دانلود و خرید کتاب صوتی پنج اقلیم حضور

کتاب صوتی پنج اقلیم حضور نوشتهٔ داریوش شایگان و با صدای سینا ایجادی است و واوخوان آن را منتشر کرده است. این کتاب صوتی بحثی درباره‌ٔ شاعرانگی ایرانیان است.

درباره کتاب صوتی پنج اقلیم حضور

از میان صدها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به‌خود دیده است، ایرانیان تنها پنج شاعر را در مقام نمونه‌های اعلای بینش شاعرانهٔ خویش برگزیده‌اند. جایگاه ممتاز این شاعران در تفکر ایرانی صرفا ثمره صفات استثنایی آنان نیست، بلکه این پنج شاعر هر یک به‌تناسب نبوغ خاص خود، نمایندهٔ تبلور یک جریان بزرگ تبارشناسی فکری است که سبک و سیاق و شیوه‌ای منحصربه‌فرد را در بازتاب نحوهٔ ویژهٔ جهان‌شناسی خود در پیش می‌گیرد.

فردوسی، مظهر اوج حماسه‌ای است که با تأثیر از اساطیر اوستایی و افسانه‌های پارتی و ساسانی که چندی پس از حمله اعراب در پی بیداری آگاهی ملی ایرانیان از نو احیا گردید، در شاهنامه صورتی قطعی به‌خود گرفت.

عمر خیام، با آنکه اصالت دقیق رباعیاتش همچنان پس از گذر سالیان دراز محل مباحثه است، مظهر نوعی تعارض در نبوغ ایرانی است که طی آن جریان‌های متناقض، مانند ایمان و شک، اطاعت و عصیان، و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می‌گیرند. او تجسم فردیت تقلیل‌ناپذیر روحی است که نه سر تسلیم به ایمان دارد نه به کفر، نه به دنیا نه به آخرت، نه به یقین تعبّدی نه به شک دستوری. این شخصیت استثنایی با بهره‌مندی از هوشیاری منحصربه‌فردی که قادر است اسطوره‌زدایی کند، مظهر وجهی از جهان‌بینی ایرانی است.

مولانا جلال‌الدین محمد رومی، اوج تکامل نوعی سنّت عرفانی است که پیشینهٔ تبارشناسی آن با گذر از حلاج و بایزید بسطامی به سنایی و عطار می‌رسد. بی‌سبب نیست که ایرانیان برای شاهکار بزرگ وی، مثنوی، شأنی شامخ در حدّ تقدّس قائل‌اند.

سعدی، شاید صورت آرمانی آداب اجتماعی ایرانی باشد. او نه‌فقط سرمشق و گل سرسبد آداب و فرهنگ ایرانی است، بلکه ویژگی تعلیمی تفکر او با اتکا بر عقل سلیم، اعتدال و عقل معاش، آثارش را برای ایرانیان به قانون طلایی رفتار اجتماعی انسان متمدن بدل کرده است. بدین ترتیب سعدی نماینده نوعی اخلاق عملی است که ردّ و نشان آن را می‌توان تا دوران ساسانی، در آثار پند و اندرزنامه و سیاست‌الملوک، پی گرفت.

حافظ، ترجمان‌الاسرار ادب فارسی است. او شاعری منحصربه‌فرد است. در شعر حافظ، تعادل بین صورت و محتوا در جریان تکاملی تجزیه‌ناپذیر شکل می‌گیرد. اساس عرفان، معجزه کلام و نمادهای بزرگ زیبایی‌شناسی در این معجون بارور با یکدیگر ادغام می‌شوند تا نفیس‌ترین گوهرهای روح ایرانی را متبلور سازند. به‌عبارت دیگر حافظ یکی از افشاکنندگان خستگی‌ناپذیر در تاریخ ادبیات فارسی است.

کتاب صوتی پنج اقلیم حضور شالودهٔ مقالاتی در باب این پنج شاعر بزرگ است که بر اساس زاویهٔ دید داریوش شایگان نسبت به خصلت شاعرانگی ایرانیان پی‌ریزی شده است؛ بر محور این پرسش که ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟ پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه‌ای سنگین بر کل جهان‌بینی آنان افکنده است؟ غرض از این قلم‌فرسایی، سنجش و تحلیل ارتباط ایرانیان با شاعران ارجمندشان است، بالاخص آنانکه طی قرون و اعصار به پایگاهی اساطیری اعتلا یافته‌اند. ایرانیان مقهور و مسحور نبوغ گرانمایه شاعرانشان، دمی از حضور فعال آنان غافل نمی‌مانند، حضوری که نشان‌هایش را در گوشه‌گوشه زندگی هر ایرانی و در زوایای مختلف روحی او می‌توان یافت.

کشف ماهیت این ویژگی شاخص، دغدغه ذهنی‌ شایگان بوده است. از همان زمانِ کودکی حیرت می‌کرد از اینکه اطرافیانش آن‌قدر شعر از بر دارند و هریک همچون گنجینه‌ای از اشعارند. بعدها طی زندگی در کشورهای دیگر به این نکته پی برد که به‌ندرت می‌توان فردی فرانسوی یا انگلیسی را یافت که اشعار راسین و ویکتورهوگو و بودلر یا شکسپیر و میلتون و بایرون را از بر بخواند. به‌راستی کدام خصیصه، ایرانیان را در این مورد از سایر اقوام دنیا متمایز می‌کند؟ به‌نظر شایگان، پیوندی از این‌دست مولود قریحهٔ شاعرانهٔ ایرانی است که در جهان بی‌همتاست.

در صدر آمار پرفروش‌ترین کتاب‌ها، هنوز هم که هنوز است، نام دیوان حافظ و مثنوی و شاهنامه به‌چشم می‌خورد و سالی نیست که چندین دیوان جدید از حافظ به‌زیور طبع آراسته نشود. این موقعیت بی‌بدیل را با چه معیاری باید سنجید؟ با شنیدن این کتاب صوتی به پاسخ این پرسش‌ها خواهید رسید.

شنیدن کتاب صوتی پنج اقلیم حضور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب صوتی را به همهٔ پژوهشگران عرصهٔ ادبیات، فرهنگ، هنر، عرفان و فلسفهٔ ایران پیشنهاد می‌کنیم.

درباره داریوش شایگان

داریوش شایگان زادهٔ ۴ بهمن ۱۳۱۳ و درگذشته به سال ۲ فروردین ۱۳۹۷، فیلسوف، هندشناس، نویسنده و شاعر ایرانی بود که آثار او به دو زبان فارسی و فرانسوی موجود است. بیشتر نوشته‌های شایگان به زبان فرانسوی و در حوزهٔ فلسفهٔ تطبیقی است. نوشته‌های فرانسوی وی در کتاب‌های درسی فرانسه چاپ می‌شود.

کتاب‌های داریوش شایگان از این قرار هستند:

آسیا در برابر غرب

ادیان و مکتب‌های فلسفی هند در ۲ جلد

تصوف و هندوئیسم (آیین هندو و عرفان اسلامی)، بر مبنای کتاب مجمع البحرین

افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی

زیر آسمان‌های جهان (گفتگوی رامین جهانبگلو و شایگان)، ترجمهٔ نازی عظیما

بت‌های ذهنی و خاطره‌های ازلی، انتشارات امیرکبیر

سرزمین سراب‌ها

انقلاب دینی چیست؟

آمیزش افق‌ها

هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمهٔ باقر پرهام، نشر آگه

بینش اساطیری، نشر اساطیر

پنج اقلیم حضور، نشر فرهنگ معاصر

در جستجوی فضاهای گمشده، نشر فرهنگ معاصر، نشر فرزان روز

نگاه شکسته، ترجمه علیرضا مناف‌زاده، نشر فرزان روز

جنون هشیاری (ترجمه)، نوشتهٔ ایو بونفوا، مؤسسهٔ فرهنگی پژوهشی نشر نظر، ۱۳۹۴

فانوس جادویی زمان، نشر فرهنگ معاصر، ۱۳۹۶

بخشی از کتاب صوتی پنج اقلیم حضور

«خیام نه عارف به‌معنای متعارف کلمه است (گیرم بسیاری از اهل تصوف او را از خود می‌دانند)، و نه فیلسوفی مشایی‌ست، نه فقیه است و نه شاعر عهد خود ــ چرا که شخصیت شاعر او به‌دقت تمام زیر ظاهر دانشمندش پنهان بود و نخستین اشاره به چند رباعی او بیش از یکصدسال پس از مرگش کشف شد. با این حال می‌دانیم که این انسان بی‌بدیل، ریاضی‌دانی برجسته و منجمی پرآوازه بود که تقویم خورشیدی را اصلاح کرد و در اکثر علوم دوران خود استادی مسلّم بود. خیام را مردی منزوی، کم‌گو تا حدّ کج‌خُلقی، و دیرجوش توصیف کرده‌اند. گوشه‌گیر مشهوری که رباعیات دیریافته‌اش که عده‌ای را به وجد می‌آوَرَد و گروهی را به تکفیرش وامی‌دارد، سرمشقی می‌شود برای خیل مقلّدان گمنامی که حجم رباعیات منتسب به او را به‌طرزی اغراق‌آمیز گسترش داده‌اند.

خیام در یکی از دورانهای دشوار تاریخ ایران می‌زیست. معتزله، که به اصالت عقل در اسلام گرایش داشتند، به‌دست حَنبلیها ــ یکی از چهار فرقه تسنن ــ برافتاده بودند؛ در حوزه تفکر، اشاعره، که عقل‌گرایی افراطی معتزله نگرانشان می‌داشت، در فلسفه و علوم طبیعی به‌دیده تردید می‌نگریستند و علوم نقلی را بر آنها اولویت می‌دادند. سلجوقیان ترک‌نژاد که بر ایران حکومت می‌راندند، در همان اوان به اسلام گرویده بودند و از همه معایب نودینان برخوردار بودند، یعنی غالبآ از شدّت افراط در زهد، به گناه آلوده می‌شدند. آنان فلسفه و علوم را خوار می‌شمردند و برای قرآن و سنّت بیشترین ارج را قائل بودند. در خراسان ــ که شهر نیشابور، زادگاه و سکونت‌گاه خیام، در آن است ــ فیلسوفان و عارفان به زندقه و کفر و نامسلمانی متهم می‌شدند. اندکی پس از خیام بود که ابوحامد محمّد غزالی، عالم بزرگ عصر، کتاب تهافت‌الفلاسفه را به‌تحریر درآورد که در آن با سلاح دیالکتیک عقلی به نبرد با مسلّمات فلاسفه رفته است.

عمر خیام در چنین محیطی زندگی می‌کرد و می‌توان درک کرد که چرا چنان محتاط بود و از انتشار اشعارش که همه جزمها را به‌زیر سؤال می‌برد، پروا داشت. در بیزاری از زاهدان خشکه‌مقدس و مبارزه‌جویی با متحجران و منع و نهی مذهبی، چیزی از حافظ کم ندارد ــ حافظ سالها بعد از او همان نبرد را با لحنی پرشورتر اما با ابهام و ایهام ادامه داد. خیام می‌کوشید شعرش را، که جنبه خصوصی تفکر او را نشان می‌داد، برای خود و پنهان از دیگران نگاه دارد. مدتها بعد بود که اخلاف او توانستند این نادره دُرّ مکنون را از زیر خروارها خاک بیرون کشند.

درک تفکر خیام، به‌رغم سادگی گمراه‌کننده آن، سخت دشوار است. به ماسه نرم می‌ماند که از میان انگشتان فرو می‌ریزد. هرچه در نگه‌داشتنش بیشتر بکوشی، زیر ظاهر دیدگاهی که در نگاه اول و از قرائت سطحی و اولیه آن دریافت می‌شود، بیشتر از دستت فرو می‌لغزد و پیام این قرائت سطحی روشن است: می‌گوید این جهان نه آغازی دارد و نه پایانی. همه‌چیز گذراست. مرگ در هر لحظه و آنْ در کمین است، در سرشارترین آنات زندگی بی‌رحمانه از کمین‌گاه خود برون می‌جهد و به ما می‌گوید: «من اینجایم.» همه‌چیز محکوم به فناست. این دسته که بر گردن کوزه است پیش از این دست نوازشگری بوده است بر گردن زیبارویی فتّان. آن کاخها که زمانی به گنبد آسمان فخر می‌فروختند، و بهرام در آنها جام می گلگون را بلند می‌کرد، اکنون تلّی ویران‌اند. دوزخ جز شرری از رنج بیهوده ما نیست و بهشت همین لحظه والای آسایش ماست:

دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست

فردوس دمی ز وقت آسوده ماست»