کتاب پنج اقلیم حضور

کتاب پنج اقلیم حضور اثر داریوش شایگان، نویسنده، شاعر، فیلسوف و هندشناس ایرانی است.

 درباره کتاب پنج اقلیم حضور

شایگان در این کتاب با بررسی معنوی و فلسفی شعر پنج شاعر ایرانی، فردوسی، خیام، مولوی، سعدی، حافظ کوشیده است تا شاعرانگی ایرانیان را بشناسد و بشناساند. او در مقدمه این کتاب آورده است که از میان صدها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به‌خود دیده است، ایرانیان پنج شاعر را در مقام نمونه‌های اعلای بینش شاعرانه خویش برگزیده‌اند.

جایگاه ممتاز این شاعران در تفکر ایرانی صرفآ ثمره صفات استثنایی آنان نیست، بلکه این پنج شاعر هر یک به‌تناسب نبوغ خاص خود، نماینده تبلور یک جریان بزرگ تبارشناسی فکری است که سبک و سیاق و شیوه‌ای منحصربه‌فرد را در بازتاب نحوه ویژه جهان‌شناسی خود در پیش می‌گیرد.

 فردوسی مظهر حماسه و اسطوره است، خیام مظهر نوعی از تعارض در نبوغ ایرانی است که طی آن جریانهای متناقض، مانند ایمان و شک، اطاعت و عصیان، و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می‌گیرند، مولانا جلال‌الدین محمد رومی، اوج تکامل نوعی سنّت عرفانی است که پیشینه تبارشناسی آن با گذر از حلاج و بایزید بسطامی به سنایی و عطار می‌رسد، سعدی نماینده آداب اجتماعی آرمانی ایرانیان است و حافظ ترجمان اسرار ادب فارسی و نمونه تعادل میان محتوا و صورت است.

شایگان در کتاب پنج اقلیم حضور، در ۵ فصل به زیبایی و با نثری روان و دلنشین و همه‌فهم، ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی، فلسفی و عرفانی اشعار این پنج شاعر و راز ماندگاری آنها نزد ایرانیان را بررسی کرده است.

 خواندن کتاب پنج اقلیم حضور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 همه پژوهشگران عرصه ادبیات، فرهنگ، هنر، عرفان و فلسفه ایران.

 بخشی از کتاب پنج اقلیم حضور

درک تفکر خیام، به‌رغم سادگی گمراه‌کننده آن، سخت دشوار است. به ماسه نرم می‌ماند که از میان انگشتان فرو می‌ریزد. هرچه در نگه‌داشتنش بیشتر بکوشی، زیر ظاهر دیدگاهی که در نگاه اول و از قرائت سطحی و اولیه آن دریافت می‌شود، بیشتر از دستت فرو می‌لغزد و پیام این قرائت سطحی روشن است: می‌گوید این جهان نه آغازی دارد و نه پایانی. همه‌چیز گذراست. مرگ در هر لحظه و آنْ در کمین است، در سرشارترین آنات زندگی بی‌رحمانه از کمین‌گاه خود برون می‌جهد و به ما می‌گوید: «من اینجایم.» همه‌چیز محکوم به فناست. این دسته که بر گردن کوزه است پیش از این دست نوازشگری بوده است بر گردن زیبارویی فتّان. آن کاخها که زمانی به گنبد آسمان فخر می‌فروختند، و بهرام در آنها جام می گلگون را بلند می‌کرد، اکنون تلّی ویران‌اند. دوزخ جز شرری از رنج بیهوده ما نیست و بهشت همین لحظه والای آسایش ماست:

دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست

فردوس دمی ز وقت آسوده ماست

جهان از حس و شعور و درک عاری‌ست و هرکس در آن نقش اوهام خود را می‌بیند.

بنیاد جهان بر پوچی و بیداد است: اگر سینه زمین را بشکافی چه دُرها و گوهرها که در او نمی‌یابی:

ای چرخ فلک خرابی از کینه توست

بیدادگری پیشه دیرینه توست

وی خاک اگر سینه تو بشکافند

بس گوهر قیمتی که در سینه توست