کتاب عشق گوش، عشق گوشوار

کتاب الکترونیکی «عشق گوش، عشق گوشوار» نوشتهٔ قاسم هاشمی نژاد و علی اکبر شیروانی در انتشارات شرکت کتاب هرمس چاپ شده است.

درباره کتاب عشق گوش، عشق گوشوار

کتاب عشق گوش، عشق گوشوار مجموعه‌ای از مقالات به شرح زیر است:

«چشم‌انداز تاریخی روایت: یک بازنگری» به تحول تاریخی روایت در فرهنگ فارسی می‌پردازد. مقالهٔ «جست‌وجویی در بازیافتن منابع نمایش در ایران» در واقع مقدمهٔ مشروحی‌ست که قرار بود مدخل یک اثر تحقیقی دربارهٔ منابع نمایشی ایران بشود. کتاب مرآت‌البُلَها که به‌غلط فرهنگ لغات و مصطلحات عوام شناخته شده بود و قدمتی ۱۵۰ساله دارد، اساس مقالهٔ «فرهنگ‌پایهٔ تیپ‌شناسی شخصیت‌های ایرانی» است. سه مقالهٔ مذکور بخش اوّل کتاب را تشکیل می‌دهد. بخش دوّم با مقالهٔ «زبان نیایش» آغاز می‌شود. هدف آن نشان‌دادن یک قطعهٔ نیایشی منصور حلاج است. «هنر عارف‌بودن»، دومین مقاله از این بخش، وجهی از وجود ظاهری عارف را در مواجهه با مردم نشان می‌دهد که باطنی پیچیده دارد. کوشش برای نزدیک‌شدن به حقیقت سیمای مرگ، هر آنچه در ادبیات فارسی انعکاس یافته و از باورهای دینی و معادشناسی ایرانیان متأثر شده، اساس مقالهٔ ممتّع «مرگ رویاروی» قرار گرفته است. «چهار خاطرهٔ بادآوَرْد به روایتِ شاه‌پریان» در قیاس با ۶ مقالهٔ مذکور وضع مستقلی دارد. تکملهٔ ۴ خاطره که زیر عنوان فرعی «یاد بعضی نفرات» آمده، عملاً ادامهٔ متن به‌حساب می‌آید.

کتاب عشق گوش، عشق گوشوار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به پژوهش ادبی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب عشق گوش، عشق گوشوار

«محمّد غزّالی در باب سوم کتاب نصیحه‌الملوک که اختصاص به «ذکر دبیران و هنرمندی ایشان» دارد، مثل بیهقی دبیر، این هنر را محدود و منحصر به سواد نمی‌کند. غزّالی ده چیز را در کار دبیری سیاهه می‌کند که دبیران لازم است آنها را بدانند. پیداست که آگاهی‌های غزّالی در این باب برگرفته از آیین‌نامه‌های دوران ساسانی است که معمولاً فراهم می‌شد تا به ورزیدگی کارگزاران حکومتی و بالا بردن سطح معلومات آنها کمک کند. حتی خود موضوع کتاب غزّالی که اندرز دادن به پادشاه برای امور دین و دنیاست از سنّت کهن اندرزنامه‌ایی می‌آید. چند نمونه از آن سیاهه دهگانه را در اینجا می‌آورم تا تصوّر روشنی از این حرفه کهن دستتان بیاید: دانستن نزدیکی و دوری آب در زیر زمین؛ دانستن رفتار آفتاب و ماه و ستارگان؛ دانستن شمار انگشت؛ دانستن شمار هندسه؛ دانستن پزشکی و داروها؛ دانستن شعر و قوافی. و البته دانا بودن به تراشیدن قلم. و تازه، فراتر از این هنرها، دبیر باید «سبک‌روح و خوش‌دیدار» باشد.

شرایطی که غزّالی عنوان می‌کند به کسانی ربط پیدا می‌کرد که در دستگاه حکومت علاوه بر منشی‌گری، کار استیفا و سررشته‌داری را و آنچه اختصاص به امور مملکت‌داری و سروکار با رعایا و روستاییان می‌شد نیز در دست داشتند. بعدتر کار منشی‌گری از شغل استیفا جدا شد و دیوان‌هایی برای هر کدام به وجود آمد. در فرمانی به تاریخ ۵۶۳ هجری شرط کار دبیری «صیانت و خویشتن‌داری و امانت» عنوان شده است.

غزّالی در همان باب، در توصیف بزرگواری قلم، عبارتی می‌آورد که ما را به مفهوم روایت و کارکردهای آن دلالت می‌کند: «همه کارهای گذشته را بدو، به قلم، باز توان آوردن.» شاید کسانی استنباطشان از این عبارت، جبران کردن امور هَدَر و دریافتن مصلحت‌های سوخته باشد، اما مفهومی از نقل در این عبارت نهفته است که به مقصودمان راه می‌برد.

برآنیم که سه روایت از سه متن مجزا و متفاوت را برای بازشناسی خصایص روایت برای شما نقل کنیم، اما پیش از این لازم است چند نکته را که توافق درباره‌شان لازم است در اینجا پیش بکشیم و لختی درباره آنها تأمل به خرج دهیم. این تأمل هم در ساحت تاریخی تحوّل روایت و هم در ساحت کارکردی آن است و برای شما سخن غزّالی را روشن می‌کند.»