشاه» تغییر نام داد) مشغول به کار شد. او در تئاتر گلوب که در سال ۱۵۹۹ ساخته شد، سهامدار بود. آثار شکسپیر را می‌توان به چند دوره تقسیم کرد: دوره‌ٔ اولیه (کمدی‌ها و تاریخی‌ها)، دوره‌ٔ میانی (کمدی‌های تلخ و تراژدی‌های بزرگ) و دوره‌ٔ آخر (نمایشنامه‌های رمانس). اتللو متعلق به دوره‌ٔ میانی و یکی از چهار تراژدی بزرگ او در کنار هملت، مکبث و شاه لیر است. شکسپیر تأثیر فوق‌العاده‌ای بر زبان انگلیسی، ادبیات و فرهنگ جهان داشته است. بسیاری از عبارات و اصطلاحات رایج در زبان انگلیسی از آثار او گرفته شده‌اند.

درباره محمود اعتمادزاده (م.ا. به آذین)

محمود اعتمادزاده، معروف به م.ا. به آذین (۱۳۹۸-۱۳۰۴ هجری شمسی)، نویسنده، مترجم و روزنامه‌نگار برجسته‌ٔ ایرانی بود. او تحصیلات خود را در دانش‌سرای عالی در رشته‌ٔ ادبیات به پایان رساند و سپس به فعالیت‌های ادبی، سیاسی و روزنامه‌نگاری پرداخت. به آذین در سال ۱۳۹۸ در تهران درگذشت و میراث ارزشمندی از ترجمه و نگارش از خود به جا گذاشت که در غنای ادبیات معاصر فارسی نقش مهمی داشته است.

به آذین آثار متعددی را از زبان‌های انگلیسی و فرانسه به فارسی ترجمه کرد که از جمله‌ٔ آن‌ها می‌توان به ترجمه‌ٔ چندین اثر از رومن رولان (از جمله «جان شیفته»، «خانواده‌ٔ تیبو» اثر روژه مارتن دوگار، «دن آرام» اثر میخائیل شولوخوف و چندین نمایشنامه از شکسپیر اشاره کرد. ترجمه‌های به آذین به‌دلیل وفاداری به متن اصلی، دقت و زبان فاخر ادبی مورد توجه و تحسین قرار گرفته‌اند. او در مقام نویسنده نیز آثاری چون «دختر رعیت»، «ماهی‌ها و مرداب» و «آوار» را خلق کرده است. به آذین برای ترجمهٔ اتللو از متن انگلیسی کلیات آثار شکسپیر، چاپ دانشگاه آکسفورد، برای ترجمه استفاده کرده و همان‌طور که خود در گفتار مترجم آورده، دو ترجمه‌ٔ فرانسوی از این اثر نیز راهنمای او در ترجمه بوده‌اند.

بخشی از کتاب اتللو

«یاگو: جز این اگر باشد، پستم بشمارید. سه تن از بزرگان شهر به خود زحمت داده نزد او رفتند و کرنش کردند تا مرا معاون خود کند. و به مردانگی سوگند، من به ارزش خود واقفم و شایستهٔ مقامی کم از این نیستم. ولی او، بس که مست نخوت و پایبند اغراض خویش است، با سخنان پرطمطراق که به طرزی ناهنجار به اصطلاحات جنگی انباشته بود خاک در چشمشان کرد و سرانجام واسطه‌های مرا با این کلام نومید بازگردانید: «باور بفرمایید، افسرم را قبلاً انتخاب کرده‌ام.» و اما این افسر چگونه لعبتی است؟ به‌راستی ریاضی‌دانی بزرگ. مردی به نام میکل کاسیو، اهل فلورانس. تقریباً به خوش آب و رنگی زنان؛ کسی که هرگز فوجی را در میدان تعبیه نکرده است و بیش از فلان پیردختر از تدبیر جنگ خبر ندارد؛ گذشته از فرضیه‌های کتابی که از سناتورهای جبه پوش هم برمی‌آید که به استادی او در آن باره داد سخن دهند، هنر سپاهیگری‌اش همه یک مشت یاوه است و عمل در کار نیست. بااین‌همه، آقا، اوست که انتخاب شده. و اما من که جانبازی‌هایم را به چشم خود در رودس و قبرس و دیگر سرزمین‌های مسیحی و خاک کفار دیده است، باید کنار زده شوم و پیش این و آن خاموشی گزینم؛ بازیگر ارقام به خوشی و میمنت معاون او می‌شود و من، ـ خدا این مقام را بر من مبارک گرداند! ـ باید افسر پرچم‌دار عالی‌جناب مغربی بمانم.

رُدِریگو: به خدا، ترجیح می‌دادم که جلادش باشم.

یاگو: نه، چاره‌ای نیست؛ امروز وضع خدمت همین است. راه ترقی سفارش است و رفیق‌بازی، نه شیوهٔ گذشتهٔ سلسلهٔ مراتب که در آن هر زیردستی جانشین ارشد خود می‌شد. حال، آقا، خود قضاوت کنید که من واقعاً برای دلبستگی به این مغربی چه انگیزه‌ای می‌توانم داشته باشم.

رُدِریگو: من که در این صورت نزدش نمی‌ماندم.

یاگو: اوه! آقا، خاطر آسوده دارید؛ من در خدمت او برای آنم که مجال پیشرفتی بیابم. ما همه نمی‌توانیم فرمانده باشیم. و همهٔ فرماندهان نمی‌توانند از زیردستان امید خدمت صادقانه داشته باشند. چه‌بسا چاکران خوش‌خدمت چاپلوس می‌بینید که به رغبت سر به بندگی فرود می‌آورند؛ و درست مانند خر عمر خود را برای مشتی کاه در راه خدمت صرف می‌کنند، و همین که پیری در رسد رانده می‌شوند. این دسته نوکران صدیق درخور تازیانه‌اند. اما دیگران هم هستند که هرچند شکل و ظاهر وظیفه‌شناسی به خود می‌دهند تنها در پی سود خویش‌اند، و با خدمت نمایی نزد سرور خود به‌حساب او پوستی نو می‌کنند، و پس از آنکه تریج قبایشان زربفت شد، اگر کرنشی هست به خود می‌کنند. این‌گونه مردم باز روحی دارند؛ آقا، به‌یقین رُدِریگو هستید، من هم به‌یقین اگر مغربی می‌بودم دیگر نمی‌خواستم یاگو باشم. و اینک که در خدمت او هستم، تنها به خودم خدمت می‌کنم. خدا گواه است که این کار نه از سر محبت یا وظیفه‌شناسی است، بلکه من با تظاهر به این هردو رهسپر مقاصد شخصی خویشم. چه اگر ظاهر کارهایم می‌بایست نیت حقیقی‌ام را فاش سازد و چهرهٔ روحم در رفتار و کردار بیرونم هویدا گردد، به‌زودی می‌باید قلب خود را بر سر آستین بگیرم تا هر کلاغکی بتواند بر آن منقار بزند. نه، من آن نیستم که می‌نمایم.»