کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین

جان گری در کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین به پژوهش درباره اندیشه و فلسفه سیاسی آیزایا برلین، فیلسوف و نظریه‌پرداز سیاسی و استاد دانشگاه بریتانیایی می‌پردازد.

 درباره کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین

 جان گری در این کتاب تلاش می‌کند این موضوع را اثبات کند که یک اندیشه و روح واحد تمام اثار برلین را بهم مرتبط می‌کند.  برلین روشنفکر را کسی می‌داند که درک و مفهومی از زندگی انسانی را در کلیتش بیان می‌کند. این مفهوم از زندگی انسانی که به آثار برلین جان می‌بخشد مفهومی تراژیک است که نسبت به هر نوع دادباوری مقاوم است و به اعتقاد گری منشأ آن را باید در میراث یهودی برلین جُست. آمیزش این میراث چندگانه و عناصر گوناگون آنهاست که تفکر برلین را تبدل به مجموعه‌ای از اندیشه‌های ظریف می‌کند که هدف این پژوهش مختصر آشکار کردن آنهاست. 

 خواندن کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 همه علاقه‌مندان به فلسفه مدرن و شناخت متفکران غربی مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین

بهترین زندگی برای انسانها چیست؟ یا، بالاخصّ، کاملترین جامعه کدام است؟ هرچه باشد، با کمبود پاسخ به این سؤالها مواجه نیستیم. هر عصری فرمول خود را فراهم آورده است. برخی برای یافتن راه‌حل روی به کتابهای مقدّس یا وحی، یا کلام پیامبران، یا سنّت روحانیون سازمان‌یافته آورده‌اند؛ دیگرانی راه‌حل را در راهبرد عقلانی متافیزیسینهای متبحّر، یا عقل سلیم "طبیعی" انسانهایی جسته‌اند که جعلیات فلاسفه و متألّهان "مخدوشش" نکرده و خطای "سودجویانه" منحرفش نکرده است. و باز دیگرانی راه‌حل را در قلب پاک انسانهای نیک و ساده جسته‌اند. برخی نظرشان بر این بود که فقط متخصصان تحصیل‌کرده توانایی کشف حقایق بزرگ و نجاتبخش را دارند، دیگرانی می‌گفتند که درباره مسائل ارزشی همه انسانها به یکسان توانایی داوری دارند. برخی معتقد بودند که چنین حقایقی در هر زمانی قابل کشف بوده است و فقط بنابه بختی نامساعد این‌همه زمان برده تا مهمترین‌هایشان کشف شوند یا به‌آسانی به فراموشی سپرده شوند. دیگرانی معتقد بودند، انسانها دستخوش قانون رشد هستند و حقیقت به شکل کامل تا زمان رسیدنشان به بلوغ، که همان عصر خرد است، نمی‌توانسته است بر آنان آشکار شود. عده‌ای حتی در این هم شک داشتند و می‌گفتند انسانها هرگز در این جهان نمی‌توانند به چنین دانش و شناختی برسند یا اگر هم برسند نمی‌توانند در عمل از آن پیروی کنند چون چنین کمالی منحصر به فرشتگان یا آن جهانِ دیگرِ پس از مرگ است. امّا یک فرض در همه اینها مشترک است: اینکه به هر صورت می‌توان طرحی کلّی از جامعه کامل یا انسان کامل به دست داد، حتّی اگر این طرح کلّی فقط تعریفی باشد از اینکه چگونه جامعه‌ای معین یا فردی معین از رسیدن به آرمان و کمال مطلوب بازمی‌ماند. چنین چیزی برای مقایسه درجات نقص و ناکاملی ضروری بوده است. امّا این باور به پاسخِ عینی نهایی به هیچ‌روی کلّی و عامّ نبوده است. نسبی‌گرایان بر این باور بوده‌اند که شرایط متفاوت و خلق و خوهای متفاوت سیاستهای متفاوتی را می‌طلبد؛ امّا غالبآ حتّی آنها هم فرضشان این بوده است که گرچه مسیر ممکن است متفاوت باشد، امّا هدف نهایی ــ خوشبختی انسان و ارضای آرزوهای بشری‌ــ یکی بیش نیست. برخی متفکران شکاک در جهان باستان ـمثلا، کارنئادس‌ــ پا را فراتر گذاشته و این اندیشه تشویش‌آور را مطرح کرده‌اند که برخی از ارزشهای نهایی ممکن است با هم سازگار نباشند و در نتیجه هیچ راه‌حلّی نتوان یافت که همه آنها را دربربگیرد. چنین تردیدی درباره منطق مفهوم جامعه کامل نه‌فقط در میان یونانیان، بلکه در دوره رنسانس هم وجود داشته است، و کسانی چون پونتانو،۸۸ مونتنی،۸۹ ماکیاولّی، و پس از آنها لایبنیتس و روسو، آن را بدین نحو بیان کرده‌اند که هیچ چیزی به دست نمی‌آید، مگر آنکه به ازایش چیزی را از دست بدهیم. چیزکی از این تردید در بطن تراژدیهای سوفوکلس، ائوریپیدس، و شکسپیر هم نهفته است. به هر روی، جریان اصلی در سنّت غربی از این تردید اساسی چندان لطمه‌ای ندیده و چندان تأثیری نپذیرفته است. فرض اصلی در این جریان این بوده است که مسائل ارزشی در اساس قابل حلّند و با قطعیت هم قابل حلّند. امّا اینکه آیا چنین راه‌حلّی را انسانهای ناکامل بتوانند به اجرا بگذارند مسئله‌ای دیگر است، مسئله‌ای که تأثیری بر عقلانیت جهان ندارد. این سنگ تاجِ طاقِ کلاسیک است که پس از هردر رو به فرسودن و ریختن گذاشت.

آیزایا برلین، "هردر و روشنفکری"