کتاب نوشته های پراکنده

کتاب نوشته های پراکنده نوشتهٔ بابک احمدی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب نوشته های پراکنده

کتاب نوشته های پراکنده ۳۳ متن را در‌بر‌دارد، ۱۰ متن نوشته‌هایی در پاسخ به پرسش‌ها و ۲۳ مقاله. بیشتر متن‌ها پیش‌تر در نشریه‌های گوناگون و سایت‌ها در فاصله‌ٔ سـال‌های ۱۳۸۱ـ۱۳۹۳ منتشر شـده‌اند. سه متن جـدیداند: درباره‌ٔ فروید و فلسفه، لاکان و فلسفه و شعر مالارمه. متن‌ها در سه بخش ارائه شده‌اند: فلسفه، تاریخ و سیاست، هنر.

نوشته‌ها دیگر پراکنده نیستند، اینجا گرد هم آمده‌اند، شاید خواننده آرزوی نویسنده را برآورده کند و آنها را در حکم «خطوط پرواز» بداند، چنانکه ژیل دولوز می‌گفت. خطوط پرواز به مقصد آزادی.

خواندن کتاب نوشته های پراکنده را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ فلسفه، ادبیات، هنر، نشانه‌شناسی و همچنین علاقه‌مندان به آثار بابک احمدی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره بابک احمدی

بابک احمدی در سال ۱۳۲۷ در تهران به دنیا آمد. او نویسنده، مترجم، منتقد هنری و پژوهشگری ایرانی است. احمدی یکی از پیشگامان نقد مدرنیته در ایران است. او در معرفی بسیاری از اندیشمندان و فیلسوفان غربی تلاش کرده و توانسته است جوانان علاقه‌مند به فلسفه را با اندیشه‌های مدرن و پسامدرن آشنا کند. کتاب‌های او از این قرار است:

آفرینش و آزادی، جستارهای هرمنوتیک و زیبایی‌شناسی

از نشانه‌های تصویری تا متن

امید بازیافته، سینمای آندری تارکوفسکی

باد هر جا بخواهد می‌وزد، اندیشه‌ها و فیلم‌های روبر برسون

تصاویر دنیای خیالی، مقاله‌هایی دربارهٔ سینما

چهار گزارش از تذکرةالاولیاء عطار

حقیقت و زیبایی، درس‌های فلسفهٔ هنر

خاطرات ظلمت، دربارهٔ سه اندیشگر مکتب فرانکفورت

رسالهٔ تاریخ

ساختار و تأویل متن

ساختار و هرمنوتیک

سارتر که می‌نوشت

کتاب تردید

مارکس و سیاست مدرن

مدرنیته و اندیشهٔ انتقادی

معمای مدرنیته

واژه‌نامهٔ فلسفی مارکس

هایدگر و پرسش بنیادین

هایدگر و تاریخ هستی

کار روشنفکری

ترس و تنهایی: کوارتت‌های شاستاکوویچ

موسیقی‌شناسی

آواز زمین: هشت جستار در تاریخ موسیقی

دگرگونی جهان: درآمدی به مانیفست حزب کمونیست

بخشی از کتاب نوشته های پراکنده

«همه می‌گویند و انگار همه پذیرفته‌اند که سیاست مدرن با اخلاق سر سازگاری ندارد. پیگیری ریشه‌های جدایی سیاست از اخلاق، از روزگار رنسانس، کتاب ماکیاولی، آثار هابز و لاک و فلسفهٔ خردباورانی چون هگل که از چشم‌انداز تاریخ عقلانی آدمی متوجه جامعهٔ سیاسی بود و فایده‌باورانی چون میل که بی‌نیاز به بحث اخلاقی و صرفا ًاز چشم‌انداز عقل از لیبرالیسم دفاع می‌کرد، کار چندان دشواری نیست. جامعه‌ای بر بنیاد مالکیت خصوصی و پاس‌داشت منافع شخصی چه نیازی در فن ادارهٔ سیاسی خود به اخلاق دارد و شگفت نیست که آن را زائد و ویران‌گر یابد. از سوی دیگر، توجه به تاریخ مارکسیسم این مهم‌ترین آیین ضد سرمایه‌داری نیز به خوبی نشان می‌دهد که اخلاق از دایرهٔ خردورزی اجتماعی و عمل سیاسی تبعید شده است. وقتی یک مارکسیست می‌گوید: «این حرف تو که اخلاقی است!» یعنی نظر تو با واقعیت و درک مارکسیستی از واقعیت خوانا نیست و بهتر است آن را کنار بگذاری. کافی است رسالهٔ «اخلاق ما و اخلاق آن‌ها» ی تروتسکی سالخورده را بخوانید تا دریابید که این حریف استالین بی‌اخلاق خود چگونه اخلاق را از دایرهٔ بحث بیرون گذاشته و چه آسان از «هدف وسیله را توجیه می‌کند»، گروگان‌گیری در ایام جنگ داخلی و از کاربرد هدف‌مند خشونت دفاع می‌کند. هم‌چنین، عبارت هراس‌آور گرامشی را (که به نرمش و ملایمت کلام در میان نام‌آوران مارکسیست شهره است) بشنویم: «در پیکار طبقاتی یگانه اصل اخلاقی پیروزی است». راست این است که ندای اخلاق در دنیای حاکمیت ایدئولوژی‌ها یا شنیده نمی‌شود، یا به سادگی محکوم می‌شود.

صدای کامو از معدود آواهای سده‌های مدرن است که به ما یادآوری می‌کند ممکن است یک تصمیم درست سیاسی از نظر اخلاقی ناپسند باشد، می‌توان کنش سیاسی خاصی (مثلا شرکت در یک انتخابات، یا عضویت در یک حزب، یا راه‌اندازی یک اعتصاب) می‌تواند نتایج عملی و سیاسی درست، یا دلخواه، یا مفیدی به بار آورد، اما می‌توان هم‌چنان آن را از نظر اخلاقی کاری ناپسند یا نادرست خواند. عظمت کامو در این است که اهمیت وزنهٔ اخلاق را در کل زندگی اجتماعی و هر شکل از رابطهٔ انسانی به ما یادآور می‌شود. موضع کامو در مسألهٔ استقلال الجزایر به یقین موضع هواداری از سیاست‌های استعماری ارتش سرّی فرانسه و جنایت‌کاران شکنجه‌گر نبود، ولی به دلیل توانایی جدلی سارتر و فضای ایدئولوژیک دوران جنگ سرد چنین وانمود شد که همه چیز به یک دوراهی ختم می‌شود. آدم یا باید در جانب جبههٔ آزادی‌بخش ملی الجزایر باشد یا در جانب ارتش سرّی فرانسه. هر کس می‌باید یا با استقلال الجزایر (بی‌توجه به سرنوشت فرانسویان مقیم الجزایر که همه‌شان استعمارگر نبودند و بی‌توجه به سیاست‌های جبهه) موافق باشد یا با استعمار فرانسه و افسران دست‌راستی آن هم‌راه شود. سارتر به یاری فانون آزمایش‌گاه «انقلاب الجزایر» را صحنهٔ رویارویی خشونت استعمارزده و خشونت استعمارگر معرفی می‌کرد. او در پیش‌گفتار به کتاب نفرین‌شدگان زمین فانون خشونت را امری مثبت خواند چرا که ناگزیر از استعمارزده انسان تازه‌ای می‌سازد. کامو می‌پرسید آن آدمی که با خشونت هویت تازه می‌یابد چگونه روزی خشونت را کنار خواهد گذاشت؟ او می‌پرسید تکلیف آن مردمی که الجزایری نیستند، ریشهٔ فرانسوی دارند، اما الجزایر را خانهٔ خود می‌دانند، زادگاه‌شان آن‌جاست و به آن دلبسته‌اند، همه‌شان هم از مواهب استعماری بهره‌مند نشده‌اند و بسیاری چون خانوادهٔ خود او در فقر به سر برده‌اند، چه می‌شود؟»