دانلود و خرید کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم

کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم اثری از هانا آرنت فیلسوف، روزنامه‌نگار و مورخ آلمانی-آمریکایی است. هانا آرنت رویدادها‌ی واقع‌شده در دادگاه محاکمه‌ی «آدولف آیشمن» یکی از افسران بلندپایه‌ی نازی را گزارش و آن‌ را تحلیل کرد؛ حاصل کار آرنت کتاب بسیار خوانده‌شده‌ی آیشمن در اورشلیم شد که اثری کم‌نظیر، جذاب و عبرت‌آموز است. این کتاب صوتی با ترجمه‌ی هرا شمس» و گویندگی تایماز رضوانی توسط رادیو گوشه منتشر شده است.

درباره‌ی کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم

کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم اثری از هانا آرنت، نویسنده، فیلسوف، تاریخ‌نگار و پژوهش‌گر آلمانی- آمریکایی است. هانا آرنت خود از یهودیان آلمانی بود که موفق به فرار از دست نازی‌ها شده و جان سالم به در برده بود. او با حضور در دادگاه آدولف آیشمن هم‌نام هیتلر و هم‌گام او در جنایت‌هایش و از افسران بلندپایه‌ی نازی، رخدادهای این دادگاه تاریخی را ثبت کرد. آرنت در کنار ثبت وقایع محکمه، تحلیلی جامع و جالب توجه از افکار و دیدگاه‌های آیشمن به‌عنوان یکی از اعضای حزب نازی ارائه داد و به مفهومی که خود ابتذال شر خواند، پرداخت. کتاب آیشمن در اورشلیم در سال ۱۹۶۳ منتشر و یک سال بعد نسخه‌ی بازبینی‌شده و مفصل‌تر آن چاپ شد.

«بیت هامیشپات – سرای عدالت: این کلمات را مسئول انتظامات دادگاه به صدای بلند فریاد می‌زند و ما را از جا می‌پراند؛ دارد رسیدن سه قاضی را اعلام می‌کند که بدون کلاه‌گیس، با ردای سیاهی بر تن، از دری جنبی قدم به دادگاه می‌گذراند تا بر کرسی‌های خود در بالاترین جایگاه صحنه تکیه بزنند». این‌ها جملات ابتدایی بخش آغازین کتاب از دادگاه آدلف آیشمن است. طلیعه‌ی شرح مبسوط آرنت از دادگاهی که به‌عنوان خبرنگار نیویورکر ماموریت داشت وقایع آن را ثبت و ضبط کند. او البته تنها به ثبت وقایع قانع نبود و در مقام یک فیلسوف در پی واکاوی شخصیت آیشمن و درک تفکری بود که یکی از بزرگ‌ترین فجایع تاریخ را آفرید. صداقت و جسارت آرنت البته بیش از آن بود که مسئله را محدود به یک سوی داستان کند، او تیغ انتقاداتش را به سوی مدعیان محکمه هم کشاند. این جسارات آرنت برای او بی‌هزینه نبود و نقدهای تند بسیاری را از او در پی داشت.

ابتذال شر چیست؟

ایده‌ی اساسی آرنت در کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم و نقطه‌ی اتکای او، مفهوم «ابتذال شر» است. آرنت با نقل دفاعیات آیشمن در دادگاه، بر این نکته تاکید می‌کند که آیشمن یا کسانی مثل او که دست‌اندرکار حکومتی تمامیت‌خواه و دستگاه جبار و خون‌ریزی مثل حزب حاکم نازی در آلمان هستند، الزاما افرادی بی‌عقل یا غیرعادی نیستند. آن‌ها نه غول‌هایی بی‌شاخ‌ودم، که معمولا انسان‌هایی معمولی هستند. تنها تفاوت آن‌ها اطاعت‌ کورکورانه از مافوق یا به‌قول نازی‌ها پیشوا است. آیشمن با این توجیه که کارگزارِ پیشوای فکری خود و عضوی از حزب نازی است، اعمال جنایت‌کارانه‌ی خود را توجیه می‌کرد. او در راه پیشوایی گام برمی‌داشت که قانون حامی او بود و از این‌ جهت از دید خود هیچ عمل غیرقانونی و مجرمانه‌ای انجام نداده بود؛ به همین راحتی!

ماجرای دادگاه و دفاعیات آیشمن آنگاه جالب‌تر می‌شود که او از آشنایی‌اش با اصول اخلاقی امانوئل کانت فیلسوف آلمانی و تعریف کانتی از «وظیفه» هم می‌گوید. آیشمن در دفاعیات تعریف نسبتا درستی از «امر مطلق» کانت ارايه می‌دهد: «منظورم از اشاره به کانت این بود که اصل حاکم بر اراده‌ی من باید همیشه جوری باشد که بتواند به اصل حاکم بر قوانین عام تبدیل شود»، پس چگونه شناخت نسبتا درست او از این اصل که بنیادش بر مسئولیت‌پذیری اخلاقی است و اعتقاد به این اصل، آیشمن را به این مسیر مهلک کشاند؟ این اصل برای آیشمن پس از قرار گرفتن در جایگاه یک مسئول نازی با یک تغییر بنیادین مواجه می‌شود؛ «چنان عمل کن که اگر پیشوا از عمل تو باخبر شود، آن را تایید کند». تحلیل آرنت در این بخش از کتاب، این‌که چگونه اصلی اخلاقی می‌تواند به ضد خود تبدیل و منجر به فجایعی بی‌سابقه و مرگ هزاران انسان شود، یکی از دلایل جذابیت و محبوبیت کتاب آیشمن در اورشلیم است.

دید همه‌جانبه‌ی آرنت به مسائل و توجه او به جزئیات در قامت یک ژورنالیست، نیز تحلیل ظریف و قدرتمند او که از مشرب فلسفی و احاطه‌اش به تاریخ برآمد، کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم را به اثری ماندگار تبدیل کرد که با وجود حواشی و انتقادات تند همه‌جانبه به آن، از سوی طیف وسیع و گسترده‌ای از مردم با استقبال مواجه شد. در سال ۲۰۱۰ فیلمی با عنوان «هانا آرنت» به کارگردانی «مارگارته فون تروتا» ساخته شد که در آن به پوشش دادگاه آیشمن و شکل‌گیری ایده‌ی ابتذال شر توسط آرنت پرداخته شد.

شنیدن کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

شنیدن این کتاب صوتی را به علاقه‌مندان تاریخ و فلسفه‌ی سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

چرا باید کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم را شنید؟

با شنیدن کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم با نگاهی فلسفی، همه‌جانبه و متفاوت نسبت به فجایع رخ‌داده در جنگ جهانی دوم و کشتار بی‌رحمانه‌ی یهودیان آشنا خواهیم شد.

آیشمن که بود؟

آدولف اتو آیشمن یکی از افسران بلندپایه‌ی حزب نازی، در نوزدهم در سال ۱۹۰۶ در شهر زولینگن آلمان متولد شد. او در سال ۱۹۳۲ به حزب نازی پیوست و دو سال بعد به نیروی ویژه‌ی پلیس نازی (اس. اس.) منتقل شد و ابتدا به سرجوخگی اردوگاه کار اجباری درآمد. آیشمن پس از آن‌ به اداره‌ی مهاجرت یهودیان رفت و مسئول رسیدگی به «راه‌حل نهایی مسئله‌ی یهود» شد. در آغاز جنگ جهانی دوم آیشمن به درجه‌ی سروانی سازمان اس. اس. رسید. پس از اثبات وفاداری خود به هیتلر و تلاش‌های موفقیت‌آمیزش در راستای اخراج یهودیان از سرزمین رایش سوم، به درجه‌ی سرهنگی ارتقا یافت. پس از وارونه شدن جریان جنگ جهانی دوم و شکست آلمان نازی، توسط ارتش آمریکا دستگیر شد، اما توانست بگریزد. او که مدت‌ها در مناطق مختلف آلمان به‌طور پنهانی زندگی می‌کرد، در سال ۱۹۵۰ توانست به ایتالیا و پس از آن به آرژانتین فرار کند. آیشمن تا سال ۱۹۶۰ به همراه خانواده‌اش در آرژانتین زندگی کرد، تا اینکه توسط موساد شناسایی و دستگیر شد. او طی دادگاهی که در اورشلیم برگزار شد، برای پانزده جرم مختلف متهم و پس از محاکمه‌ای تاریخی به اعدام محکوم شد. او در سال ۱۹۶۲ اعدام شد. وقایع دادگاه آیشمن توسط هانا آرنت ثبت و نهایتا در قالب کتابی با عنوان آیشمن در اورشلیم منتشر شد.

درباره‌ی هانا آرنت

هانا آرنت فیلسوف سیاسی، تاریخ‌نگار و نویسنده‌ی آلمانی در چهاردهم اکتبر سال ۱۹۰۶ در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد. پس از مدتی به دلیل بیماری پدرش همراه با خوانده به کونیگزبرگ رفت. او دوره‌ی ابتدایی و متوسطه‌ی خود را در این شهر طی کرد. آرنت تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه ماربورگ گذراند. او بخت این را یافت تا از استادانی چون هایدگر و بولتمان بهره گیرد. رابطه‌ی فکری آرنت با هایدگر تا سطح روابط عاطفی نیز فرا رفت، حتی پس از جدایی آن‌دو از هم اثر افکار هایدگر در آرنت باقی ماند و در کتاب‌ها و آرای او متبلور شد.

آرنت نقشی بسیار پررنگ در اندیشه‌ی سیاسی مدرن دارد. نظریه‌پردازی‌های او در این زمینه محل بحث‌ها و پژوهش‌های بسیاری از سوی کنش‌گران و پژوهش‌گران سیاسی دنیا شده است. زندگی هانا آرنت در میانه‌ی بحران‌ها و فجایعی بزرگ چون جنگ جهانی دوم گذشت. او پس از حاکم شدن حزب نازی در آلمان مجبور شد به فرانسه مهاجرت کند و در سال ۱۹۴۰ پس از احتمال اشغال فرانسه توسط آلمان، به آمریکا رفت. او در دانشگاه‌های پرینستون و شیکاگو به تدریس علوم سیاسی پرداخت و همزمان کتاب‌های بسیار مهمی را منتشر کرد. «ریشه‌های توتالیتاریسم»، «آیشمن در اورشلیم»، «انقلاب»، «وضع بشر»، «حیات ذهن»، «بحران‌های جمهوریت» عناوین برخی از کتاب‌های منتشرشده از آرنت است. آرنت در چهارم دسامبر سال ۱۹۷۵ در نیویورک درگذشت.

چرا کتاب آیشمن در اورشلیم جنجال آفرید؟

کتاب آیشمن در اورشلیم از ابتدای انتشار محل بحث‌ها و نقدهای بسیار شد. بسیاری ادعا کرده‌اند که آرنت قربانیان را در جایگاه متهم قرار داده است. آرنت که خود یهودی بود، به برخی جریان‌ها و احزاب یهود انتقاداتی را وارد کرده و آن‌ها را در فجایع به‌وجودآمده برای یهودیان در جنگ جهانی دوم بی‌تقصیر ندانسته است. برخی این موضع آرنت را بی‌ارتباط با پیوند فکری‌اش با هایدگر ندانسته‌اند. وجه جنجال‌برانگیز ایده‌ی ابتذال شر آرنت این بود که او امثال آیشمن را هیولا نخوانده است. بنابر نظر آرنت، او و امثال او انسان‌هایی هستند که منفعلانه اجازه داده‌اند دیگران برایشان و به‌جایشان بیندیشند. البته نظریات آرنت ظرایف و پیچیدگی‌هایی دارد که با دیدی تنگ‌نظرانه و تک‌بعدی نمی‌توان به فهم درستی از آن‌ رسید. انتقاد از آرنت به سال‌ها و دهه‌های کنونی هم رسیده است.

نظرات افراد و مجله‌های مشهور درباره‌ی کتاب

پس از انتشار کتاب آیشمن در اورشلیم مقالات و کتاب‌های بسیاری در نقد و تحلیل آن نوشته شد. بسیاری از اندیشمندان مثل «دبورا لیپستات» و «دیوید چزارانی» نویسنده‌ی کتاب «آیشمن شدن» از کتاب آرنت انتقاد کرده‌اند. چزارانی حتی این ادعا را مطرح کرد که آرنت در تمامی جلسات دادگاه حضور نداشته و براساس نوشته‌ها و صداهای ضبط شده گزارش‌ها و تحلیل‌های خود را تدوین کرده است. از سویی پژوهش‌گرانی چون یان میشکوفسکی، ریوکا کالچن و آدام کرش کتاب آرنت را ستوده و دید همه‌جانبه و عمیق و لحن جذاب آن را تحسین کرده‌اند. نیویورک تایمز نیز در مقاله‌ای مهم و مفصل با عنوان «پنجاه سال بعد، چرا آیشمن در اورشلیم مناقشه‌برانگیز مانده است» به تحلیل این کتاب پرداخت.

درباره‌ی ترجمه‌ی فارسی

زهرا شمس مترجم و حقوق‌دان این کتاب را با قلمی روان به فارسی برگردانده و این ترجمه به‌همت نشر برج به انتشار رسیده است. حق نشر این کتاب توسط نشر برج از بنیاد هانا آرنت خریداری شده است.

در بخشی از کتاب صوتی آیشمن در اورشلیم می‌شنویم

«این نکته به‌ویژه دربارهٔ کل دیدگاه و ایدئولوژی آشفته و سردرگمِ آیشمن در باب «مسئلهٔ یهود» صدق می‌کند. در جریان بازجویی متقابل، او به رئیس دادگاه گفت که در وین «یهودیان را رقیبی تلقی می‌کرده که باید دربارهٔ آن‌ها راه‌حل مشترکِ قابل‌قبول و منصفانه‌ای پیدا شود... آن راه‌حل در تصور من، گذاشتن تکه‌زمینی قرص و محکم زیر پای آن‌ها بود تا برای خودشان جایی داشته باشند، برای خودشان خاکی داشته باشند. و من هم در جهت همین راه‌حل، با لذت مشغول کار بودم. برای تحقق چنین راه‌حلی، با خوشحالی و لذت همکاری می‌کردم، چون این همان راه‌حلی بود که از طرف جنبش‌های موجود در میان خود یهودیان هم تأیید شده بود، و من این را مناسب‌ترین راه‌حل مسئله قلمداد می‌کردم». دلیل واقعی اینکه همهٔ آن‌ها «دست در دست هم داده» و کارشان هم «مبتنی بر اشتراک و همدلی» بود، همین بود. به نفع خود یهودی‌ها بود که از کشور خارج شوند، هرچند شاید همه‌شان این را نمی‌فهمیدند؛ «کسی باید کمکشان می‌کرد، باید به این کارگزاران کمک می‌کرد که وارد عمل شوند، و من همین کار را کردم». اگر کارگزاران یهودی «آرمان‌گرا»، یعنی صهیونیست بودند، آیشمن به آن‌ها احترام می‌گذاشت، «با آن‌ها از موضع برابر رفتار می‌کرد»، به «خواهش‌ها و شکایت‌ها و تقاضای حمایتشان» گوش می‌داد، تا جایی که می‌توانست، سرِ «قول‌ها» یش می‌ایستاد، «مردم حالا خوش دارند این چیزها را فراموش کنند». چه‌کسی جز او، یعنی آیشمن، صدها هزار یهودی را نجات داده بود؟ چه چیزی به‌جز شور فوق‌العاده و استعداد او در سازماندهی، باعث شده بود یهودیان بتوانند به‌موقع فرار کنند؟ درست است، او در آن زمان نمی‌توانست «راه‌حل نهایی» پیش رو را پیش‌بینی کند، اما آن‌ها را نجات داده بود، این یک «واقعیت» بود. (حین محاکمهٔ آیشمن، پسر او در مصاحبه‌ای که در آمریکا انجام داد، همین ماجرا را به خبرنگاران آمریکایی گفته بود. لابد از آن افسانه‌های خانوادگی بوده است.)

به یک معنا، می‌توان فهمید که چرا وکیل‌مدافع برای پشتیبانی و تقویت روایت آیشمن از روابطش با صهیونیست‌ها هیچ کاری انجام نداد. آیشمن، مثلاً در مصاحبه با ساسن، اذعان کرده بود «واکنش {او} به انتصاب در این سمت، شبیه به بی‌احساسیِ گاوی که به آخورش هدایت می‌شود، نبوده»، بلکه او با همکارانی «که به عمرشان یک کتاب اساسی (یعنی دولت یهود هرتسل) هم نخوانده‌اند، پایش عرق نریخته‌اند، هضمش نکرده‌اند، با علاقه هضمش نکرده‌اند»، و ازاین‌رو فاقد «علقهٔ درونی به کارشان» بوده‌اند، فرق داشته است.»