کتاب گروتسک

کتاب گروتسک نوشتهٔ فیلیپ تامسن با ترجمهٔ فرزانه طاهری در نشر مرکز چاپ شده است. مجموعه‌ٔ مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری که این کتاب یکی از آن‌هاست دربرگیرنده‌ٔ حدود ۳۰ کتاب مستقل از هم است که از میان کتاب‌های مجموعه‌ٔ The Critical Idiom برگزیده شده‌اند.

درباره کتاب گروتسک

گروتسک یکی از کتـاب‌های مجموعه‌ٔ مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است. کتاب‌های این مجموعه بـه مقوله‌های گوناگونـی می‌پردازند؛ برخـی به نهضـت‌ها و جنبش‌ها و مکتب‌های ادبی، برخی به انواع ادبی و برخی به ویژگی‌های سبکی و مانند این‌ها.

در اعصار گذشته، گروتسک را صرفاً اصل ناهماهنگی افسارگسیخته می‌دانستند، یا در زمره‌ٔ انواع فرودست‌تر کمیک قرارش می‌دادند، اما حال آن را در اساس تلاقی ضدین و به همین دلیل بیان ِدرخورِ پیچیدگی هستی می‌دانند.

گروتسک به‌دلیل تأثیر ویژه‌اش، ضربه‌ٔ ناگهانی که وارد می‌کند، غالباً به‌صورت سلاحی تهاجمی به‌کار گرفته می‌شود. از این تأثیر می‌توان برای گیج‌کردن خواننده، میخکوب‌کردن او هم استفاده کرد. با تکانی او را از شیوه‌های معهودِ ادراکِ جهان بیرون کشاند و او را با چشم‌اندازی مواجه کرد که از ریشه متفاوت و آزاردهنده است. گروتسک را می‌توان در اصطلاح بیگانه‌سازی هم خلاصه کرد. چیزی که آشنا و مورد اعتماد است ناگهان بیگانه و آزاردهنده می‌شود. علتش عمدتاً همان تضاد بنیادین در گروتسـک است، با ویـژگی مشخصـه‌ٔ آن یعنـی درآمیختـن عنـاصر ناهمساز، تاباندن ناگهانی نوری غریب و آزاردهنده بر عناصر آشنای واقعیت.

کتاب گروتسک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوستداران مطالعه و پژوهش در آثار و موضوعات ادبی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب گروتسک

«اصطلاحات ادبی، به‌ویژه آنهایی که بر مقولات و شیوه‌های نوشتن دلالت می‌کنند، پیوسته باید ترمیم و تجدید شوند. فرسوده می‌شوند و بر اثر انواع عوامل، از ذهن‌گرایی مفرطِ کاربرانشان گرفته تا ذائقه‌های خاص یک دورهٔ تاریخی معین، مصداق‌هاشان غیردقیق یا تحریف می‌شود. گروتسک بیش از اغلب اصطلاحات دیگر دستخوش این دگرگونگی ناگزیر شده است، شاید به دلیلِ اینکه رادیکال و افراطی است؛ در واقع، همین تازگی‌ها بالاخره پذیرفته شد که «گروتسک» اصطلاحی معتبر و بامعناست. با آنکه در سدهٔ نوزدهم تلاش‌های مستقل اما شایان توجهی برای تعریف ماهیت گروتسک صورت گرفت، تازه در سال ۱۹۵۷، با انتشار کتاب وُلفگانگ کایزر، منتقد فقید آلمانی، به نام گروتسک در هنر و ادبیات، گروتسک موضوع تحلیل زیبایی‌شناختی و ارزیابی انتقادی ارزنده قرار گرفت. در اعصار گذشته آن را صرفاً اصل ناهماهنگی افسارگسیخته می‌دانستند، یا در زمرهٔ انواع خام‌ترِ کمیک قرارش می‌دادند، اما حال این گرایش پیدا شده است که گروتسک را اساساً امری دوسوگرا، تلاقی شدید ضدین، و به همین دلیل، دست‌کم در برخی از اشکالِ آن، بیانِ درخورِ پیچیدگی هستی تلقی کنند ــ گرایشی که باید آن را چون گام بزرگی به جلو گرامی داشت. تصادفی نیست که شیوهٔ گروتسک در هنر و ادبیات معمولاً در جوامع و دوره‌هایی شیوهٔ غالب می‌شودکه ویژگی اصلی آنها نزاع و کشمکش، تغییر یا سردرگمی بنیادی است. هرچند اگر بگوییم که چهل یا پنجاه سال گذشته با این‌همه تغییرات عظیم اجتماعی و فکری دوره‌ای با چنین خصوصیاتی بوده است، شاید متهم شویم که داریم کلیشه‌ای را تکرار می‌کنیم، اما انصافاً می‌توان گفت که این عامل در پیدایش وضعیت کنونی هنر، که آثار گروتسک در آن حضور چشمگیری دارند، بسیار دخیل بوده است. حتی با یک نمونه‌گیری تصادفی سردستی از تولیدات کنونی ــ با نام‌هایی چون هَرُلد پینتِر و جو اُرتن در انگلستان، جِی. پی. دانلیوی و جان بارت در ایالات متحد، سمیوئل بکت و اُژِن ینِسکو در فرانسه، گونتِر گراس در آلمان و فریدریش دورِنمات در سوئیس ــ می‌توان دریافت که شیوهٔ گروتسک در ادبیات تا چه حد رواج یافته است. تازه در اینجا از هنرهای دیگر حرفی نمی‌زنیم که در آنها هم همین وضعیت حاکم است.»