امیررضا کوهستانی

امیررضا کوهستانی (Amir Reza Koohestani) نویسنده، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر است. او از ابتدای فعالیتش در تئاتر، آثاری درخور توجه اجرا کرد و بیش از دویست اجرای موفق در خارج از کشور به روی صحنه برد که به لحاظ فرم و ساختارِ کارگردانی همواره پیش‌رو و تأثیرگذار بوده است؛ از همین رو او را یکی از مهم‌ترین کارگردانان تئاتر ایران می‌دانند.

بیوگرافی امیررضا کوهستانی

امیررضا کوهستانی در ۱۸ خرداد ۱۳۵۷ در شیراز به دنیا آمد. او فعالیت خود را در عرصه‌ی نویسندگی در عنفوان نوجوانی با نوشتن داستان کوتاه آغاز کرد. سپس با علاقه‌ای که به سینما در او شکل گرفت، تحصیلات خود را در دانشگاه در رشته‌ی کارگردانی سینما پیش برد. بعد از آن به انگلستان رفت و در دانشگاه منچستر در رشته‌ی مطالعات تئاتر تحصیل کرد. او با کارگردانی کارهای بسیاری در خارج از ایران، چهره‌ی برجسته‌ای از تئاتر ایران در عرصه‌ی بین‌الملل است.

کارنامه هنری امیررضا کوهستانی

اولین نمایشنامه‌ای که امیررضا کوهستانی در سال ۱۳۷۷ نوشت «و روز هرگز نیامد» نام داشت که هیچ وقت روی صحنه نرفت، اما سال بعد با «قصه‌های درگوشی» اجرایی موفق و پرمخاطبی را در هجدهمین جشنواره‌ی تئاتر فجر به روی صحنه برد که مسیر موفقیتش را در تئاتر هموار کرد. «رقص روی لیوان‌ها» یکی از ماندگارترین آثار امیررضا کوهستانی است که در سال ۱۳۸۰ به اجرا درآمد و حمایت چندین فستیوال مهم خارجی تئاتر را کسب کرد.

او در سال ۲۰۰۲ در بن آلمان نمایشی کانادایی با عنوان «تجربه‌های اخیر» را تماشا کرد و بعد، از همان نمایشنامه به همین نام اقتباسی به فارسی نوشت. «در میان ابرها» یکی دیگر از آثار موفق امیررضا کوهستانی با درون‌مایه‌ای درباره‌ی مهاجرت است که در سال ۱۳۸۴ به اجرا درآمد. پس از آن اجراهایی چون «خون خشک و سبزی تازه» و «کوارتت» در سال ۱۳۸۶ علاوه بر اینکه در ایران به روی صحنه رفتند، در فستیوال‌های خارجی هم توجه‌ها را به خودشان جلب کردند.

کوهستانی، نمایش‌نامه‌ی «اتوپیاها» را با همکاری نمایشنامه‌نویسی ژاپنی به نام «اوریزا هیراتا» نوشت و پس از آن با همکاری کارگردانی فرانسوی به نام «سیلوان موریس» این اجرا را در فرانسه و ژاپن به روی صحنه برد. نمایشنامه‌ای که کوهستانی با آن به ایران بازگشت «در شب هفده دی کجا بودی؟» نام داشت که سپس آن را نیز در la colline فرانسه و چند کشور اروپایی دیگر اجرا کرد. در سال ۱۳۹۰ با نگاهی به نمایشنامه‌ی «ایوانف آنتوان چخوف»، اجرایی به همین نام را در تماشاخانه‌ی ایرانشهر به روی صحنه برد. این اجرا با بازی «حسن معجونی» و «نگار جواهریان» با استقبال تماشاگران مواجه شد. امیررضا کوهستانی در همان سال با همکاری «مانی حقیقی»، فیلم‌نامه‌ی‌ «پذیرایی ساده» را نوشت که بعد این فیلم در شصت‌ودومین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم برلین در بخش جنبی «فوروم» جایزه‌ی «نتپک» (شبکه توسعه‌ی سینمای آسیا) را دریافت کرد.

در سال ۱۳۹۱ اجرایی با عنوان «دیوار چهارم» را که نوشته‌ی «تیم کراوچ» بود در تالار شمس به روی اجرا در آورد. انتخاب‌های بدیع امیررضا کوهستانی در متن و شیوه‌های کارگردانی‌اش آثاری از او به جای گذاشت که مشخصه‌های ویژه‌ای را در تئاتر ایران پایه‌گذاری کرد. پس از این، نمایش «سال‌گشتگی» که امتداد سرنوشت شخصیت‌های نمایش «رقص روی لیوان‌ها» است در سال ۱۳۹۲ توجه‌ها را به خود جلب کرد. این کارگردان طی سال‌ها تماشاگرانی علاقه‌مند به آثارش را پیدا کرده است که خط فعالیت هنری او در اجرا را به‌خوبی می‌شناسند. اثر بعدی امیررضا کوهستانی که او را پس از سال‌ها به تئاترشهر بازگرداند «شنیدن» نام داشت که در سال ۱۳۹۴ در سالن قشقایی اجرا شد.

این کارگردان کارهای گذشته‌ی خود همچون «در میان ابرها» را باز اجرا کرد و هم‌چنین با «شنیدن» در سال ۲۰۱۶ به «جشنواره‌ی آوینیون» راه یافت و در بخش اصلی اجرا شد. از اجراهای دیگر نمایشنامه‌های کوهستانی که در ایران و خارج از کشور طی سال‌های گذشته با استقبال روبه‌رو شد می‌توان به «بی تابستان» اشاره کرد. آخرین کاری که کوهستانی آن را کارگردانی کرد، «در ترانزیت» نام دارد که در آوینیون به روی صحنه رفته است.

نمایش‌نامه‌های امیررضا کوهستانی

قصه‌های درگوشی و رقص روی لیوان‌ها

این دو، نمایش‌نامه‌هایی تألیفی از آثار اولیه‌ی امیررضا کوهستانی است که نشر چشمه آن‌ها را در کنار هم به چاپ رسانده ‌است. قصه‌های در گوشی نخستین بار در سال ۱۳۷۸ در «سالن ابوریحان شیراز» به روی صحنه رفت. در سال ۱۳۸۰ نیز اجرای نمایش رقص‌روی لیوان‌ها در «سالن استاد لایق شیراز» اجرا شد. درونمایه‌ی هر دو نمایشنامه، بستری عاطفی از روابط است که با ذهنیتی شاعرانه و تأثیرگذار نوشته شده است.

ایوانف آنتوان چخوف

نمایشنامه‌ای بلند و اقتباسی از درام‌نویس شهیر روس چخوف است که زندگی ملٌاکی ورشکسته با نام «ایوانف» را روایت می‌کند. «آنا» همسر ایوانف و «کنت» دایی ایوانف، هم‌چنین «زینا» (ملٌاکی تازه‌به‌دوران‌رسیده) و... شخصیت‌های دیگر این نمایشنامه هستند. این اثر با شباهت‌های بسیاری که به فیلم‌نامه و همچنین داستان دارد برای خواننده‌ای که انگیزه‌ی کارگردانی دارد، به‌ نقشه‌ی راهی برای نشان‌دادن قصه‌ی ایوانف شبیه است. این متن نخستین‌بار در مهرماه ۱۳۹۰ در تماشاخانه‌ی ایرانشهر، «سالن استاد ناظرزاده» به روی صحنه رفت و با ایرانیزه‌کردن داستانی روسی برای مخاطب ایرانی، اثری پرتماشاگر و موفق محسوب می‌شود.

بی‌تابستان

یکی از آثار متأخر امیررضا کوهستانی بی‌تابستان است. این نمایشنامه در فضایی شاعرانه، رابطه‌ی عاطفی و عمیقی را در محیط مدرسه به تصویر کشیده است. درون‌مایه‌ی متن امیررضا کوهستانی نگرانی‌های مادر، قوانین مدرسه و تأثیر حضور مردی نقاش در مدرسه است که هرکدام از این شخصیت‌ها با دیالوگ‌هایی گیرا، خلاق و خواندنی خلق شده‌اند. نثر این نمایشنامه همانند بسیاری از آثار این درام‌نویس سرشار از لحظات دراماتیک، تأثیرگذار و جذاب است که کیفیت آن نیز در اجرایی که از این متن در زمستان ۱۳۹۷ در تماشاخانه‌ی ایرانشهر به روی صحنه رفت، برای مخاطبین به یادماندنی بوده است.

تجربه‌های اخیر

این اثر یکی از اولین نمایشنامه‌هایی به قلم امیررضا کوهستانی است که به‌صورت اقتباسی به نگارش درآمده است. تجربه‌های اخیر برگرفته از نسخه‌ای کانادایی اثر «نادیا راس» و «جاکوب ورن» در قالب متنی اجرایی نوشته شده است. این داستان تأثیرگذار، از زندگی دوقلویی با ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد، در فرمی ویژه نوشته شده است. این اثر بعدها به کاری تجربی تبدیل شد که کارگردانان بسیاری در ایران آن را به روی صحنه بردند. آندره‌آ (Andrea)، نادیا (Nadia)، اندرو (Andrew)، اینگرید (Ingrid)، تریسی (Tracy) و چارلز (Charles) شخصیت‌های این متن نمایشی هستند.