کتاب اسم شب، سیاهکل

کتاب الکترونیکی «اسم شب، سیاهکل» نوشتهٔ انوش صالحی است و انتشارات نگاه آن را چاپ و منتشر کرده است. این کتاب به جنبش چریک‌های فدایی خلق از آغاز تا اسفند ۱۳۴۹ می‌پردازد.

درباره کتاب اسم شب، سیاهکل

در کتاب اسم شب، سیاهکل می‌بینیم که شکل‌گیری جنبش چریک‌های فدایی خلق حاصل تصمیم چند نفر نبوده است و مانند یک موج، کسانی که دغدغهٔ مبارزه علیه استبداد و دیکتاتوری را داشته‌اند و گروه گروه به مارکسیسم گرایش پیدا می‌کردند، را در‌بر گرفته است. اسم شب، سیاهکل توانسته تصویر روشن و جامعی را از شرایطی که به شکل‌گیری جنبش مسلحانه در ایران منجر شد، نشان دهد. کتاب زمینه‌های این گرایش را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد در شرایطی که گروه‌های سیاسی یک به یک به دست ساواک از بین می‌رفتند و در پی متلاشی‌شدن این گروه‌ها، ناامیدی به جان فعالان سیاسی افتاده بود، چطور ایده‌ٔ مبارزه‌ٔ مسلحانه به‌مثابهٔ پاسخی به شرایط خفقان و دیکتاتوری، با‌توجه‌به زمینه‌های بین‌الملی آن و به‌مثابهٔ راه‌حلی برای حضور در عرصه‌ٔ سیاست در بین این افراد مطرح شده است.

جریان سیاسی چپ ایران از بدو شکل‌گیری تاکنون، ۴ دورهٔ تاریخی را پشت سر گذاشته است؛ دورهٔ اول با تشکیل حزب «اجتماعیون عامیون» آغاز شد. این حزب، تشکلِ سوسیال‌دموکرات‌های ایرانی در انقلاب مشروطه بود و در ادامهٔ فعالیت آن، حزب «دموکرات عامیون» و دیگر تشکل‌های سوسیال‌دموکرات ایرانی به وجود آمدند. همچنین حزب کمونیست ایران و سپس جمعی که به گروه «پنجاه و سه نفر» مشهور شدند، از تشکل‌های اصلی جنبش چپ در دورهٔ ۲۰سالهٔ پهلوی اول محسوب می‌شوند. پس از وقایع شهریور ۱۳۲۰ و تشکیل حزب توده ایران در مهرماه همان سال چپِ ایران وارد دوره سوم و یکی از مهم‌ترین مراحل تاریخی حیات خود شد. دوره چهارم جنبش چپ ایران در اوایل دههٔ ۴۰ و همزمان با اوج‌گیری موج تحولات در عرصهٔ چپ بین‌المللی شکل گرفت، تحولاتی که با جدایی چین از شوروی آغاز و با سر‌برآوردن چپ نو در اروپا و انقلاب کوبا سمت‌و‌سویی تازه پیدا کرده بود. در ایران نیز چندین گروه و محفل به تأسی از این موج تغییرات به وجود آمدند که مهم‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها «سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران» بود. این جریان که در ابتدا فاقد نام مشخصی بود پس از واقعهٔ سیاهکل، با نام «چریک‌های فدایی خلق» اعلام موجودیت کرد و مدتی بعد «سازمان» به ابتدا و «ایران» به انتهای نام‌شان اضافه شد.

فصل‌های اولیهٔ کتاب اسم شب، سیاهکل به شرح اوضاع اجتماعی سال های بعد از کودتا تا فعالیت‌های جبههٔ ملی دوم و ماجراهای خرداد ۴۲ می‌پردازد. فصل‌های بعدی کتاب، دربارهٔ زمینه‌های شکل‌گیری جنبش مسلحانه در ایران است. فصل آخر و درخشان‌ترین بخش کتاب، اوج مبارزهٔ دستگاه امنیتی شاه با چریک‌های آینده برای تولد یا نابودی زود‌هنگام این جنبش را نشان می‌دهد.

کتاب اسم شب، سیاهکل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوستداران مطالعهٔ تاریخ سیاسی ایران پیشنهاد می‌شود.

درباره انوش صالحی

انوش صالحی داستان‌نویس و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران است. او سال ۱۳۴۴ در گیلان متولد شد. به‌جز «اسم شب، سیاهکل»، کتاب‌های دیگری از او با عنوان‌ راوی بهاران (سرگذشت کرامت دانشیان) و مصطفی شعاعیان و رمانتیسم انقلابی در حوزهٔ تاریخ چپ ایران منتشر شده است. انوش صالحی که جای تاریخی غیرمغرضانه را درباره جنبش‌ چریک های فدایی خلق خالی می‌دید، پس از انتشار کتاب «مصطفی شعاعیان و رمانتیسم انقلابی»، به سراغ سرگذشت جنبش چریکی ایران رفته و کوشیده است تا به سهم خود، به جامعهٔ فارسی‌زبان، روشنفکران و آیندگان، تصویری دقیق و مستند از چرایی و چگونگی تشکیل این جنبش و پستی و بلندی‌های آن بدهد.

بخشی از کتاب اسم شب، سیاهکل

«در پس روزهایی که به گفته مهدی اخوان ثالث، «طبل طوفان از نوا» افتاده بود، با نزدیک شدن انتخابات تجدید شده مجلس بیستم رقابت‌های سیاسی ولو هدایت شده توسط حاکمیت به روزنه‌ای برای ابراز اعتراضات مخالفان تبدیل شد و دانشجویان در این میان نقشی اساسی برعهده گرفتند. در میان رقبایی که تصمیم به شرکت در انتخابات را داشتند، جبهه ملی دوم همچنان از آزادی عمل کمتری برخوردار بود. ۲۴ آذر ۱۳۳۹ باقر کاظمی، علی اردلان و محمد علی کشاورز صدر از طرف جبهه ملی به دیدار شریف‌امامی رفتند و در خصوص انتخابات و آزادی مطبوعات و اجتماعات با او گفت‌وگو کردند. چون این گفتگوها حاصلی نداشت و حتی پس از آن دفتر جبهه ملی ایران در فخرآباد مورد حمله نیروهای سازماندهی شده توسط حاج طیب رضایی و یارانش قرار گرفت۳۶، در ۱۰ بهمن چهارده تن از رهبران جبهه ملی در مجلس سنا متحصن شدند. منفردین هم گردهمایی را در باشگاه مهرگان برپا کردند. اعتراض آرام سیاستمداران با مدارای مقامات حکومتی روبه رو شد، ولی موج جنبش دانشجویی که همزمان با آن اعتراض‌ها اوج گرفته بود از تهاجم پلیس در امان نماند.»