کتاب ماهی سیاه کوچولو

کتاب ماهی سیاه کوچولو نوشتهٔ صمد بهرنگی است. انتشارات عطر کاج این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر، داستانی خیره‌کننده و عمیق دربارهٔ رؤیاهای بزرگ و یکی از مشهورترین داستان‌های ایرانی برای همهٔ کودکان جهان است.

درباره کتاب ماهی سیاه کوچولو

کتاب مصورِ ماهی سیاه کوچولو یکی از داستان‌های ایرانی است که برای کودکان نوشته شده است. صمد بهرنگی این داستان را در زمستان سال ۱۳۴۶ نوشت و انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آن را در سال ۱۳۴۷ با تصویرگری فرشید مثقالی منتشر کرد.

ماهی سیاه کوچولو کتاب برگزیدهٔ کودک در سال ۱۳۴۷ شد؛ همچنین جایزه ششمین نمایشگاه کتاب کودک در بلونِ ایتالیا و دیپلم افتخار جایزهٔ دوسالانهٔ براتیسلاوای چک‌اسلواکی برای تصویرگری کتاب کودک را در سال ۱۹۶۹ دریافت کرد.

برخی افراد، این داستان را بیانهٔ غیررسمی و مانیفست سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران می‌دانستند و برخی نیز این ادعا را رد کرده‌اند.

قصهٔ ماهی سیاه کوچولو درمورد ماهی کوچکی است که به عشق دیدن دریا خطر می‌کند و سفری دور و دراز را با تجربه‌هایی گوناگون برای رسیدن به رهایی آغاز می‌کند.

افتخارات ادبی زیر برای کتاب حاضر باقی مانده است:

- کتاب برگزیدهٔ کودک در سال ۱۳۴۷

- برندهٔ جایزهٔ ششمین نمایشگاه کتاب کودک در بلون ایتالیا

- دیپلم افتخار جایزهٔ دوسالانه براتیسلاوای چک‌اسلواکی برای تصویرگری کتاب کودک در سال ۱۹۶۹

خواندن کتاب ماهی سیاه کوچولو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران ادبیات داستانی معاصر ایران و قالب داستان کوتاه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره صمد بهرنگی

صمد بهرنگی در تاریخ ۲ تیر ۱۳۱۸ به دنیا آمد. او آموزگار، منتقد اجتماعی، داستان‌نویس، مترجم و محقق فولکلور آذربایجانی بود.

بهرنگی پس از تحصیلات دبستان و دبیرستان در مهر ۱۳۳۴ به دانش‌سرای مقدماتی پسران (در تبریز) رفت و در خرداد ۱۳۳۶ از آنجا فارغ‌التحصیل شد. او از مهر همان سال و درحالی‌که تنها ۱۸ سال داشت، آموزگار شد و تا پایان عمر در آذرشهر، ممقان، قاضی‌جهان، گوگان، آخی‌جهان و فیروزسالار در استان آذربایجان شرقی تدریس کرد. بهرنگی در مهر ۱۳۳۷ برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی به دورهٔ شبانهٔ دانشکدهٔ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز رفت و همزمان با آموزگاری، تحصیلات خود را تا خرداد ۱۳۴۱ و دریافت گواهی‌نامهٔ پایان تحصیلات ادامه داد.

از این‌رو، آموزش همواره یکی از دغدغه‌های صمد بهرنگی بود که به‌خاطر آن کتابی تحت عنوان «کندوکاو در مسائل تربیتی ایران» را نیز در سال ۱۳۴۴ منتشر کرد.

از صمد بهرنگی که فعالیت سیاسی نیز با زندگی او گره خورده بود، کتاب‌های گوناگونی باقی مانده است.

از داستان‌های او می‌توان به اولدوز و کلاغ‌ها، اولدوز و عروسک سخنگو، کچل کفترباز، پسرک لبوفروش، افسانهٔ محبت و داستان مشهور «ماهی سیاه کوچولو» اشاره کرد.

از کتاب‌ها و نوشتارهای او می‌توان به پاره‌پاره (مجموعه شعر از چند شاعر)، کندوکاو در مسائل تربیتی ایران، افسانه‌های آذربایجان، انشا و نامه‌نگاری برای کلاس‌های ۲ و ۳ دبستان، آذربایجان در جنبش مشروطه، الفبا ویژهٔ کودکان آذربایجان و اهمیت ادبیات کودک اشاره کرد.

صمد بهرنگی کتاب‌هایی را نیز ترجمه کرده است؛ همچون داستان‌هایی از عزیز نسین.

نویسندگان ایرانی نیز کتاب‌های گوناگونی دربارهٔ صمد بهرنگی و آثار او نوشته‌اند. کتاب «صمد جاودانه شد» نوشتهٔ علی‌اشرف درویشیان در سال ۱۳۵۲ یکی از این کتاب‌ها است. «کودکانه‌های سیاسی صمد بهرنگی» (مقاله) نوشتهٔ جواد طباطبایی و نگین نوریان دهکردی که در سال ۱۳۹۳ در پژوهش‌نامهٔ علوم سیاسی منتشر شد نیز نمونه‌ای دیگر است.

داستان کوتاه «ماهی سیاه کوچولو» در مردادماه سال ۱۳۴۷ با تصویرسازی «فرشید مثقالی» منتشر شد. تصویرهای این کتاب جایزهٔ براتیسلاوا را از آن خود کرد. این داستان را مدت‌ها نقش بیانهٔ غیررسمی سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران را بازی می‌کرد. این باور، نظرات مخالفی هم داشته است.

صمد بهرنگی ۹ شهریور ۱۳۴۷ درگذشت.

بخش‌هایی از کتاب ماهی سیاه کوچولو

«شب چلّه بود. ته دریا ماهی پیر دوازده هزار تا از بچّه‌ها و نوه‌هایش را دور خودش جمع کرده بود و برای آن‌ها قصّه می‌گفت:

«یکی بود یکی نبود. یک ماهی سیاه کوچولو بود که با مادرش در جویباری زندگی می‌کرد. این جویبار از دیواره‌های سنگی کوه بیرون می‌زد و در ته درّه روان می‌شد. خانهٔ ماهی کوچولو و مادرش پشت سنگ سیاهی بود؛ زیر سقفی از خزه. شب‌ها، دو تایی زیر خزه‌ها می‌خوابیدند. ماهی کوچولو حسرت به دلش مانده بود یک دفعه هم که شده، مهتاب را توی خانه‌شان ببیند!»

مادر و بچّه صبح تا شام دنبال همدیگر می‌افتادند و گاهی هم قاطی ماهی‌های دیگر می‌شدند و تند تند، توی یک تکّه جا، می‌رفتند و برمی‌گشتند. این بچّه یکی یک‌دانه بود ـ چون از ده‌هزار تخمی که مادر گذاشته بود ـ تنها همین یک بچّه سالم در آمده بود.»