کتاب تئاتر و همزادش

کتاب تئاتر و همزادش نوشتهٔ آنتونن آرتو و ترجمهٔ نسرین خطاط است و نشر قطره آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب تئاتر و همزادش

کتاب تئاتر و همزادش حاوی نوشته‌ها و مقاله‌هایی است که آنتونن آرتو در موقعیت‌های مختلف برای ارائهٔ کنفرانس، صدور بیانیه یا به‌صورت مکاتبه، در مورد تئاتر شقاوت نگاشته بود که بعدها طبق خواستهٔ او گردآوری شد و به‌صورت کتاب درآمد، اما نه یک کتاب «معمولی» که مقدمه و مؤخره‌ای داشته باشد و از انسجام و نظم و روند منطقی برخوردار باشد. درواقع، نوعی پراکندگی و گسستگی در این نوشته‌ها وجود دارد که درک آن را دشوار می‌سازد، اگرچه بارقه‌های نبوغ خارق‌العادهٔ آرتو از خلال همین گسستگی جرقه می‌زند.

با وجود شهرت و موفقیت حیرت‌انگیز این کتاب و دگرگونی که در دنیای تئاتر پدید آورد، نمی‌توان انتظار داشت که با یک بار خواندن نظریه‌ای منسجم و قواعدی یکدست در مورد تئاتر از آن استخراج گردد و دستگیر خواننده شود، زیرا آرتو تنها یک نظریه‌پرداز تئاتر نیست، شاعر شوریده و فیلسوف اندیشمندی است که با نگاه شعر و فلسفه به تئاتر می‌نگرد و استعاره‌هایی که در مورد تئاتر به کار می‌برد گویای این نگرش است: تمثیل تئاتر و طاعون، تئاتر و کیمیاگری، تئاتر و مابعدالطبیعه، تئاتر و پهلوانی آن‌چنان سرشار از معانی پربار و پیچیده است که برای درک هرکدام شاید دایرةالمعارفی از مباحث مذکور لازم آید.

آنتونن آرتو کتاب تئاتر و همزادش را با توصیف اپیدمی طاعون آغاز می‌کند که درحقیقت تمثیل شگرف و هراسناکی از تئاتر است. عامل انتشار این طاعون که موجب تلفات بی‌شماری در شهر مارسی گشت، ناوگانی بود که از خاور نزدیک به‌سوی این شهر حرکت کرده بود. شهر مارسی زادگاه آرتو است و نویسنده چهارم سپتامبر ۱۸۹۶ در این شهر دیده به دنیا گشود. نکتهٔ جالب آنکه دو مادربزرگ او که خواهر یکدیگر بودند، در خاور نزدیک تولد یافتند و در منطقهٔ لووان می‌زیستند. حوادث زندگی این دو خواهر را در کودکی از هم جدا کرد، اما یک نسل بعد از طریق وصلت فرزندانشان یکدیگر را بازیافتند، به‌این‌ترتیب که دختر یکی از خواهران با پسر خواهر دیگر ازدواج کرد. کشتی حامل میکرب طاعون، مسیر میان خاور نزدیک و ایالت پروانس را طی می‌کرد و این همان مسیری است که پدربزرگ و پدر آرتو که هر دو ناخدای کشتی بودند، می‌پیمودند و ناوگان‌های تجاری را هدایت می‌کردند. ذکر این مطالب از این نظر شایان توجه است که نشان می‌دهد تا چه حد شرح حال نویسنده در نوشته‌های او منعکس گشته است، به‌طوری‌که با مطالعهٔ دقیق آثارش می‌توان مراحل اصلی زندگی او را دنبال کرد.

خواندن کتاب تئاتر و همزادش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران و پژوهشگران هنر تئاتر پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تئاتر و همزادش

«آرشیوهای شهر کوچک کاگلیاری واقع در ایالت ساردین شاهد یک واقعهٔ تاریخی حیرت‌انگیزند. در سال ۱۷۲۰، شبی در اواخر ماه آوریل یا اوایل ماه مه، بیست روز قبل از آنکه ناوگان سنت ـ آنتوان بزرگ به شهر مارسی برسد و موجب شیوع فاجعه‌انگیز بیماری طاعون گردد، نایب‌الحکومهٔ ساردین به‌نام سن ـ رمی که دامنهٔ محدود مسئولیت‌هایش به‌عنوان یک فرماندار او را به ویروس‌های حاد حساس کرده بود، خواب بسیار عجیب و دردناکی می‌بیند و آن این است که دولت کوچکش دستخوش بلای طاعون گشته و خود نیز بدان دچار شده است و بر اثر این بلای ناگهانی ارکان جامعه درهم‌ریخته است و نظام مملکت سقوط می‌کند، سپس انحرافات اخلاقی و زوال و شکست روحی بر همه‌جا چیره می‌گردد. او در درون جسم خود گویی زمزمهٔ ترشح نسوج را می‌شنود که ازهم‌گسیخته و فاسد می‌شوند و بر اثر تحلیل و تضعیف سرسام‌آور ماده، به سنگینی گراییده و کم‌کم به زغال تبدیل می‌شوند. آیا هنوز مهلتی برای مبارزه با این مصیبت باقی مانده است؟ او می‌داند حتی اگر جسمش کاملاً فاسد و ازهم‌فروپاشیده باشد و حتی اگر تا مغز استخوانش سوخته باشد، چون در خواب و رؤیا به سر می‌برد، پس نمرده است، زیرا ارادهٔ شخص خواب‌بین زنده می‌ماند و تا انتها همراه اوست، به‌طوری‌که ممکن را نفی می‌کند و دروغ را آن‌چنان دگرگون می‌سازد که از دل آن نوعی حقیقت زاده می‌شود.»