کتاب احتمالات و بر زمین می زندش

کتاب الکترونیکی احتمالات و بر زمین می‌زنَدَش نوشتهٔ «علی شمس» و منتشرشده توسط انتشارات نیماژ در سال ۱۴۰۴، دو نمایش‌نامهٔ معاصر را در قالب یک مجموعه گردآوری کرده است. این اثر بخشی از مجموعهٔ نمایش‌نامه‌های نیماژ است که با هدف معرفی آثار نوآورانه و متفاوت در حوزهٔ تئاتر ایران منتشر می‌شود. «علی شمس»، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان شناخته‌شده، در این کتاب با زبانی خاص و ساختاری چندلایه، به‌سراغ مضامین فلسفی، تاریخی و اجتماعی رفته است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب احتمالات و بر زمین می زندش اثر علی شمس

کتاب «احتمالات و بر زمین می‌زنَدَش» به قلم «علی شمس» مجموعه‌ای از دو نمایش‌نامه است که هرکدام با رویکردی تجربی و ساختارشکنانه به روایت می‌پردازند. این کتاب در قالب نمایش‌نامه و با بهره‌گیری از عناصر فراداستانی، طنز تلخ و ارجاعات تاریخی مرز میان واقعیت و خیال را به چالش می‌کشد. «علی شمس» در این اثر، با استفاده از شخصیت‌هایی چون «شاه کوتاه‌قدان»، «تاروش»، «خر» و دیگران، فضایی خلق کرده که در آن تاریخ، اسطوره، زبان و هویت ایرانی به‌گونه‌ای تازه بازخوانی می‌شود.

ساختار کتاب «احتمالات و بر زمین می‌زنَدَش» مبتنی بر اپیزودهای کوتاه و متوالی است که هرکدام به یک «احتمال» یا موقعیت فرضی می‌پردازند و درعین‌حال، پیوندی تماتیک میان آن‌ها برقرار است. نمایش‌نامهٔ دوم، «بر زمین می‌زنَدَش»، با فضایی سوررئال و چرخش‌های زمانی، مفاهیمی چون مرگ، حقیقت، بقا و جست‌وجوی معنا را در بستری مدرن و تجربی بررسی می‌کند. این کتاب برای علاقه‌مندان به تئاتر معاصر، ادبیات تجربی و روایت‌های چندلایه تجربه‌ای متفاوت و چالش‌برانگیز فراهم می‌آورد.

خلاصه کتاب احتمالات و بر زمین می زندش

در نمایش‌نامهٔ «احتمالات»، «علی شمس» با خلق فضایی تئاتری و نمادین، مجموعه‌ای از موقعیت‌های فرضی و تاریخی را به تصویر می‌کشد که در آن شخصیت‌هایی چون «شاه کوتاه‌قدان»، «تاروش»، «خر» و دیگران درگیر بازی‌های زبانی، فلسفی و تاریخی می‌شوند. نمایش‌نامه با صحنه‌ای آغاز می‌شود که در آن زمینِ خاکی، رینگ گلادیاتورها را تداعی می‌کند و هر اپیزود به یک «احتمال» اختصاص دارد؛ از احتمال اشتباه‌گرفتن کتابخانهٔ ملی با آسیاب گرفته تا احتمال سخن‌گفتن حیوانات، جعل تاریخ، دفن تذکرةالاولیا، شهوت‌ورزیدن در آسیاب، قتل با کتاب و حتی زاییدن کتاب. در این میان، شخصیت «شاه کوتاه‌قدان» به‌عنوان صاحب‌کلمات و لغت‌نامه‌ای زنده نقش محوری دارد و با طنزی تلخ، مفاهیمی چون قدرت، زبان، تاریخ و سرنوشت را به چالش می‌کشد. روایت‌ها گاه به گذشته‌های دور و شخصیت‌های تاریخی چون «آغامحمدخان قاجار»، «لطفعلی‌خان»، «یزدگرد سوم» و «عطار» می‌پردازند و گاه به موقعیت‌های معاصر و روزمره سرک می‌کشند. در پایان، «تاروش» و خرش با کوله‌ای از کتاب به‌سوی آخر دنیا می‌روند، جایی که رازها بی‌معنا می‌شوند.

نمایش‌نامهٔ دوم، «بر زمین می‌زنَدَش»، در فضایی بسته و چرخان، گفت‌وگوهایی میان شخصیت‌هایی بی‌نام و گاوی کالبدشکافی‌شده را روایت می‌کند. این بخش با سفرهای زمانی، ارجاعات علمی و فلسفی و جست‌وجوی حقیقت و صدا مرز میان واقعیت و خیال را محو می‌کند و با طنز و بازی‌های زبانی، مخاطب را به تأمل دربارهٔ معنا و بی‌معنایی هستی دعوت می‌کند.

چرا باید کتاب احتمالات و بر زمین می زندش را بخوانیم؟

این کتاب با ساختار اپیزودیک و رویکردی چندلایه، تجربه‌ای متفاوت از نمایش‌نامه‌نویسی معاصر ارائه می‌دهد. استفاده از طنز تلخ، ارجاعات تاریخی و بازی‌های زبانی، «احتمالات و بر زمین می‌زنَدَش» را به اثری تبدیل کرده که نه‌تنها سرگرم‌کننده، بلکه اندیشه‌برانگیز است. مخاطب با خواندن این کتاب، با پرسش‌هایی دربارهٔ هویت، تاریخ، زبان و قدرت روبه‌رو می‌شود و درعین‌حال، با فرم و روایت‌های غیرمتعارف آشنا خواهد شد. این اثر برای کسانی که به‌دنبال تجربه‌ای تازه در ادبیات نمایشی هستند، انتخابی قابل‌توجه است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به علاقه‌مندان تئاتر معاصر، دانشجویان و پژوهشگران هنرهای نمایشی، دوستداران ادبیات تجربی و کسانی که به روایت‌های چندلایه و ساختارشکن علاقه دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین می‌تواند برای کسانی که دغدغه‌هایی دربارهٔ هویت، تاریخ و زبان دارند الهام‌بخش باشد.

درباره علی شمس

«علی شمس»، نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان، مترجم و مدرس ایرانی، در سال ۱۳۶۴ در اراک متولد شد. او کارشناسی سینما و کارشناسی ارشد تئاتر و هنرهای اجرایی را در دانشگاه «ساپینزا رم» (ایتالیا) گذرانده است.

«شمس» با کارگردانی و اجرای آثاری چون «مخاطب خاص»، «قلعهٔ انسانات»، «داستان‌های میان‌رودان»، «شب دشنه‌های بلند» و «وقتی خروس غلط می‌خواند»، سبک و زبان نمایشی ویژهٔ خود را به نمایش گذاشته و جایگاه قابل‌توجهی در تئاتر معاصر ایران یافته است.

او علاوه‌بر نگارش نمایش‌نامه، به ترجمهٔ آثار برجستهٔ نمایش‌نامه‌نویسان ایتالیایی پرداخته و همچنین متون نظری مهم در حوزهٔ تئاتر را ترجمه یا در مقام دبیر بخش تئاتر، به مترجمان مختلف سپرده و منتشر کرده است.

از نمایش‌نامه‌های او می‌توان به «رقاصهٔ معابد من»، «ابوالهول»، «خیزاب»، «پنج اپیزود مرگ‌آور» و «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» اشاره کرد.

بخشی از کتاب احتمالات و بر زمین می زندش

«صحنه اتاقکی است محصور در یک چرخ‌وفلک آهنی. اتاقی سه‌درسه. ارتفاع آن هم البته در همین حدود است. دیوارهٔ اتاقک با کاغذ دیواریِ طرح کِرم و راه‌راه آن‌طور که در خانه‌های دههٔ پنجاه مرسوم بود، تزیین شده. دری سمت چپ وجود دارد. یک اِل‌ای‌دی در مساحت یک پنجرهٔ متوسط در دیواره انتهایی تعبیه شده که در آغاز قابل‌تشخیص نیست. چراکه روی اِل‌ای‌دی همان طرح کاغذ دیواری افتاده. این ویدئووال به وقتش روشن خواهد شد و چیزهای دیگر نمایش خواهد داد. کمی آن‌سوتر (به چپ) و در امتداد ال‌ای‌دی در همان دیوارهٔ انتهایی یک مایکروفر نیز تعبیه شده. به تقارن مایکروفر در دیگر سوی دیوار انتهایی یک جعبهٔ شیشه‌ای دیده می‌شود که در آن مار و قورباغه و رتیل وول می‌خورند. این جعبهٔ شیشه‌ای در سه کنجِ دیوارِ انتهایی و دیوار سمت راست قرار دارد. در میانهٔ اتاقک یک میز تقریباً دومتری قرار دارد که پایه‌هایش به کف زمین پیچ شده. در دو طرفِ عرضیِ آن دو صندلی قرار دارند که آن دو صندلی هم باید به کف اتاقک پیچ شده باشند. نزدیک سقف و بالای در یک بلندگوی قدیمی نصب است، که صدا از آن منبع به داخل می‌رسد. جلوتر دربارهٔ رابطهٔ این بلندگو، صدا و اِل‌ای‌دی توضیح خواهم داد. برای شروع همین کافی است. با این توضیح که اتاق قرار است سیصدوشصت‌درجه در مدار خودش بچرخد و کارِ این چرخش به عهدهٔ آن دایرهٔ بزرگی است که همچون چرخ‌وفلک اتاقک را در خود استقرار داده و آن را احاطه کرده.»