کتاب قطعنامه

کتاب قطعنامه نوشتهٔ احمد شاملو است. نشر مروارید این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر، که زیر نظر آیدا شاملو تنظیم و تدوین شده است، نخستین مجموعه شعر احمد شاملو است؛ شعرهایی که امروز هم ارزش‌های خاص خود را دارد و شایستهٔ اکنون هستند.

درباره کتاب قطعنامه

کتاب قطعنامه، مجموعه‌ای است از ۴ شعر بلند، به نام‌های «تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن» (مهر ۱۳۲۹)، «سرود مردی که خودش را کشته است» (۳ تیر ۱۳۳۰)، «سرود بزرگ» (۱۶ تیر ۱۳۳۰) و «قصیده برای انسان ماه بهمن» (بهمن ۱۳۲۹)، این شعرها با مقدمه‌ای از چوبین (فریدون رهنما) دربارهٔ «شعر» در این کتاب ارائه شده است.

نگاهی کلی و کوتاه به طرح دو شعر اول این مجموعه، همراه با نگاهی زودگذر به برخی از شعرهای دیگر شاملو در همان سال (۱۳۳۰)، سخن او را دربارهٔ شعر اول این مجموعه که می‌گوید «تعهد را تا مغز استخوان‌هایم حس می‌کردم» روشن می‌کند.

خواندن کتاب قطعنامه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران شعر معاصر و نوی ایران و به‌ویژه علاقه‌مندان به آثار احمد شاملو پیشنهاد می‌کنیم.

درباره احمد شاملو

احمد شاملو ۲۱ آذر ۱۳۰۴ به دنیا آمد. وی که متخلص به «الف. بامداد» و «الف. صبح» بود، شاعر، فیلم‌ساز، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم، فعال سیاسی، فرهنگ‌نویس و از دبیران کانون نویسندگان ایران بود. زندانی شدن او در سال ۱۳۲۲ به‌سبب فعالیت‌های سیاسی، پایانِ تحصیلات نامرتب او در زندگی بود. شاملو، به‌خاطر نوآوری در شعر معاصر فارسی و سرودن گونه‌ای شعر که با نام «شعر سپید» یا «شعر شاملویی» خوانده می‌شود، شهرت دارد. این گونهٔ شعری، هم‌اکنون، یکی از مهم‌ترین قالب‌های شعری مورد استفادهٔ ایران به‌شمار می‌رود.

شاملو، هر شاعر آرمان‌گرایی را درنهایت، یک آنارشیست تام و تمام می‌انگاشت. او در سال ۱۳۲۵ با نیما یوشیج ملاقات کرد و تحت‌تأثیر وی به «شعر نیمایی» روی آورد اما نخستین‌بار در شعر «تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن» که در سال ۱۳۲۹ با نام «شعر سفید غفران» منتشر شد، وزن را رها کرد و به‌صورت پیشرو، سبک نویی را در شعر معاصر فارسی شکل داد.

شاملو، افزون‌بر شعر، فعالیت‌هایی مطبوعاتی، پژوهشی و ترجمه‌هایی شناخته‌شده نیز دارد. مجموعهٔ «کتاب کوچه»، اثر او، بزرگ‌ترین اثر پژوهشی دربارهٔ فرهنگ عامه مردم ایران است.

شاملو در سینما نیز فعال بود و گاه برای فیلم‌سازان نامداری چون ساموئل خاچیکیان، ناصر ملک مطیعی و ایرج قادری فیلمنامه می‌نوشت.

شاملو در برنامه‌های تلویزیونی هم فعالیت داشت:

برنامه‌ای برای کودکان  به نام «قصه‌های مادربزرگ» (۱۳۴۵)، کارگردانی چند فیلم فولکلوریک برای تلویزیون «پاوه، شهری از سنگ و آناقلیچ داماد می‌شود» (۱۳۴۹)، نمایشنامهٔ آنتیگون (ناتمام) (۱۳۵۰) و اجرای برنامه‌های رادیویی برای کودکان و جوانان (۱۳۵۱)

برخی آثار این شاعر بزرگ معاصر ایران، به زبان‌های سوئدی، انگلیسی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، رومانیایی، فنلاندی، کردی و ترکی ترجمه شده است.

از سال ۱۳۹۴ به مناسبت بزرگداشت این شاعر، جایزهٔ شعر احمد شاملو راه‌اندازی شد.

برخی آثار احمد شاملو عبارت‌اند از:

قطعنامه، آهنگ‌های فراموش‌شده، کتاب کوچه، باغ آینه، هوای تازه، آیدا در آینه، لحظه‌ها و همیشه، ابراهیم در آتش، «آیدا، درخت و خنجر و خاطره»، شکفتن در مه، ترانه‌های کوچک غربت و...

 احمد شاملو ۲ مرداد ۱۳۷۹ درگذشت. پیکر وی در امامزاده طاهر در کرج به خاک سپرده شد. سنگ گور او، بارها، به‌وسیلهٔ افرادی ناشناس شکسته شده‌ است.

بخش‌هایی از کتاب قطعنامه

«تو نمی‌دانی غریو یک عظمت

وقتی که در شکنجه‌ی یک شکست نمی‌نالد

چه کوهی‌ست!

تو نمی‌دانی نگاه بی‌مژه‌ی محکوم یک اطمینان

وقتی که در چشم حاکمِ یک هراس خیره می‌شود

چه دریایی‌ست!

تو نمی‌دانی مُردن

وقتی که انسان مرگ را شکست داده است

چه زنده‌گی‌ست!

تو نمی‌دانی زنده‌گی چیست، فتح چیست

تو نمی‌دانی ارانی کیست

و نمی‌دانی هنگامی که

گور او را از پوست خاک و استخوان آجر انباشتی

و لبان‌ات به لبخند آرامش شکفت

و گلویت به انفجارِ خنده‌ای ترکید،

و هنگامی که پنداشتی گوشت زنده‌گی‌ی او را

از استخوان‌های پیکرش جدا کرده‌ای

چه‌گونه او طبل سرخ زنده‌گیش را به نوا درآورد

در نبض زیراب

در قلب آبادان،

و حماسه‌ی توفانی شعرش را آغاز کرد

با سه دهان صد دهان هزار دهان

با سیصد هزار دهان

با قافیه‌ی خون

با کلمه‌ی انسان،

با کلمه‌ی انسان کلمه‌ی حرکت کلمه‌ی شتاب

با مارش فردا

که راه می‌رود

می‌افتد برمی‌خیزد

برمی‌خیزد برمی‌خیزد می‌افتد

برمی‌خیزد برمی‌خیزد

و به سرعت انفجار خون در نبض

گام برمی‌دارد

و راه می‌رود بر تاریخ، بر چین

بر ایران و یونان

انسان انسان انسان انسان ... انسان‌ها ...

و که می‌دود چون خون، شتابان

در رگ تاریخ، در رگ ویتنام، در رگ آبادان

انسان انسان انسان انسان ... انسان‌ها ...»