پیتر بروک

پیتر استفان پل بروک (Peter Stephen Paul Brook) در ۲۱ مارس ۱۹۲۵ در لندن به دنیا آمد. او کارگردان نوآور تئاتر و سینمای بریتانیا بوده است. پیتر بروک با بدعت و تأثیرگذاری بر تئاتر معاصر، با به‌کارگیری عناصر تئاتر شرق به شهرت رسید. تحصیلات خود را در رشتهٔ تئاتر در دانشگاه آکسفورد گذارند؛ همچنین تعدادی فیلم مهم را در انگلستان و فرانسه کارگردانی کرد. آثار نمایشی بروک تحت‌تأثیر تئاتر روایی برتولت برشت و نگاه تیرهٔ اجتماعی جان کت، محقق آثار شکسپیر بوده است. نخستین اثر سینمایی بروک یک فیلم کوتاه به نام «سفر احساسی» است که آن را هنگام تحصیل در آکسفورد کارگردانی کرد. در ۲۰سالگی نخستین اجرای تئاتر را با کارگردانی نمایش «شاه جان» (با بازی پل اسکافیلد) تجربه کرد. پس از آن در لندن، مسکو، پاریس و نیویورک نمایش‌های متعددی را بر روی صحنه برد و به شهرت جهانی رسید. پیتر بروک برخی از نمایش‌هایش را به فیلم برگردانده است. از میان آثار مکتوب او می‌توان به «درِ گشوده»، «با گروتفسکی: تئاتر فقط یک فرم است»، «فضای خالی» و «زندگی من در گذر زمان» اشاره کرد.

پیتر بروک در ایران، نام آشنا و ارجمندی در حوزهٔ تئاتر بوده است. او نمایش «ارگاست» را در جشن هنر شیراز با همکاری هنرمندانی چون نوذر آزادی، داریوش فرهنگ، پرویز پورحسینی و سیاوش تهمورث به صحنه برد و به این وسیله با هنر و فرهنگ و تئاتر ایران آشنا شد؛ همچنین یکی از مهم‌ترین تجربه‌های هنری بروک که پیوندی صمیمانه بین او و ایران برقرار کرد، نمایش «مجمع پرندگان» بود که بر اساس منظومهٔ منطق‌الطیر به قلم عطار نیشابوری شکل گرفت. او در سال ۱۹۸۵ یک منظومهٔ کهن هندی به نام «مهاباراتا» را هم به صحنه برد.

اگر بتوان «سِر لارنس الیویه» را در میانهٔ قرن بیستم، بزرگ‌ترین کارگردان تئاتر آن دوران قلمداد کرد، پیتر بروک برجسته‌ترین کارگردان تئاتر جهان در پایان قرن بیستم و آغاز سدهٔ بیست‌ویکم بوده است. او در ابتدای فعالیت هنری خود، همکاری خویش را با بنیاد رویال شکسپیر آغاز کرد. با اجرای نمایش «ماراساد» دست به نوآوری و تجربه‌گری نویی زد و از آغاز دههٔ ۱۹۷۰ میلادی به یکی از مهم‌ترین کارگردانان تجربه‌گرای جهان تبدیل شد. او اگرچه در سرآغاز تجربه‌های تئاتری خود از شیوهٔ تئاتر اپیک برشت تأثیر پذیرفت، به‌زودی به شیوهٔ شخصی خود دست یافت و با گروه تئاتری خود به مناطق بی‌شماری از جهان سفر کرد و عملاً به هنر خودْ ماهیت بین‌المللی بخشید. بروک طی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۰ بیش از ۳۰ اجرای موفق نمایشی داشت و در کارنامهٔ عمر پربار خود، بیش از ۱۰ فیلم ساخت و تا سال ۱۹۹۹، ۷ کتاب از تجارت تئاتری خود منتشر کرده است.