نغمه ثمینی

برای طرفداران نمایش و داستان و فیلم، نغمه ثمینی (Naghmeh Samini) نامی آشناست. او از آن نسلی است که در دهه‌ی هفتاد وارد دنیای تئاتر شدند و با نمایشنامه‌هایشان، خونی در رگ‌های این شاخه از هنر تزریق کردند. اگرچه ثمینی مسیر هنری‌اش را با داستان‌نویسی شروع کرد، اما نمایشنامه‌هایش بودند که رد پایش را در هنر ایران ماندگار کردند.

بیوگرافی نغمه ثمینی

نغمه ثمینی، سال ۱۳۵۲ در تهران متولد شد. در مقطع کارشناسی رشته‌ی ادبیات نمایشی را دنبال کرد و بعد به سراغ رشته‌ی پژوهش هنر رفت. درخشش ثمینی در نمایشنامه‌نویسی از همان سال‌های دانشکده شروع شد. نمایشنامه‌ی «اگر رومئو چند لحظه دیرتر می‌رسید» در جشنواره‌ی تئاتر دانشجویی مورد توجه قرار گرفت و خبر از ظهور یک چهره در سال‌های بی‌فروغ تئاتر ایران داد. آثار بعدی ثمینی یکی بعد از دیگری آمدند و به همه نشان دادند ثمینی می‌خواهد خودش باشد. شکل خودش بنویسد و دغدغه‌های زنانه و اجتماعی‌اش را روی صحنه‌ها بیاورد. کم‌کم نگاه‌های بیشتری روی او ایستاد و نمایشنامه‌هایش روی صحنه‌ها درخشیدند.

نمایشنامه‌هایی مثل «خواب در فنجان خالی»، «خانه»، «خاله ادیسه» و «تلخ بازی قمر در عقرب»، «افسون معبد سوخته»، «رازها و دروغ‌ها»، «شکلک»، «رویای نیمه شب پاییز»، «اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند»، «متولد ۱۳۶۱»، «هیولاخوانی»، «سه جلسه تراپی و یک مهمانی»، «پالتوی پشمی قرمز»، «زبان تمشک‌های وحشی»، «چهار دقیقه و همان چهار دقیقه» و... بخشی از کارنامه هنری این نویسنده هستند.

از تئاتر تا سینما و ادبیات

نغمه‌ ثمینی بیشتر با عنوان نمایشنامه‌نویس شناخته می‌شود؛ اما حضور او در سینما و ادبیات هم اتفاق‌های خوبی رقم زده است. از فیلم‌نامه‌ی خون‌بازی با رخشان بی‌اعتماد تا سریال شهرزاد در کنار حسن فتحی. ثمینی چه در دنیای تئاتر و چه در عرصه‌ی سینما، نشان داده مخاطبش را می‌شناسد، قصه‌گو و باهوش است و می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند. او دغدغه‌های آشنا و مهمی دارد که در دل روایت‌هایش به بهترین شکل ممکن گنجانده شده‌اند و هر مخاطبی می‌تواند با آن‌ها هم‌ذات‌پنداری کند و بخشی از خودش را در آن‌ها ببیند.

لحظه قاصدک، چوپان دروغگو، سه زن، خون‌بازی، حیران، طعم شیرین خیال، پولاریس، شهرزاد، ستاره قطبی، مهمانخانه ماه نو و... بخشی از فعالیت‌های ثمینی در دنیای سینما هستند.

نگاهی به بعضی از بهترین آثار نغمه ثمینی

نمایشنامه خانه

«خانه» یکی از مشهورترین و درخشان‌ترین آثار نغمه ثمینی است که روی صحنه، مخاطبان را میخکوب کرد. خانه روایت خانواده‌ای است که یکی از فرزندانش با نام هامون، خانه را برای همیشه ترک کرده. هامون گم شده و هرکدام از اعضای خانواده از نگاه خودشان خانه و هامون را شرح می‌دهند. نمایشنامه‌ی خانه با هوشمندی تمام به خانه‌های ایرانی می‌رود و آسیب‌های آن را بررسی می‌کند. همین نمایشنامه باعث شد نغمه ثمینی در هشتمین دوره‌ی انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی به‌عنوان بهترین نویسنده انتخاب شود.

نمایشنامه اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند

نغمه ثمینی این نمایشنامه را با اقتباسی درخشان از داستان سیاوش شاهنامه نوشته است. این نمایشنامه فاصله‌ی بین رفتن سیاوش به آتش تا بیرون‌آمدن او را روایت می‌کند و می‌کوشد پلی بین انسان امروز و دغدغه‌هایش و شاهکار بی‌بدیل ایرانی بزند.

نمایشنامه چهار دقیقه و همان چهار دقیقه

چهار دقیقه و همان چهار دقیقه روایت زندگی شخصیت‌هایی ایرانی است در دل شهر استانبول. شهری کهن و پر از رنگ‌ها و بوها و اشک‌ها و لبخندها. شخصیت‌های این نمایشنامه هر کدام به‌نوعی دچار درماندگی و دوپارگی‌اند و می‌کوشند بین دو نیمه‌ی سرگردان وجودشان پلی بزنند. نمایشنامه‌ی چهار دقیقه و همان چهار دقیقه روایت بسیاری از انسان‌های امروز است؛ انسان‌های درگیر با هویت و غربت و مفهوم زندگی.

نمایشنامه خواب در فنجان خالی

خواب در فنجان خالی داستانی عاشقانه و تاریخی است که در دوره‌ی مشروطه روایت می‌شود. فرامرز و همسرش مهتاب، از نوادگان خاندانی قاجاری‌اند و وارث میراثی شوم از خانواده. انگار طلسمی شوم اعضای این خانواده را در بر گرفته و بر سرگذشتشان سایه انداخته است. رگه‌های تاریخی داستان بسیار هوشمندانه‌اند و روایت مخاطب را میخکوب می‌کند. این نمایشنامه باعث شد نغمه ثمینی، اولین جایزه‌ی نمایشنامه‌نویسی را دریافت کند و پا در مسیر درخشان هنری‌اش بگذارد.

به گزارش زنان تروا

به گزارش زنان تروا اثری از نغمه ثمینی و محمد رضایی‌راد است که بر اساس نمایشنامه‌ی مشهور و شاهکار زنان تروا نوشته‌ی اوریپید نوشته شده است. ثمینی و رضایی‌راد با دست‌بردن در داستان زنان تروا، روایت تازه و جالبی از این نمایشنامه‌ی مشهور ارائه داده‌اند که با اثر دیگر اوریپید یعنی هکاب ترکیب شده است.

سیری در دنیای اساطیر

یکی از حیطه‌های فعالیت نغمه ثمینی که اتفاق‌های شگفت‌انگیز و مهمی را رقم زد، حیطه‌ی اساطیر است. نغمه ثمینی به‌عنوان یک هنرمند و پژوهشگر، با مدت‌ها مطالعه و حتی سفر به کشورهای مختلف، سیری در دنیای اساطیر داشت و کتاب مهم «تماشاخانه اساطیر» را نوشت که به اسطوره در ادبیات نمایشی ایران می‌پردازد.

من سندبادم تو مسافر

ثمینی در این کتاب به بررسی تاثیر سفر در تعاملات فرهنگی و اجتماعی و همچنین تلاقی و تفاوت‌های فرهنگ‌ها پرداخته است.

جنگ‌ها و بدن‌ها

نغمه ثمینی در کتاب جنگ ها و بدن ها قصد دارد میانِ سینمای ژاپن، جنگ جهانی دوم و نشانه تن مثلثی ترسیم کند. فرهنگ سنتی ژاپن نگاهی ویژه و منحصربه‌فرد به نشانه بدن دارد. شاید کمتر فرهنگ کهنی است که همانند این فرهنگ بدن‌ها را جایگاهی بخشیده باشد هم‌پایه و هم‌سایه ذهن و روح؛ و با نظریه‌ها و آداب و آیین‌هایی خاص این جایگاه را نهادینه کرده باشد. بنابراین نظریه‌های غربی در باب بدن برای کشف و درک کامل مفهوم بدن در سنت ژاپنی کارآمد نیست. شاید این درک باید در فرایند جست‌وجوی نظریه‌های ژاپنی و اساطیر و الگوهای کهن در این سرزمین فراچنگِ ما آید.

نغمه ثمینی چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

در کارنامه‌ی ارزشمند نغمه ثمینی، افتخارات و جوایز ارزشمندی به چشم می‌خورد. او زمانی در ایران مطرح شد که مدت‌ها بود نمایشنامه‌نویسی به محاق رفته بود و ظهور یک زن نمایشنامه‌نویس که بلد بود دغدغه‌های زنانه و اجتماعی را در کارهایش بازتاب دهد، یک اتفاق تازه و هیجان‌انگیز بود. نغمه ثمینی در کارنامه پر افتخارش، جوایز پرتعداد و ارزشمندی دارد که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

برنده‌ی بهترین کتاب بخش «نقد ادبی» دوره‌ی دوم جایزه ادبی جلال آل احمد برای کتاب تماشاخانه‌ی اساطیر

برنده‌ی جایزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی جشنواره‌ی فیلم فجر برای فیلم خون‌بازی

برنده‌ی بیست و هفتمین دوره‎ی جایزه‌ی کتاب سال جمهوری اسلامی برای کتاب تماشاخانه‌ی اساطیر

جایزه‌ی برگزیده‌ی بخش نمایشنامه‌های اقتباسی برای نمایشنامه‌ی «به گزارش زنان تروا» به همراه محمد رضایی‌راد

برنده‌ی هشتمین دوره‌ی انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران برای نمایشنامه‌ی «خانه»