کتاب هوش اجتماعی؛ علم جدید

هوش اجتماعی؛ علم جدید یکی از کتاب‌های جالب دکتر دانیل گلمن در معرفی انواع هوش بشری است. گلمن پیش از این کتاب‌هایی هم درباره هوش هیجانی و هوش محیط زیستی نوشته است.

 درباره کتاب هوش اجتماعی؛ علم جدید

 گلمن در این کتاب می‌گوید علم عصب‌شناسی کشف کرده است که طراحی مغز انسان به گونه‌ای است که او را موجودی اجتماعی می‌سازد، یعنی هر زمان که با کسی سر و کار پیدا می‌کنیم، به گونه‌ای اجتناب‌ناپذیر وارد یک رابطهٔ صمیمانهٔ مغز به مغز می‌شویم. این رابطهٔ مغزی به ما امکان می‌دهد که بر مغز، همین طور جسمِ شخص دیگر تأثیر بگذاریم ـ همان طور که او می‌تواند بر ما تأثیر بگذارد. حتی عادی‌ترین تماس‌های روزمره، به عنوان تنظیم‌کننده‌های مغز عمل می‌کنند، عواطف و هیجانات‌مان را شکل می‌دهند و بعضی از آنها برای‌ما مطلوب و خواستنی می‌شوند، و بقیه نه. هرچه‌قدر ارتباط ما با دیگری از نظر عاطفی قوی‌تر باشد، تأثیرگذاری دوطرفه‌مان بر یکدیگر بیشتر خواهد بود. بیشترین داد و ستدهای عاطفی ما با افرادی صورت می‌گیرد که بیشترین اوقات خود را با آنها می‌گذرانیم ـ بویژه آنهایی که بیشترین حس دلسوزی و مراقبت را نسبت به آنها داریم. در طی این ارتباطات مغزی، مغزهای ما با یکدیگر وارد نوعی پایکوبی عاطفی و احساسی می‌شود. روابط اجتماعی ما با مردم، همانند نوعی تنظیم‌کننده عمل می‌کند. چیزی مثل یک ترموستات که عواطف و احساسات‌مان، همچنین عملکردهای ذهنی‌مان را مرتب و منظم می‌کند.

 گلمن در این کتاب درباره نقش هوش انسانی در روابط اجتماعی می‌نویسد و درواقع هوش اجتماعی را که تعین‌کننده رفتار و نوع ارتباط ما با انسان‌های دیگر در اجتماع است با جزئيات و برمبنای کشفیات علمی در این زمینه معرفی می‌کند. او این کتاب را کامل کننده کتاب هوش عاطفی خود معرفی کرده است.

 خواندن کتاب هوش اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

متخصصان و علاقه‌مندان به مباحث روان‌شناسی و عصب‌شناسی

درباره دانیل گلمن

دکتر دانیل گلمن، مسئولیت بخش علوم رفتاری نیویورک تایمز را به عهده دارد. او در هاروارد تدریس می‌کرد و پیش از این سردبیر مجله سایکولوژی ToDay بود. سایر کتاب‌های او عبارتند از هوش اجتماعی، کار با هوش هیجانی و ذهن مراقبه‌گر است.

بخشی از کتاب هوش اجتماعی؛ علم جدید

یک روز بعد از ظهر، در مدرسهٔ الاهیات پرینستون قرار بود چهل تن از دانش‌آموختگان بر اساس یک سخنرانی تمرینی مورد ارزیابی قرار گیرند. موضوع سخنرانی نیمی از آنان، از موضوعات انجیل تعیین شده بود و بقیه باید دربارهٔ حکایت مرد نیکوکاری صحبت می‌کردند که برای کمک کردن به غریبه‌ای مجروح، که مورد بی‌اعتنایی تعدادی خشکه مقدس قرار گرفته بود، در کنار راه توقف می‌کند.

همهٔ افراد در اتاقی جمع شده و در حال تمرین بودند. هر پانزده دقیقه یک نفر از آنان برای انجام سخنرانی خود باید به ساختمانی دیگر می‌رفت. هیچ یک از آنان نمی‌دانستند در حال پس دادن آزمونی دربارهٔ گذشت و فداکاری هستند.

مسیر آنان از جلوی دری می‌گذشت که در آن جا مردی ناله‌کنان از درد بر زمین افتاده بود. بیست و چهار نفر از دانشجویان بی آن که کوچک‌ترین توجهی به ناله‌های غم‌انگیز مرد نشان دهند، از جلوی او گذشتند. حتی آنهایی که قرار بود داستان مرد نیکوکار را امتحان دهند از نظر رفتار هیچ تفاوتی با بقیه نداشتند.

آنها می‌ترسیدند مبادا دیر به آزمون برسند. از بین ده نفری که فکر می‌کردند بموقع به آزمون نمی‌رسند، فقط یک نفرشان توقف کرد؛ و از میان ده نفر دیگر که می‌دانستند وقت کافی دارند، شش نفر ایستادند.

به نظر می‌رسد یکی از عوامل مهمی که در گذشت و فداکاری نقش دارد، داشتن وقت برای توجه کردن است؛ برای این که به بهترین وجه برای همدردی برانگیخته شویم، لازم است بر روی موضوع تمرکز کامل پیدا کنیم تا از نظر عاطفی درگیر آن شویم.

مسلماً افراد از نظر توانایی، تمایل، و علاقه برای توجه نشان دادن به چیزی، با یکدیگر متفاوت هستند. ممکن است یک نوجوان توجهی به صدای غرغر مادرش نشان ندهد، اما لحظه‌ای بعد به صدای دوستش که تلفنی با او صحبت می‌کند با تمرکز کامل گوش کند. دانشجویان یادشده نیز برای شرکت در آزمون خود آن قدر دغدغه فکری داشتند که مایل نبودند یا نمی‌توانستند به مرد افتاده توجه کنند. بدون شک آنها طوری درگیر افکار خود و فشار زمان بودند که حتی متوجه وضعیت او هم نشدند، تا چه رسد به این که کمکش کنند.

در شهرهای بزرگ، پدیده‌ای به نام « شهرزدگی » وجود دارد که موجب می‌شود افراد چنان غرق در مشغلهٔ خود باشند که دیگر تمایلی به توجه یا کمک کردن به دیگری نداشته باشند. به نظر جامعه‌شناسان، دلیل گرایش افراد به این حالتِ در خودفرورفتگی در خیابان‌های شلوغ شهر، این است که می‌خواهند خود را در برابر هجوم محرک‌های فراوان اطراف حفاظت کنند. برای رسیدن به این هدف پیداست که به طور ناخودآگاه با کم کردن توجه از مواردی که نیازمند توجه آنها است، انرژی لازم برای حفاظت از خود را فراهم می‌آورند. به قول یک شاعر، ما شلوغی خیابان را با نگاه خیره و گوش‌های بسته، برای خود قابل تحمل می‌کنیم.

به علاوه در اجتماع، توجه ما بین عوامل گوناگون تقسیم می‌شود. شاید اگر در خیابانی واقع در یکی از شهرهای بزرگ امریکا، مرد بی‌خانمانی دست نیاز به سوی مردم دراز کند، در حالی که چند قدم آن طرف‌تر زنی خوش‌پوش با سخنان جذاب در حال جلب توجه مردم برای امضای عریضه‌ای سیاسی باشد، هیچ کس به مرد فقیر اعتنایی نکند (البته این امر بسته به علائق افراد می‌تواند کاملاً برعکس باشد: توجه به مرد فقیر و بی‌اعتنایی به درخواست سیاسی زن.) به طور خلاصه، اولویت‌های ما، میزان سازگاری با جامعه و هزاران عامل مربوط به روانشناسی اجتماعی می‌توانند موجب شوند ما عواطف و توجه (و به تبع آنها همدردی) خو