کتاب دنیای سوفی

کتاب دنیای سوفی با نام اصلی Sofies verden: roman om filosofiens historie و عنوان انگلیسی Sophie’s World، رمان معروف یک معلم فلسفه‌ی نروژی به نام یوستین گوردر است. خیلی جذاب می‌شود اگر در قالب داستان تمام تاریخچه‌ی فلسفه را بخوانیم، مگر نه؟ این کاری است که یوستین گوردر در این کتاب انجام داده است. سوفی به‌شکل خیلی مرموزی پا در میدان کاوش فلسفه می‌گذارد. او از طریق نامه‌نگاری، استاد فلسفه‌ای به نام آلبرتو ناکس پیدا می‌کند که با زبان ساده فلسفه را برایش توضیح می‌دهد؛ اما چه می‌شود اگر در این نامه‌نگاری‌ها سوفی متوجه شود زندگی‌اش واقعی نیست؟ تلاش او برای فهم زندگی و فلسفه‌ی آن شالوده‌ی رمان دنیای سوفی است. این رمان را مهدی سمسار به فارسی برگردانده و انتشارات جامی آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دنیای سوفی اثر یوستین گوردر

کتاب دنیای سوفی مشهورترین داستان یوستین گوردر، این نویسنده‌ی نروژی است. یوستین گوردر با خلق دنیای سوفی توانست به شهرت جهانی برسد. او دنیای سوفی را در سال ۱۹۹۱ در نروژ نوشت. این رمان در سراسر جهان مشهور شد و توانست به بیش از ۴۰ میلیون نسخه برسد و به ۶۰ زبان ترجمه شود.

یوستین گوردر در ابتدا به‌عنوان معلم فلسفه در دبیرستان‌ها کار خود را آغاز کرد و کم‌کم به حیطه‌ی ادبیات و نوشتن قدم گذاشت. در سال ۱۹۹۰ او کتاب راز فال ورق را منتشر کرد. در این کتاب پسرکی به نام هانس توماس به‌همراه پدرش راهی سفری می‌شود که در آن همه‌چیز شکل دیگری می‌گیرد و فلسفه‌ای پشت تمام ماجراهاست که آن‌ها را شیفته‌ی خود می‌کند. پس از خلق این کتاب گوردر احساس کرد که هانس توماس به درک بیشتری از فلسفه نیاز دارد؛ پس کتاب دنیای سوفی را نوشت. دنیای سوفی گویی راهنمایی بود برای هانس و دیگر نوجوانان تا با زبانی ساده اطلاعاتی از فلسفه دریافت کنند.

شخصیت اصلی کتاب، سوفی، نوجوانی چهارده‌ساله است که روزهایش در آرامش و بدون رویداد ویژه‌ای سپری می‌شود. انتخاب سوفی به‌عنوان شخصیت اصلی کتاب شاید به نمایندگی از دانش‌آموزانی است که یوستین گوردر با آن‌ها سروکار داشته و به آن‌ها فلسفه می‌آموخته و آلبرتو ناکس نیز جلوه‌ای از خودش باشد که سعی دارد با زبان ساده و قابل فهم فلسفه را به نسل نوجوان آموزش دهد. در دنیای سوفی اما بحث از آموزش و یک تاریخچه‌ی ساده فراتر می‌رود و داستانی شکل می‌گیرد که خواننده را همچون سوفی به یافتن فلسفه‌ی زندگی‌اش مشتاق می‌کند. برای لحظاتی فلسفه وارد زندگی می‌شود تا همه از اعماق موهای خرگوش سفید به نوک موها حرکت کنند و ظاهر زندگی را کنار بگذارند تا عمق آن را کشف کنند یا حداقل درباره‌ی آن بیندیشند.

در مرحله‌ی اول انتشار بسیاری از منتقدان این کتاب را به سخره گرفتند و جایگاه والایی برای آن قائل نشدند. روزنامه‌ی تایمز لندن این دنیای سوفی را یک کتاب مقدماتی فلسفه در جامه‌ی رمان دانست. شهرت این کتاب اما تا به امروز ادامه دارد و هنوز هم بسیاری را مجذوب خود می‌کند. شهرت این کتاب بی‌شک مدیون سبک نگارش و ژانر ویژه‌ی خود است. گوردر دو ژانر فلسفه و داستان را تلفیق کرده است و توانسته در نهایت به هدف خود که خلق یک کتاب راهنمای فلسفه و آموزش آن به زبان ساده برای نوجوانان بوده است برسد و حتی فراتر از آن برود و گروه‌های سنی مختلف را شیفته‌ی داستان سحرانگیز خود کند.

خلاصه دنیای سوفی

سوفی، شخصیت اصلی کتاب، نوجوانی چهارده‌ساله است که زندگی روزمره‌ی خود را دارد؛ بدون هیچ هیجان و داستان خاصی. روزی اما همه‌چیز با دریافت نامه‌ای از سوی استادی به نام آلبرتو ناکس رنگ‌وبوی دیگری می‌گیرد. آلبرتو ناکس استاد فلسفه است و در اولین نامه تنها دو سؤال از سوفی می‌پرسد؛ «تو کیستی؟» و «جهان از کجا آمده است؟». این دو سؤال ذهن سوفی را به بازی می‌گیرد و او را درگیر می‌کند. خیلی نمی‌گذرد که با نامه‌های بعدی آلبرتو ناکس سوفی به سفری در تاریخ فلسفه کشانده می‌شود. او از فلسفه‌ی سقراط و افلاطون می‌خواند تا می‌رسد به فلسفه‌ی دکارت و هگل و ژان پل سارتر. او مجذوب فلسفه می‌شود. زندگی روزمره‌اش با تفکر و سؤال گره می‌خورد. او حالا از اعماق موهای خرگوش سفید حرکت کرده تا به نوک موها برسد. در میان این کشف و کاوش اما ماجرای عجیبی برایش رخ می‌دهد. سوفی متوجه می‌شود زندگی‌اش واقعی نیست و درون یک داستانی که برای دخترکی نوشته می‌شود زندگی می‌کند. او تلاش می‌کند حالا فلسفه‌ی زندگی خودش را بیابد.

خرید و دانلود کتاب دنیای سوفی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این رمان فلسفی را به‌ دوستداران تاریخ فلسفه و داستان‌ با توصیفات ادبی و زبان ساده پیشنهاد می‌کنیم. علاقه‌مندان به نظریه‌های فلسفی و تجربه‌ی حس کاوش در مفاهیم عمیق زندگی از خواندن این کتاب بسیار لذت خواهند برد.

چرا باید این رمان را بخوانیم؟

رمان دنیای سوفی به‌عنوان یک رمان فلسفی که با زبان ساده تاریخچه‌ای از فلسفه را ارائه می‌دهد، جایگاه ویژه‌ای دارد. تا پیش از انتشار این اثر کمتر کتابی وجود داشت که این‌طور جامع و با زبان ساده به این موضوع بپردازد؛ چه برسد به اینکه در قالب جدیدی چون داستان گنجانده شود. گوردر در سال ۱۹۹۱ دست به کاری نو و بدیع زد و توانست بسیاری را به دنیای فلسفه جذب کند. محبوبیت فراگیر این رمان در جهان نشان می‌دهد که کار تلفیقی گوردر در دنیای سوفی یعنی تلفیق تاریخ فلسفه و داستان کاری بس خلاق و مجذوب‌کننده بوده است. اولین ترجمه‌ی این رمان از حسن کامشاد و سپس دنیای سوفی ترجمه مهدی سمسار، تجربه‌ی غرق‌شدن در این دنیای شگفت‌انگیز را برای فارسی‌زبانان نیز میسر کرده است.

کتاب دنیای سوفی مناسب چه سنی است؟

کتاب دنیای سوفی با هدف آموزش فلسفه و بیان تاریخچه‌ی آن برای نوجوانان نوشته شده است؛ اما برای بزرگ‌سالانی که می‌خواهند به دنیای فلسفه ورود کنند و از خواندن یک داستان نیز لذت ببرند، مناسب خواهد بود.

درباره یوستاین گاآردر؛ نویسنده کتاب

یوستین گوردر نویسنده و معلم نروژی، در هشتم اوت ۱۹۵۲ در اسلو دیده به جهان گشود. پدرش مدیر مدرسه و مادرش، اینگر مارگرت گوردر، معلم و نویسنده‌ی کتاب‌های کودکان بود. گوردر در مدرسه‌ی کلیسای جامع اسلو و دانشگاه اسلو تحصیل کرد. او در دانشگاه رشته‌ی تاریخ اندیشه‌ها، دین و ادبیات نوردیک را خواند. پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۹۷۶، قبل از شروع حرفه‌ی ادبی خود، معلم دبیرستان‌های برگن و اسلو شد. او فعالیت ادبی خود را به‌تدریج آغاز کرد. گهگاه سخنرانی می‌کرد، مقالات و اشعاری را برای روزنامه‌ها ارسال می‌کرد و در تألیف کتاب‌های درسی همکاری داشت. گوردر با دو داستان کوتاه که در سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ منتشر شدند، به‌عنوان نویسنده‌ی داستان‌های تخیلی فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۹۹۰ کتاب راز فال ورق را نوشت و همین کتاب مقدمه‌ای شد تا اثر مهم خود یعنی دنیای سوفی را روانه‌ی بازار کند. مرد داستان‌فروش، دختر پرتقالی، زندگی کوتاه است و درون یک آینه، درون یک معما عنوان برخی دیگر از مهم‌ترین کتاب‌های گوردر است. گوردر در سال ۱۹۷۴ در اسلو با سیری دانویگ ازدواج کرد. آن‌ها در سال ۱۹۷۹ به برگن نروژ نقل مکان کردند و صاحب دو پسر شدند. کمک به محیط زیست و حفظ آن از دغدغه‌های مهم گوردر است و به همین سبب او با سود حاصل از فروش کتاب دنیای سوفی مؤسسه‌ای را با همین نام تأسیس کرد که در آن جوایزی به حوزه‌ی توسعه‌ی پایدار تا سال ۲۰۱۳ اختصاص داده می‌شد. گوردر همچنین یک فعال سیاسی است که دغدغه‌ی اصلی او وضعیت پناهندگان فلسطینی است.

نظرات مشهور کتاب دنیای سوفی

کتاب دنیای سوفی شاید در ابتدای انتشار نقدهای منفی دریافت کرده باشد؛ اما در ادامه شاهد نقدهای مثبت نیز بود و موفق شد نظرات مثبت بسیاری را به خود جلب کند.

• مادلین ال‌.اینگل، نویسنده‌ی آمریکایی کتاب‌های تخیلی، درباره‌ی دنیای سوفی می‌گوید: «دنیای سوفی واقعاً لذت‌بخش است. چقدر دلم می‌خواست موقع امتحان فلسفه‌ی سال اول دانشگاه، آن را می‌داشتم!»
• الکساندر ثرو در واشنگتن پست می‌نویسد: «یک رمان معمایی عجیب و غریب و هوشمندانه که اتفاقاً تاریخ فلسفه نیز هست.»
• همچنین هفته‌نامه‌ی سرگرمی که اخبار فرهنگی را پوشش می‌دهد درباره‌ی این کتاب می‌نویسد: «این کتاب شامل یک شعار و نگاه جدید برای روزهایی است که دنیا رو در رویتان قرار می‌گیرد.»

جوایز و افتخارات کتاب دنیای سوفی

کتاب دنیای سوفی در همان سال انتشار یعنی ۱۹۹۱ کتاب منتخب سال نروژ شد. همچنین این کتاب در سال ۱۹۹۳ در آلمان منتشر شد و توانست به صدر فهرست پرفروش‌ترین‌های مجله‌ی اشپیگل صعود کند و بیشتر سال را هم در آن‌جا بماند. همین امر سبب شد تا جایزه‌ی ادبیات نسل جوان آلمان برای کتاب سوفی به یوستین گوردر تعلق بگیرد. پس از ترجمه‌ی ایتالیایی در سال ۱۹۹۵ نیز جایزه‌ی PREMIO Bancarella به این کتاب تعلق گرفت. در همین سال عنوان پرفروش‌ترین رمان جهان را نیز از آنِ خود کرد.

اقتباس‌های کتاب دنیای سوفی

اقتباس‌های متنوعی در حیطه‌های مختلفی از کتاب دنیای سوفی انجام شده است. در سال ۱۹۹۹ اریک گوستاوسون فیلمی براساس این کتاب ساخت. فیلمنامه‌ی این اثر را پیتر اسکاولان نوشته بود و چشتی هولمن برای بازی در این فیلم جایزه‌ی آماندا را دریافت کرد. همچنین این فیلم به‌صورت یک سریال هشت قسمتی در استرالیا و ایسلند با فیلم‌نامه‌نویسی دوباره‌ی پیتر اسکاولان ارائه شد.

در سال ۱۹۹۵ یک برنامه‌ی تلویزیونی با اقتباس از این کتاب در شبکه‌ی بی‌بی‌سی پخش شد و سه نقش سوفی، آلبرتو ناکس و مادر سوفی به نمایش گذاشته شدند.

در سال ۱۹۹۷ یک بازی کامپیوتری با اقتباس از این اثر ساخته شد. در این بازی شرکت‌کنندگان درباره‌ی فلسفه می‌آموختند و در دنیای تخیلی می‌چرخیدند.

دنیای سوفی حتی به دنیای موسیقی نیز راه یافت و در سال ۱۹۹۷ آلبومی هم‌نام با آن توسط یک گروه موسیقی به نام اسپیس راک منتشر شد.

این کتاب را بخوانیم یا بشنویم؟

دنیای سوفی اثری‌ست ساده و روان، بااین‌حال نباید فراموش کرد که این اثر به فلسفه می‌پردازد و فلسفه دنیایی‌ست نیازمند تفکر. بهتر است برای ورود به جهان این رمان، زمانی داشته باشید تا روی هر قسمت فکر کنید و کتاب این فرصت را بهتر برایتان فراهم می‌کند. در کتاب می‌توانید بارها و بارها به عقب برگردید و گذری هم که شده، نگاهی بر جملات بیندازید و آن‌ها را در ذهنتان حلاجی کنید. در ضمن این به معنای ناکارآمد بودن کتاب صوتی دنیای سوفی نیست؛ اگر قبلاً این کتاب را خوانده‌اید یا پیش‌زمینه‌هایی در مورد دنیای فلسفه دارید، شنیدن دنیای سوفی برایتان بسیار لذت‌بخش است و می‌توانید در زمان‌های مرده‌تان از سادگی و روانی این کتاب لذت ببرید و با داستانش پیش بروید.

بخشی از متن کتاب دنیای سوفی

مردمان انواع مشغوليت‌ها دارند: بعضی‌ها سکه‌های قديمی يا تمبر جمع می‌کنند، بعضی‌ها به‌کارهای دستی يا تعميرهای خانگی می‌پردازند و ديگران تقريبا تمام وقت آزاد خود را صرف اين يا آن ورزش می‌کنند. خيلی‌ها نيز خواندن را برمی‌گزينند. اما همه چيز وابسته است به‌آن چيزی که می‌خوانند. بعضی‌ها می‌توانند به‌خواندن روزنامه‌ها و کتاب‌های کارتون بسنده کنند، يا فقط رمان دوست داشته باشند يا نشريات تخصصی مربوط به‌موضوعات متفاوت را از نجوم و ستاره‌بينی گرفته تا زندگی حيوانات و اکتشافات علمی بخوانند.

اگر من شور و شوقی برای اسب يا سنگ‌های قيمتی داشته باشم نمی‌توانم از ديگران بخواهم که در اين علاقه با من شريک شوند. و اگر من هيچ يک از رپرتاژهای ورزشی را در تلويزيون از دست ندهم، اين مطلب به‌من حق نخواهد داد تا از کسانی که برنامه‌های ورزشی تلويزيون را کسالت‌آور می‌دانند انتقاد کنم.

و با اين همه اگر چيزی وجود داشته باشد که همه‌ی مردمان را خوش آيد، چيزی که هر موجود بشری، مستقل از هويت و نژاد خود به‌آن علاقه‌مند باشد؟ آری، سوفی عزيز، مسائلی هست که بايد ذهن تمامی مردمان را به‌خود مشغول دارد. و درست همين مسائل است که موضوع درس مرا تشکيل می‌دهد.

در زندگی چه چيزی از همه مهمتر است؟ برای کسی که به‌اندازه کفايت رفع گرسنگی نمی‌کند اين چيز مهم، مواد غذائی خواهد بود. برای کسی که در سرماست، حرارت است. و برای کسی که از تنهائی رنج می‌برد، البته هم‌نشينی با ديگر مردمان.

اما، فراتر از اين ضرورت‌های اوليه، آيا باز هم چيزی هست که تمامی مردم بهآن نياز داشته باشند؟ فلاسفه گمان دارند که آری. می‌گويند که انسان فقط با شکم زندگی نمی‌کند. البته تمام مردم به‌غذا نياز دارند و نيز به‌عشق و محبت. اما چيز ديگری هم هست که به‌آن نيازمنديم:

اين‌که: ما که هستيم و چرا زندگی می‌کنيم.

ميل به‌دانستن اين‌که چرا ما زندگی می‌کنيم، سرگرمی‌ای «عرضی» و تصادفی چون کلکسيون کردن تمبر پست نيست. آن کس که ذهن خود را به‌اين قبيل مسائل مشغول می‌دارد، در اين مسير با تمامی نسل‌های ديگری که پيش از او در جهان زيسته‌اند همراه است. منشاء عالم، کره زمين و زندگی، مسئله‌ای مهم‌تر و حساس‌تر از آن است که مثلاً بدانيم کدام کس بيشترين مدال‌ها را در آخرين بازی‌های المپيک نصيب خود کرده است.

بهترين روش مطرح کردن فلسفه اين است که چند پرسش فلسفی به‌ميان گذاريم:

جهان چگونه آفريده شده است؟ در پشت آن چه فرامی‌رسد؟ آيا اراده‌ای يا معنائی هست؟ زندگی‌ای پس از مرگ وجود دارد؟ چگونه بايد پاسخ چنين پرسش‌هائی را يافت؟ و البته بدون از ياد بردن اين پرسش که: چگونه بايد زيست؟

مردمان در تمام زمان‌ها اين پرسش‌ها را به‌ميان آورده‌اند. تا آن‌جا که می‌دانيم هيچ فرهنگی وجود ندارد که به‌اين مسئله که مردمان که هستند يا جهان چگونه خلق شده است نپرداخته باشد.

در اصل، پرسش‌های فلسفی خيلی زيادی وجود ندارد. مهم‌ترين آنها را تا همين جا مطرح کرده‌ايم. اما تاريخ برای هر يک از اين پرسش‌های فلسفی پاسخ‌های متفاوت به‌ما پيشنهاد می‌کند.

هم‌چنين، به‌ميان گذاشتن سؤال‌های فلسفی خيلی آسان‌تر از پاسخ دادن به‌آنهاست.

امروز نيز بر هر يک از ماست که پاسخ‌های خودمان را برای هر يک از پرسش‌ها بيابيم. بيهوده است که به‌يک دايره‌المعارف مراجعه کنيم تا دريابيم که آيا خدائی وجود دارد يا آن که زندگی پس از مرگ هست يا نيست، دايره‌المعارف اين را هم به‌ما نمی‌آموزد که چگونه بايد زندگی کنيم. اما خواندنِ آنچه ديگرِ کسان انديشيده‌اند می‌تواند ما را ياری دهد تا داوری ويژه خود را پيرامون زندگی به‌دست آوريم.