کتاب پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی

کتاب پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی نمایشنامه‌ای از ماتئی ویسنی یک با ترجمه‌ٔ تینوش نظم جو و مهشاد مخبری است و نشر نی آن را منتشر کرده است. این نمایشنامه روایتی بی‌پرده از جنگ و تجاوز است.

درباره کتاب پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی

نمایشنامهٔ پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی بر اساس فاجعهٔ جنگ بوسنی به نگارش درآمده است. داستان آن دربارهٔ دو زن به نام‌های کیت و دورا است. پنج سرباز در جنگ بالکان به دورا تجاوز می‌کنند و حالا او سرگذشتش را برای کیت، روان‌شناس آمریکایی، تعریف می‌کند. این دو زن که هر کدام از فرهنگ و زبان مختلفی هستند، در نهایت به درد مشترکی می‌رسند.

ماتئی ویسنی‌یک در سال ۱۹۵۶ در رومانی به دنیا آمده. رشته تحصیلی او تاریخ و فلسفه است. اولین مجموعه اشعارش در سال ۱۹۷۲ به چاپ می‌رسد. سپس نمایشنامه‌نویسی را شروع می‌کند اما رژیم کمونیست رومانی کلیهٔ آثار نمایشی او را توقیف می‌کند. سال ۱۹۸۷ در سن ۳۱ سالگی رومانی را به قصد فرانسه ترک می‌کند و درخواست پناهندگی سیاسی می‌کند. سال ۱۹۹۳ تبعه فرانسه می‌شود. او هنوز در پاریس زندگی می‌کند و به عنوان خبرنگار در رادیوی بین‌المللی فرانسه مشغول به کار است.

عشقش به‌ادبیات، او را در کشوری کمونیست و استبدادگر با مفهوم آزادی آشنا می‌کند. نویسندگان مورد علاقه او کافکا، داستایوسکی، ادگار آلن‌پو، لوترِآمون و بورخس هستند. سبک سوررئالیست‌ها، دادائیست‌ها، تئاتر آبسورد و گروتسک، شعرهای رؤیایی، ادبیات تخیلی، رئالیسم جادویی رمان‌های امریکای لاتین و تئاتر رئالیست انگلیسی را دوست دارد. اما هرگز طرفدار رئالیسم سوسیالیست نمی‌شود.

پس از تحصیل در رشته فلسفه، مائتی ویسنی‌یک یکی از مهم‌ترین نویسنده‌های نسل سال‌های ۸۰ میلادی می‌شود که چشم‌انداز ادبی و شاعرانه رومانی را دگرگون کردند. به عنوان مبارز فرهنگی، ماتئی ایمان دارد که تئاتر و شعر می‌توانند شستشوی مغزی رژیم‌های دیکتاتوری را افشا نمایند.

وی در رومانی چهل نمایشنامه و یک رمان نوشته بود و تمامی کتاب‌هایش توقیف شده بودند. ماتئی از سال‌های ۹۰ نمایشنامه‌هایش را مستقیماً به زبان فرانسه می‌نویسد. زبان نمایشنامه‌های ویسنی‌یک، ظریف و دقیق هستند.

بیش از بیست نمایشنامه به زبان فرانسه نوشته که اکثرشان در بیست کشور جهان اجرا شده‌اند. پس از سقوط رژیم کمونیست رومانی، او مهم‌ترین نمایشنامه‌نویس کشورش به حساب می‌آید.

در ایران مجموعه آثار ماتئی ویسنی‌یک نخستین‌بار در ۱۳۸۰ شمسی با چاپ نمایشنامه داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد و سه شب با مادوکس در انتشارات ماهریز معرفی شد و سایر نمایشنامه‌های او توسط نشر نی، در مجموعه تئاتری «دورتادور دنیا» چاپ شده‌اند.

داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد در بیست‌ویکمین جشنوارهٔ فجر سال ۱۳۸۱ و پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی در بیست‌وچهارمین جشنواره فجر سال ۱۳۸۴ توسط گروه نمایشی اوتوپیا و به کارگردانی تینوش نظم‌جو اجرا شده‌اند.

مائتی ویسنی‌یک در مصاحبه‌ای چنین می‌گوید: «از آن‌جایی که حرفه دیگر من خبرنگاری در رادیوی فرانسه است، برای نوشتن نمایشنامه‌هایم بیشتر از شب‌ها و تعطیلاتم استفاده می‌کنم. نوشتن نمایشنامه برای من آداب و رسوم مشخصی دارد. وقتی نمایشنامه‌ای می‌نویسم هیچ‌وقت از کیفیت آن مطمئن نیستم. با چند نفر از دوستان نزدیک فرانسوی نمایشنامه را می‌خوانیم، بخش‌های خوب را نگه می‌داریم، بقیه را دور می‌اندازیم. گاهی به من می‌گویند بخش‌هایی که عجیب و غریب هستند را نگه دارم. این دوستان نزدیک فرانسوی من آخرین فیلتر نوشته‌های من هستند. هرگز نمی‌توانم بگویم بر آن‌چه به زبان فرانسوی می‌نویسم صددرصد احاطه دارم. و فکر می‌کنم یکی از بزرگ‌ترین محاسن نمایشنامه‌های من همین است.»

خواندن کتاب پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نمایشنامه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی

«دورا: کشور من تصویر یه پیرمردی رو داره که از صف پناهنده‌ها بیرون می‌آد و برای این‌که خستگیش رو در کنه روی علف‌ها دراز می‌کشه. روی علف‌هایی که توش یه مین ضدنفر خاک شده.

کشور من شبیه اون مادریه که می‌بینه اونیفورم پسرش یه دگمه کم داره. با عجله دگمه رو می‌دوزه و بعدش پسرش رو خاک می‌کنه.

کشور من تصویر یکی از رایج‌ترین فحش‌ها رو داره: ای لامصبِ بدمصبِ سگ‌مصب.

***

کیت: برای بیرون آوردن یک جسد چندین تکنیک وجود داره. به همین دلیل من یک دوره آموزش جست‌وجوی جسد دیدم. نمی‌شه آدم یه جسد رو هر جوری دلش می‌خواد بیرون بیاره. جست‌وجوی یک جسد قبل از هر چیز یک عمل قضایی‌یه. جست‌وجوگرِ جسد اون کسی‌یه که قبل از همه یک قتل رو کشف می‌کنه. جست‌وجوگرِ جسد اون کسی‌یه که باید همزمان با بیرون آوردن بدن قربانی (یا بهتر بگم، قربانی‌ها) به هیچی دست نزنه. اگه جست‌وجوگرِ جسد کاملا به کارش آشنا نباشه ممکنه درحالی‌که داره آثار قتل رو کشف می‌کنه، همه آثار رو پاک کنه.

جست‌وجوگرِ جسد اغلب همزمان با بدن قربانی، آلت قتاله رو هم کشف می‌کنه. مثل فشنگ، اگه قربانی با گلوله کشته شده باشه. اما تمام اشیایی که دور و بر جسد قربانی هستن ارزش قضایی دارن چون با کمک اون‌ها می‌شه جنایت و شرایط جنایت رو دوباره بازسازی کرد. بنابراین مسئولیت جست‌وجوگرِ جسد مسئولیت بسیار سنگینی‌یه. به هیچ عنوان نباید جسد رو از اشیای شخصی‌یی که به شناسایی قربانی می‌تونن کمک کنن جدا کنه. جست‌وجوگر موظفه از همه‌چیز صورت‌برداری کنه، از همه جزئیات، بدون این‌که به ابزاری که پیدا می‌کنه کوچک‌ترین آسیبی برسونه.

جست‌وجوی یک جسد مراحل متفاوتی داره. اول باید میدان رو ارزیابی کرد، از وجود جسد مطمئن شد. بعد باید لایه‌های خاک رو در نظر گرفت و این لایه‌های خاک که روی جسد رو پوشوندن بررسی کرد. بر اساس ویژگی این لایه‌ها و ترکیب‌شون (خاک، ماسه، سنگ، خرده بتون و غیره) باید ابزار مناسب برای حفاری رو انتخاب کرد. سومین مرحله خود حفاری‌یه. چهارمین مرحله محافظت از اشیاء کشف شده‌ست. پنجمین مرحله بررسی‌یه.

تمام این کارها باید گروهی انجام بشه. هر گروهی شامل یک نقشه‌بردار، یک عکاس، یک باستان‌شناس، یک پزشک قانونی، یک دادستان، چندین کارشناس ارتشی برای بازسازی صحنه‌یی که توش قربانی‌ها کشته یا اعدام شده‌ن، و یک روان‌شناسه. روان‌شناس باید مراقب موقعیت روحی اعضای گروه در حین عملیات باشه. به محض این‌که متوجه می‌شه یکی از اعضای گروه دیگه در موقعیت ادامه دادن به کارش نیست، باید وارد صحنه بشه و اون رو از میدان دور کنه. باید موقعیت روحیش رو ارزیابی کنه و بهش پیشنهاد کنه برای مدتی جست‌وجو رو متوقف کنه.»