کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵

کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵ نوشتهٔ دیوید مامت و ترجمهٔ داریوش مودبیان است. نشر گویا این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی نمایشنامه‌های «انواع مرغابی و «زندگی در تئاتر» و گفت‌وگوهایی دربارهٔ آن‌ها.

درباره کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵

مجموعهٔ طنزآوران جهانِ نمایش، حاصل کوشش‌ها و پژوهش‌های علمی و عملی ــ پنج دههٔ اخیرِ ــ یکی از پژوهندگان و دست‌اندرکاران راستین هنر نمایش در عرصهٔ کمدی در ایران است.

هنرِ نمایش، از روزگار دیرین، بخشی از فرهنگِ جهانی‌ست که دور از هر رنگ و هر تعلقی می‌تواند ناشر اندیشه‌های بالا و والای انسان در میان انسان‌ها و سرزمین‌های گوناگون باشد. هنر نمایش، این رسانهٔ قدرتمند گروهی و جمعی، زبانِ جهانی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها است. در این هنر طنز و کمدی جایگاه ویژه‌ای دارد.

در تعریفی کلی، کمدی به معنای تقلید از کردار، رفتار و حتی باورهای محیط پیرامون نوع بشر برای اصلاح امور اجتماعی است، آریستوفانس ــ پدر کمدی‌نویسی در یونان باستان ــ به طرح موضوع‌های عصر خود با زبانی هجوگونه، استهزاآمیز و گاه خشن می‌پرداخت و پس از او کمدی‌نویسان دوران میانه ــ رم باستان ــ (پلوتوس، ترنس و مناندر) در کمدی‌های خود بیشتر زبان فراواقعیت را به کار می‌گیرند و به نقدِ جامعه خویش و مناسبات اجتماعی آن دوران می‌پرداختند. اما با دگرگونی‌های فکری در دوران پس از آن و تغییر و تحول در نظام اجتماعی و سیاسی اروپا و پیشرفت علوم به ویژه جامعه‌شناسی و روانشناسی اجتماعی، عناصر واقع‌گرا چه در مضامین و چه در زبان و حتی ساختار کمدی رونق گرفت.

در یک نگاه گزیده و گذرا و در یک رده‌بندی فراگیر: طرح نموداری داستان در تمامی آثارِ نمایشی را می‌توان یا افقی ترسیم کرد و یا عمودی. کمدی‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. داستان عمودی، داستانی برانگیزانندهٔ اندیشه (طرح الگویی آنها ایلیاد، همر): داستان وابستهٔ ماجرا نیست، شخصیت اصلی ماجراجو نیست، وابستگی او به ماجرا میل وافر اوست برای گذر از موانع؛ او در جست‌وجوی هویت خود است. وقایع در مکانی بسته روی می‌دهند، جایی که نمی‌توان به آن وارد شد و یا از آن خارج شد، شرط اصلی جدال بر سر ورود و خروج است و همین جدال است که اندیشه را در نزد خواننده و یا بیننده سبب می‌شود. کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵ دربردارندهٔ دو نمایشنامه با نام‌های «انواع مرغابی و «زندگی در تئاتر» از دیوید مامت است. با مطالعهٔ این اثر با گونه و مفهومی دیگر از کمدی و داستان‌گویی (در الگوی عمودی) آشنا می‌شوید.

نمایشنامه متنی است که برای اجرا بر روی صحنه و یا هر مکان دیگری نوشته می‌شود. هر چند این قالب ادبی شباهت‌هایی به فیلم‌نامه، رمان و داستان دارد، شکل و فرم و رسانه‌ای جداگانه و مستقل محسوب می‌شود. نخستین نمایشنامه‌های موجود از دوران باستان و یونان باقی مانده‌اند. نمایشنامه‌ها در ساختارها و شکل‌های گوناگون نوشته می‌شوند، اما وجه اشتراک همهٔ آن‌ها ارائهٔ نقشهٔ راهی به کارگردان و بازیگران برای اجرا است. بعضی از نمایشنامه‌ها تنها برای خواندن نوشته می‌شوند؛ این دسته از متن‌های نمایشی را کلوزِت (Closet) نامیده‌اند. از مشهورترین نمایشنامه‌نویس‌های غیرایرانی می‌توان به «آیسخولوس»، «سوفوکل»، «اوریپید» (یونان باستان)، «شکسپیر»، «هارولد پینتر» (انگلستان)، «مولیر» (فرانسه)، «هنریک ایبسن» (نروژ)، «آگوست استریندبرگ» (سوئد)، «برتولت برشت» (آلمان)، «ساموئل بکت» (ایرلند) و «یوجین اونیل» (آمریکا) اشاره کرد. نام برخی از نمایشنامه‌نویس‌های ایرانی نیز «بهرام بیضائی»، «عباس نعلبندیان»، «اکبر رادی»، «غلامحسین ساعدی»، «بهمن فُرسی»، «محسن یلفانی»، «نغمه ثمینی»، «محمد رضایی راد»، «علیرضا نادری»، «محمد یعقوبی»، «محمد رحمانیان» و «محمد چرمشیر» بوده است.

خواندن کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات نمایشی و علاقه‌مندان به نمایشنامه‌های طنز پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب طنزآوران جهان نمایش ۱۵

«رابرت: تو یک کسی رو پیدا کن، برای من، که بتونه با اون (یا آدم‌هایی مثل اون) روی صحنه (بره و) راحت و آروم به نظر بیاد.

جان: من که نمی‌تونم.

رابرت: نه پرورش درستی داره.

جان: نه، نداره.

رابرت: نه خوب رو از بد تمیز می‌ده.

جان: اون داره از تئاتر سوء استفاده می‌کنه.

رابرت: بله.

جان: بیشتر هم از زیباییش مایه می‌گذاره.

رابرت: کدوم زیبایی؟

جان: جذابیتش.

رابرت: بله.

جان: در واقع زیبایی محسوب نمی‌شه.

رابرت: نه.

جان: زیبایی از درون انسان نشأت می‌گیره.

رابرت: بله. به نظر من هم همین طوره.

جان: اون با زیباییش داره کاسبی می‌کنه.

رابرت: بالاخره یک روز خودش این رو می‌فهمه. (مکث.) شاید.

جان: حیرت‌آوره که شما می‌تونید با اون کار کنید.

رابرت: حیرت‌آور نیست، جان، تو هم یاد می‌گیری. کنترل روی خودت رو یاد می‌گیری. (مکث.) تمرکز روی شخصیت رو یاد می‌گیری. تشخیص درست از نادرست رو یاد می‌گیری.

جان: خُب، بله.

( مکث. )

رابرت: من اصلاً به اون توجه نمی‌کنم.

جان: اوم‌م.

رابرت: وقتی روی صحنه هستیم، در واقع اون برای من وجود نداره»