رامین جهانبگلو
زندگینامه و معرفی کتاب‌های رامین جهانبگلو
رامین جهانبگلو (Ramin Jahanbegloo) فیلسوف، منتقد و نویسنده‌ی ایرانی است. او با انتشار آثار متعددی در زمینه‌های سیاست، فرهنگ، ادبیات و فلسفه همواره در پی ترویج آزادی اندیشه و نقد قدرت مطلق بوده است. بسیاری از آثار او شامل گفت‌وگوهای مختلفی با اندیشمندان متعدد هستند و او با آن‌ها در زمینه‌های متعددی به‌خصوص فلسفه به تبادل نظر پرداخته است. رامین جهانبگلو در کانادا است و در آنجا به فعالیت‌هایی چون آموزش، نوشتن و سخنرانی می‌پردازد. او همیشه در مناظره‌ها شرکت می‌کند و با استدلال از تفکراتی که به نظرش درست می‌آیند، دفاع می‌کند.
بیوگرافی رامین جهانبگلو
رامین جهانبگلو متولد سال ۱۳۳۵ در تهران است. او فرزند «امیرحسین جهانبگلو» و «خجسته کیا» است. خودش در گفت‌وگویی درمورد دوران کودکی‌اش می‌گوید: «من در یک خانواده روشنفکر متولد شدم. پدرم امیرحسین جهانبگلو اقتصاددان و تحصیلکرده‌ی فرانسه بود. مادرم خجسته کیا نیز در زمینه‌ی تئاتر فعالیت می کرد. پدرم از اولین نمایندگان ایران در اوپک بود و به خاطر همین ما زیاد سفر می کردیم. یک سال در سوئیس، یک سال در الجزایر و یک سال در انگلستان… .»
جهانبگلو مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربن فرانسه، کشوری که ۲۰ سال از عمر خود را در آنجا گذرانده، دریافت کرده است. جهانبگلو درمورد رفتن به فرانسه و ادامه تحصیلش در این کشور می‌گوید: «تحصیلات ابتدایی را بخشی در ایران و بخشی خارج از ایران به انجام رساندم. در واقع بخشی از تحصیلاتم به فارسی و بخشی به زبان انگلیسی بوده است. بعد از اینکه با دیپلم متوسطه از مدرسه ایران زمین فارغ‌التحصیل شدم، قرار شد برای تحصیل طب به آمریکا بروم، ولی چون پدرم در فرانسه تحصیل کرده بود ترجیح داد که مرا به فرانسه بفرستد. پس از دریافت لیسانس فلسفه از دانشگاه سوربن به خاطر علاقه‌ام یک دوره‌ی تاریخ و همزمان با آن علوم سیاسی نیز خواندم و در هر دوی این رشته‌ها لیسانس و فوق‌لیسانس گرفتم. تا اینکه امتحان ورودی مدرسه علوم سیاسی پاریس را دادم و در این دوره بود که شروع به نویسندگی کردم. یعنی در سن ۲۳سالگی و اولین کتابی که نوشتم، رساله‌ی خودم درباره شوپنهاور و کانت بود که به چاپ رسید و بعد هم کتابی درباره‌ی هگل و سیاست مدرن.» او از طریق مجلات فرهنگی و روشنفکری آنجا با فلاسفه و نویسندگان فرانسوی آشنا شد و درباره‌ی آن‌ها پژوهش انجام داد. او برای اتمام دکترای خودی به ایران برگشت و رساله‌اش را در مورد گاندی را به سرانجام رساند.
بعدها در سال ۱۹۹۹ دوره پژوهشی پسادکتری خود را در زمینه‌ی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه هاروارد به اتمام رساند. او در حال حاضر در دانشگاه تورنتو، فلسفه تدریس می‌کند.
فعالیت‌های آموزشی رامین جهانبگلو در سال ۱۳۷۲ در مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران در تهران آغاز شد. این مؤسسه به دست سید حسین نصر تأسیس شده بود و هدف آن تأمین نیازهای تحقیقاتی و پژوهشی کشور در زمینه‌های فلسفه، حکمت و دانش‌های وابسته بود. علاوه‌بر انجام تحقیقات، این مؤسسه کتاب‌هایی نیز در این حوزه‌ها منتشر کرده است.
جهانبگلو همچنین به‌عنوان محقق در انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران فعالیت داشت. این انجمن در سال ۱۹۸۳ و درنتیجه‌ی ادغام دو نهاد پیشین تأسیس شد: هیئت باستان‌شناسی فرانسه در ایران که در سال ۱۸۹۷ به دستور ژاک دو مورگان شکل گرفت و مؤسسه فرانسوی ایران‌شناسی تهران که در سال ۱۹۴۷ به ابتکار هانری کربن بنیان‌گذاری شده بود. در دوران همکاری با این انجمن، جهانبگلو کتاب «ایران و مدرنیته» را نوشت؛ اثری که به بررسی مواجهه‌ی ایران و غرب در زمینه‌های گوناگون فرهنگی می‌پردازد.
فعالیت‌های فرهنگی جهانبگلو در دوران حضورش در ایران تنها به این موارد محدود نمی‌شد. او در زمینه‌های دیگری مثل سخنرانی، تألیف و همکاری با مجلات برجسته‌ی داخلی نیز فعال بود. از جمله این مجلات می‌توان به گفت‌وگو، گردون، کیان و کلک اشاره کرد که هر یک با محوریت موضوعات فرهنگی، ادبی و اجتماعی در آن زمان نقشی مهم و مؤثر ایفا می‌کردند. همچنین، جهانبگلو با نشریات بین‌المللی از جمله اِسپری (Esprit) و اِتود (Études) که به موضوعات تاریخی و فرهنگی می‌پرداختند نیز همکاری داشت.
رامین جهانبگلو و انجمن فلسفی آگورا
انجمن فلسفی آگورا به ابتکار دکتر رامین جهانبگلو در سال ۱۹۹۹ میلادی در دانشگاه تورنتو تأسیس شد. این انجمن فعالیت خود را ابتدا به‌عنوان محفلی کوچک در حوزه‌ی فلسفه آغاز کرد و به‌تدریج توسعه یافت. هدف اصلی این انجمن، پژوهش در زمینه‌ی فلسفه و آموزش مفاهیم فلسفی است. این انجمن به‌طور منظم به برگزاری نشست‌های مختلفی در زمینه‌ی سیاست، فلسفه و فرهنگ می‌پردازد. علاوه‌بر این، از مباحث و گفت‌وگوهایی که در این نشست‌ها صورت می‌گیرد پادکست‌هایی نیز ارائه می‌شود.
آثار رامین جهانبگلو
رامین جهانبگلو گاه مصاحبه‌هایی داشته که نتایج این مصاحبه‌ها یا به‌صورت کتاب منتشر شده یا در مجلات به چاپ رسیده‌اند. از جمله این مصاحبه‌ها می‌توان به گفت‌وگوی او با دو سینماگر برجسته اروپایی، لارس فون تریر و امیر کوستاریتسا اشاره کرد که در مجله‌های آن زمان به انتشار رسیدند.
همیشه گفته شده است که خواندن و شنیدن درباره‌ی کتاب‌ها و موضوعات دشوار، راهی مفید برای درک آن‌ها به شمار می‌رود. جهانبگلو، به‌عنوان فردی که درک عمیقی از موضوعات فلسفی و علوم سیاسی دارد، با اندیشمندان مختلف به گفت‌وگو پرداخته و نتیجه‌ی این گفت‌وگوها در قالب کتاب‌هایی منتشر شده که می‌تواند برای علاقه‌مندان به این حوزه‌ها بسیار مفید باشد.
در جست‌وجوی امر قدسی
گفت‌وگوی رامین جهانبگلو با سید حسین نصر در کتاب «در جست‌وجوی امر قدسی» به زندگی و عقاید نصر می‌پردازد. این کتاب به بررسی پیشینه و دیدگاه‌های نصر در موضوعاتی مانند عرفان، تصوف و فلسفه اسلامی اختصاص دارد.
در جست‌وجوی آزادی
در کتاب «در جست‌وجوی آزادی»، جهانبگلو با آیزایا برلین، یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان معاصر، به گفت‌وگو پرداخته است. این گفت‌وگو حول محور عقاید برلین و دلایل مخالفت‌های او با برخی از فیلسوفان مشهور جریان دارد.
زیر آسمان‌های جهان
گفت‌وگوی جهانبگلو با داریوش شایگان، با محوریت فرهنگ، در کتاب «زیر آسمان‌های جهان» گردآوری شده است. این کتاب به بررسی دنیای مدرن و تقابل آن با سنت، به‌ویژه در بستر ایران، می‌پردازد.
در آینه‌‌ی شرق
همچنین، جهانبگلو در گفت‌وگویی با آشیش ناندی، اندیشمند هندی، ریشه‌های خشونت در دنیای مدرن را بررسی کرده است. این گفت‌وگو که به ظهور اشکال مختلف خشونت در جهان امروز می‌پردازد، در کتاب «در آینه‌‌ی شرق» به انتشار رسیده است.
وجدان زندگی
این گفت‌وگوهای دونفره و چند جلسه‌ای که به موضوعات مشترک و درعین‌حال اختلافات دیدگاهی میان اندیشمندان می‌پردازند، در آثار دیگری نیز ادامه یافته‌اند. در کتاب «وجدان زندگی»، جهانبگلو با جورج استاینر درباره‌ی اخلاق و دیدگاه‌های برخی فیلسوفان صحبت کرده است.
تمدن و تجدد
در کتاب «تمدن و تجدد»، او با جمشید بهنام درباره‌ی سنت، تجدد و فرهنگ ایرانی که میان این دو در نوسان است، گفت‌وگو کرده است.
جهانی بودن
جهانبگلو این سبک گفت‌وگو را در سه کتاب دیگر نیز ادامه داده است. در کتاب «جهانی بودن»، او با ۱۵ اندیشمند برجسته جهان به بحث درباره‌ی موضوعات مختلف پرداخته است.
ایران در جست‌وجوی مدرنیته
کتاب «ایران در جست‌وجوی مدرنیته» شامل گفت‌وگوهایی متنوع در موضوعات مختلف، از ملی‌گرایی و روشنفکری دینی گرفته تا انقلاب، شعر ایران، عکاسی و اسطوره‌شناسی است. در این اثر، او برای هر موضوع با دو نفر به گفت‌وگو پرداخته است.
ایران و مدرنیته
در کتاب «ایران و مدرنیته»، جهانبگلو به سراغ اندیشمندان ایرانی و خارجی رفته است تا به بررسی تقابل و تعامل میان سنت و مدرنیته بپردازد و این موضوع را از زاویه دید هر یک از این اندیشمندان به تصویر بکشد.
ماکیاولی و اندیشه‌ی رنسانس
در کتاب «ماکیاولی و اندیشه‌ی رنسانس»، جهانبگلو تلاش می‌کند آرای ماکیاولی را به شکلی درست و بی‌طرفانه نشان دهد، به‌دور از قضاوت‌های معمولی که درباره‌ی مفهوم ماکیاولیسم وجود دارد.
تأملات هگلی
در کتاب «تأملات هگلی: درس‌هایی درباره پدیدارشناسی ذهن هگل»، او با ارائه‌ی درس‌گفتارهایی به تفهیم و بازخوانی کتاب معروف هگل پرداخته است.
تاگور وجدان بشر
کتاب «تاگور وجدان بشر» اثری در سه بخش است که به زندگی، آرای فلسفی و تفکرات تاگور می‌پردازد و در بخش پایانی نیز یک مقاله از تاگور مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کلاوزویتس و نظریه جنگ
در کتاب «کلاوزویتس و نظریه جنگ» جهانبگلو مخاطب را با اندیشه‌های کلاوزویتس درباره‌ی جنگ آشنا می‌کند. او در این کتاب بر مفهوم مرکزیت یافتن سیاست در چارچوب جنگ تمرکز دارد. از دیدگاه کلاوزویتس، جنگ تنها با پیروی از قانون حیات می‌تواند تناقض طبیعی میان محدود و نامحدود بودن را در خود حل کند.
شجاعت زیستن
کتاب «شجاعت زیستن» شامل تأملاتی فلسفی درباره زندگی و مرگ است و به بررسی چالش‌هایی می‌پردازد که انسان‌ها در دنیای مدرن با آن‌ها روبه‌رو هستند. جهانبگلو در این کتاب مفاهیم عمیق فلسفی و روان‌شناختی را تحلیل می‌کند و می‌کوشد خواننده را به تأمل درباره معنای واقعی زندگی و شجاعت در مواجهه با چالش‌ها ترغیب کند. او با رویکردی انتقادی به وضعیت کنونی بشر، بر اهمیت شجاعت در زندگی تأکید می‌کند.
نقد عقل مدرن و سایر آثار
کتاب «نقد عقل مدرن»، مجموعه‌ای است شامل ۲۰ گفت‌وگو با فیلسوفان و صاحب‌نظران معاصر که به بررسی و تحلیل اندیشه‌های مدرن می‌پردازند. مضامین اصلی‌ای که در این مصاحبه‌ها به آن‌ها پرداخته شده است عبارت‌اند از: فلسفه، علم، تاریخ، زبان‌شناسی، ادبیات و سیاست.
در ادامه، جهانبگلو آثار دیگری در همین راستا منتشر کرده است، از جمله کتاب «گاندی و ریشه‌های فلسفی عدم خشونت» و «هگل و سیاست مدرن».
بررسی نوشته‌های رامین جهانبگلو
اکثر کتاب‌ها و گفت‌وگوهای رامین جهانبگلو بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۵ در ایران ترجمه و منتشر شده‌اند. دلیل ترجمه این آثار این است که بسیاری از این گفت‌وگوها به زبان‌های دیگر انجام شده و سپس به فارسی برگردانده شده‌اند. این روند ترجمه حتی در کتاب‌های خود رامین جهانبگلو نیز دیده می‌شود، چراکه او اغلب آثارش را به زبان‌های دیگر می‌نویسد. ترجمه آثار او به فارسی گاه از سوی مادرش انجام شده و گاهی نیز مترجمان دیگر این مسئولیت را بر عهده گرفته‌اند.
رامین جهانبگلو که به دموکراسی و آزادی عقیده باور دارد، در اغلب گفت‌وگوها و درس‌گفتارهایش به این موضوعات پرداخته و درباره‌ی آن‌ها مطالبی نوشته است. او در برخی آثار خود مستقیماً به بررسی این مسائل پرداخته است، درحالی‌که در برخی دیگر، سراغ افرادی رفته است که به این موضوعات توجه داشته‌اند و تلاش کرده است تا آن شخص و موضوع را به‌طور همزمان مورد بررسی قرار دهد.
