نوشین احمدی خراسانی
نوشین احمدی خراسانی (Noushin Ahmadi Khorasani) به‌عنوان یکی از چهره‌های کلیدی جنبش زنان در چند دهه‌ی اخیر، نقش پررنگی در تبیین و روشنگری مطالبات برابری‌خواهانه‌ی زنان ایفا کرده است. تأثیر او در زمینه‌ی بازنمایی تاریخ زنان، دستیابی به منابع و اطلاعات مکتوب دربارهی چگونگی فعالیت‌ها و همچنین ارائه‌ی متون تحلیلی در حوزه‌ی حقوق زنان بسیار چشمگیر بوده است. او در سال ۱۳۴۸ در منطقه‌ی نظام‌آباد واقع در جنوب تهران به دنیا آمد. ۸-۹ساله بود که انقلاب اسلامی ایران به ثمر رسید. پدرش که مهندس تأسیسات بود و در بخش فنی کار می‌کرد، بعد از انقلاب از سمت ریاست کنار گذاشته شد و به درجه‌ی کارمندی تنزل پیدا کرد. ضربه‌ی روحی این جا‌به‌جایی‌های ناگهانی، پدر نوشین را بیمار و در اداره‌ی زندگی ناتوان کرد تا جایی که بعد از جنگِ ۸ساله نوشین احمدی به‌خاطر شرایط دشوار زندگی مشغول به کار شد. فضای جامعه‌ی پس از جنگ، مطالعه و خواندن آثار نویسندگانی چون مرجان ساتراپی باعث شد تا او به‌تدریج نسبت به مسائل زنان حساس شود و تصمیم بگیرد برای ارتقای وضعیت اجتماعی آن‌ها تلاش کند. نوشین در کتاب «بهار جنبش زنان» در این باره می‌گوید: «همان زمان‌ها بود که من نیز با آغاز جوانی‌ام همپای جامعه زنان کشورم با قلبی سرشار از امید به آینده‌ای که قرار بود در سرزمینمان برای خود بسازیم، آغاز کردم و از قضا این آینده به طرز شگفت‌انگیزی با جنبش زنان کشورم پیوند خورد.»
پیشتاز در مسیر آگاهی و برابری‌خواهی زنان ایران
نوشین احمدی ابتدا در رشته‌ی بهداشت و سپس در رشته‌ی مترجمی زبان انگلیسی تحصیل کرد؛ اما انتخابش برای مقطع کارشناسی‌ارشد رشته‌ی مطالعات زنان در دانشگاه تهران بود. او هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه نوشتن در مطبوعات را آغاز کرد و اولین نوشته‌هایش در سال ۱۳۳۲ در فصلنامه‌ی کتاب توسعه به سردبیری همسرش جواد موسوی خوزستانی منتشر شد. او دغدغه‌هایش پیرامون مسائل زنان را در قالب مقاله در مجلات مختلف منتشر می‌کرد.
احمدی از سال ۱۳۷۷ انتشار فصلنامه‌ی جنس دوم را آغاز کرد که به‌عنوان یکی از نخستین نشریات مستقل زنان پس از انقلاب شناخته می‌شود. این فصلنامه شامل مقالات و تحلیل‌هایی پیرامون مسائل زنان می‌شد و به موضوعاتی همچون برابری جنسیتی، حقوق زنان و چالش‌های اجتماعی که زنان با آن مواجه بودند، می‌پرداخت. او همچنین نخستین سالنامه‌ی زنان ایران را منتشر کرد؛ این اثر یک پژوهش بی‌سابقه در تاریخ‌نگاری زنان ایران بود. سالنامه‌ی زنان ایران به ثبت دستاوردها، فعالیت‌ها و چالش‌های زنان ایرانی در طول سال‌های مختلف می‌پرداخت و نقش مهمی در مستندسازی و ارائه‌ی تصویری جامع از نقش زنان در تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران ایفا می‌کرد.
یکی از ویژگی‌های نوشین احمدی از همان ابتدای جوانی این بود که به‌دوراز خط‌کشی‌های سیاسی حرکت می‌کرد و معتقد بود برخی از گرایش‌های سیاسی به‌جای شناسایی چالش‌های دموکراسی در جامعه‌ی خود، سرگرم چالش‌های دموکراسی کشورهای غربی بودند و بر اساس آن، نظراتشان را تبیین می‌کردند. او همچنین طی سال‌ها فعالیت در جنبش زنان، همواره بر استقلال این جنبش از جریان‌های سیاسی مختلف چه پوزیسیون و چه اپوزیسیون تأکید داشته و معتقد است تجربه و تاریخ نشان داده که گروه‌های سیاسی و جریان‌های ایدئولوژیک که به دنبال کسب قدرت‌اند، از خواسته‌ها و حرکت‌های اعتراضی زنان معمولاً برای بسیج آنان به نفع اهداف خود استفاده می‌کنند و خیلی اهمیتی به تحقق آن خواسته‌ها نمی‌دهند (گفت‌وگوی مجله زنان با نوشین احمدی خراسانی، شماره‌ی ۳۵).
از روایت تاریخ تا نقد جامعه در آثار مکتوب
در سال ۱۳۷۹، نوشین احمدی خراسانی و پروین اردلان، مرکز فرهنگی زنان را تأسیس کردند؛ سازمانی غیردولتی که به مسائل حقوقی و سلامتی زنان اختصاص داشت و هدف اصلی آن افزایش آگاهی زنان دربارهی حقوق مدنی، قوانین خانواده و خشونت خانگی از طریق جلسات آموزشی و سمینارها بود.
اولین کتاب نوشین احمدی خراسانی در سال ۱۳۷۷ با عنوان «زنان بی‌گذشته» منتشر شد که شامل چهار داستان کوتاه زنانه می‌شود. او در سال ۱۳۸۰ کتاب «زنان زیرسایه‌ی پدرخوانده‌ها» را به چاپ رساند. او در مقالات این کتاب با مهارت خاصی تحلیل‌های جامعه‌شناختی را با تجربه‌های واقعی و روزمره زنان تلفیق کرده و بدون افتادن به دام قضاوت‌های سطحی، به عمق مسائل مختلف می‌پردازد و تلاش می‌کند از زاویه‌ای متفاوت، نقش ساختارهای پدرسالارانه را در زندگی زنان تحلیل کند.
در سال ۱۳۸۲، نوشین احمدی خراسانی و پروین اردلان به طور مشترک کتاب «سناتور» را منتشر کردند که به زندگی‌نامه‌ی مهرانگیز منوچهریان، حقوق‌دان برجسته و نخستین زن نماینده مجلس سنا در دوران پهلوی، می‌پردازد.
کتاب «حجاب و روشنفکران» و «دفترچه خاطرات شانزده زن» از دیگر آثار نوشین احمدی است. او در بخشی از مقدمه‌ی کتاب دفترچه خاطرات شانزده زن نوشته است: «در این کتاب سعی کرده‌ام تا مصاحبه‌های مفصلی که با چند تن از زنانی که بین سال‌های ۱۲۹۰ تا۱۳۱۰ خورشیدی متولد شده‌اند و با طی‌کردن موفقیت‌آمیز مدارج علمی و تحصیلی، مشغول فعالیت‌های حرفه‌ای شغلی شده‌اند، در حد بضاعتم، «موضوع‌بندی» کنم و به‌تناسب موضوعات دسته‌بندی‌شده، بخش‌ها و فصل‌های کتاب را بیارایم و به معرض داوری خواننده واگذارم.»
تلاش برای پرورش نسل آگاه و ساختن آینده‌ای برابر
نوشین احمدی نه تنها در حوزه‌ی فعالیت‌های حقوق زنان بزرگسال فعالیت کرده، بلکه به کودکان و نوجوانان نیز توجه ویژه‌ای داشته و با انتشار کتاب‌های مختلف تلاش کرده تا نسل جدید را از حقوق و توانمندی‌های خود آگاه کند. کتاب او «بله من می‌توانم، خواهید دید» به مناسبت پنجاهمین سالگرد حق رأی زنان ایران منتشر شد. نوشین همچنین در سال ۱۳۹۳، دو کتاب دیگر برای نوجوانان به نام‌های «شیرین می‌خواهد رئیس‌جمهور ایران شود» و «قمر واقعاً زن بود!» نوشت. فعالیت‌های احمدی خراسانی برای کودکان و نوجوانان اهمیت زیادی دارد، زیرا آگاهی‌رسانی به دختران و پسران در سنین پایین دربارهی حقوق برابر و توانمندی‌های زنان، پایه‌های فکری نسل بعدی را شکل می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا از همان ابتدا با مفاهیم برابری و عدالت آشنا شوند و در آینده نقش مؤثری در پیشبرد این اصول در جامعه ایفا کنند.
شناختن و شناساندن زنانی مانند نوشین احمدی خراسانی به نسل جوان، نه‌تنها از منظر تاریخی و اجتماعی اهمیت دارد، بلکه می‌تواند منبع الهام، انگیزه و آگاهی برای جوانان باشد تا به تغییرات اجتماعی و برابری جنسیتی باور داشته باشند و در جهت ایجاد آینده‌ای بهتر تلاش کنند. این زنان نمادهای مقاومت، اراده و تلاش برای دستیابی به حقوق انسانی هستند و می‌توانند به‌عنوان الگوهایی مؤثر برای تمام نسل‌ها، به‌ویژه نسل جدید، مطرح شوند.