کتاب اکسپرسیونیسم

کتاب اکسپرسیونیسم نوشتهٔ آر. اس. فرنس با ترجمهٔ فرزانه طاهری در نشر مرکز چاپ شده است. مجموعه‌ٔ مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری که این کتاب یکی از آن‌هاست دربرگیرنده‌ٔ حدود ۳۰ کتاب مستقل از هم است که از میان کتاب‌های مجموعه‌ٔ The Critical Idiom برگزیده شده‌اند.

درباره کتاب اکسپرسیونیسم

کتاب‌ اکسپرسیونیسم یکی از کتاب‌های مجموعهٔ مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است. کتاب‌های این مجموعه به مقوله‌های گوناگونی می‌پردازند که عبارت‌اند از: نهضت‌ها و جنبش‌ها و مکتب‌های ادبی، انواع ادبی و ویژگی‌های سبکی و ...

در اکسپرسیونیسم گرایشی انکارناپذیر به فاصله‌گرفتن از امور طبیعی، توجیه‌پذیر و بهنجار و رفتن به سوی امور بدوی، انتزاعی، شهوانی و تندوتیز هست؛ در تئاتر و در شعر غنایی بود که این گرایش‌ها به برجسته‌ترین وجه دیده شد، و نه در رمان که به سرمشق‌های سده‌ٔ نوزدهمـی خـود نـزدیک‌تـر مـانـد. بـه‌نـظـر مـی‌رسـد کـه جنبـش اکسپرسیونیستـی، به‌دلیـل بـی‌قراری و گرایـش به افـراط‌و‌تفـریط، پدیده‌ای است اساساً آلمانی و نه‌صرفاً مدرنیستی.

کتاب اکسپرسیونیسم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوستداران مطالعهٔ مکاتب پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب اکسپرسیونیسم

«در بحث از جنبش‌های ادبی و اهداف آنها گاه ناچار می‌شویم تا حدی ساده‌انگاری کنیم. در هر حال، گرایشی که در این سال‌ها بیش از پیش آشکار شد گرایشی بود که شاید بتوان آن را ضدِّ ناتورالیسم نامید. اینکه سمبُلیسم را در اینجا «واکنش» بدانیم شاید خطا باشد، زیرا این دو مکتب، که هر دو از فرانسه نشأت گرفته بودند، در کنار هم می‌زیستند: این هم درست نیست که امپرسیونیسم را جنبشی برای دور شدن از ناتورالیسم بدانیم، زیرا این دو مکتب مشترکات فراوان دارند؛ اما شاید به حقیقت نزدیک‌تر باشد که در ادبیات و هنرها در یک سو گرایشِ ناتورالیستی‌امپرسیونیستی را ببینیم و در سوی دیگر نگرشِ سمبُلیستی‌نورمانتیکی را. شاید بتوان در جنبش اولی رمان‌نویسان فرانسوی چون زولا، موپاسان، و گُنکور و نیز نقاشان فرانسوی‌ای را جای داد که جوهر بساوشی واقعیت را بر بوم‌هایشان منتقل می‌کردند و، در تئاتر، ایبسن و گرهارت هاوپتمان را؛ می‌توان در جنبش دوم مالارمه و ورلن را جای داد، هویسمانس و مترلینگ را، اشتفان گئورگه را و ریلکه و هُفمانشتال را در آثار اولیه‌شان. گرایش ناتورالیستی‌امپرسیونیستی در زندگی مواد خامی می‌یافت که در نظرش ارزش توصیف و تفسیر داشتند؛ نگرش سمبُلیستی‌نورمانتیکی نگرش فرار از جهان به سوی خلق بهشت‌های تصنعی و زیبایی والا بود.

اما معلوم شد که این دو نگرش هیچ‌کدام نمی‌توانند مایهٔ رضایت خاطری عمیق شوند. ناتورالیسم و امپرسیونیسم زیاده‌ازحد نزدیک به سطح می‌ماندند، حال‌آنکه سمبُلیسم و نورمانتیسیسم، به دلیل فرار به سوی هرچه والا و مهذب، بسیار متکلف و منحط و بی‌روح شدند: بینشی تازه، نیرویی تازه و بی‌قراری‌ای تازه لازم بود. قضیه فقط این نبود که جای طرز تفکر و احساسی «مدرن» تر را خالی می‌دیدند، هنر گویی به بن‌بست رسیده بود: به شیدایی تازه‌ای نیاز بود، درد شورانگیز تازه‌ای، بیان یک رؤیا فارغ از محاکات، دغدغهٔ زندگی انسان، دغدغهٔ انسانی که داشت، به نحوی بی‌امان‌تر و جانکاه‌تر از آنی که ناتورالیست‌ها در توصیف شرایط اجتماعی می‌گفتند، در چنگ دستگاه‌های بی‌رحم و شهرهای ستمگر له می‌شد. تأکید بر درون‌بینی، قوای خلاقه، و مهم‌تر از همه تخیل، می‌بایست از آن کیشِ سمبُلیستی پرستش روح نیز فراتر رود. عواطف و هیجانات جاندارتر، قوای پویاتر در توصیف ستوده شدند، آفرینشی از درون، ذهنیتی حاد که از ویران کردنِ تصویرِ متعارفِ واقعیت برای قدرتمندترکردنِ بیان ابایی نداشت: گرایش جدید این بود. و هرجا هم که در آثار هنری پیش‌ازخود کژنمایی و بیان پرخاشگرانهٔ عواطف را می‌یافتند، آن آثار را به‌عنوانِ طلایه‌دارانِ این نگرش جدید می‌ستودند.»