دن آریلی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های دن آریلی
دن آریلی (Dan Ariely) دانشمند آمریکایی است که در حوزه‌ی اقتصاد رفتاری و روان‌شناسی فعالیت‌های بسیاری دارد. آریلی علاوه بر تدریس، به تألیف کتاب‌های مختلفی در این حوزه پرداخته است که از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به کتاب «پشت پرده‌ی ریاکاری» اشاره کرد. علاوه بر تألیف کتاب، آریلی به برگزاری سخنرانی‌های مختلف از جمله سخنرانی‌های TED Talk نیز شناخته می‌شود.
بیوگرافی دن آریلی
دن آریلی در ۲۹ آوریل سال ۱۹۶۷ در نیویورک به دنیا آمد. او در یک خانواده‌ی یهودی متولد شد و از همان ابتدا علاقه‌مند به مسائل روان‌شناسی و رفتار انسانی بود. آریلی در سن ۱۸ سالگی در یک حادثه‌ی رانندگی دچار سوختگی شدید شد که تأثیر زیادی بر دیدگاه او نسبت به زندگی و رفتار انسان‌ها داشت. این حادثه باعث شد که او به بررسی عمیق‌تر در مورد درد، احساسات انسانی و نحوه‌ی تصمیم‌گیری انسان‌ها بپردازد. آریلی تحصیلات خود را در دانشگاه تل‌آویو آغاز کرد و سپس به دانشگاه دوک در ایالات متحده رفت. در آنجا دکترای خود را در زمینه‌ی روان‌شناسی و اقتصاد گرفت. تا سال ۲۰۰۸ آریلی در دانشگاه MIT مشغول تدریس بود و در حال حاضر استاد دانشگاه دوک است. وی یکی از پیشگامان علم اقتصاد رفتاری است و تحقیقات او در زمینه‌های مختلفی چون تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی، رفتارهای اقتصادی و روان‌شناسی اجتماعی منتشر شده است. آریلی از آزمایش‌های تجربی برای بررسی چگونگی تصمیمات انسان‌ها در موقعیت‌های مختلف استفاده کرده و نتایج کارهای او در دنیای کسب‌وکار و سیاستگذاری عمومی تأثیرگذار بوده است. آریلی همچنین در رسانه‌ها حضور فعال دارد و علاوه بر تدریس و تحقیق، در برگزاری سخنرانی‌ها و جلسات مشاوره به شرکت‌ها و دولت‌ها نیز فعال است.
فعالیت‌ها
دن آریلی علاوه بر تدریس و نگارش کتاب، سخنرانی‌های مختلفی نیز برگزار می‌کند. از جمله معروف‌ترین سخنرانی‌های وی، صحبت‌هایش در چند TED Talk بوده است. در این سخنرانی‌ها، آریلی عموماً در مورد رفتارهای انسان و اثر مسائل مختلف بر روی رفتارهای غیرمنطقی انسان صحبت کرده است. یکی از مشهورترین سخنرانی‌های وی در TED، سخنرانی او با نام «قوانین اخلاقی پر باگ ما» است که در سال ۲۰۰۹ برگزار شده است. در این سخنرانی، آریلی در باره‌ی دلایلی که گاهی باعث می‌شود فکر کنیم تقلب خوب است، صحبت می‌کند. علاوه بر این سخنرانی سخنرانی‌های دیگری نیز از وی در TED از سال ۲۰۰۹ تا به امروز انجام شده است.
به جز TED، آریلی در تعدادی برنامه و مستند نیز حضور داشته است. او در سال ۲۰۱۱ روی مستند «جریان» کار کرد که به بررسی علل ریشه‌ای بحران مالی ۲۰۰۸ می‌پردازد. در سال ۲۰۱۵، آریلی در مستند دیگری به نام «صداقت: حقیقت درباره‌ی دروغ‌ها» حاضر شد. این مستند ۳ موضوع کلیدی، چرا مردم دروغ می‌گویند، چند بار آن را انجام می‌دهند و عواقب رفتار غیرصادقانه را بررسی می‌کند. در همان سال مستند دیگری نیز با حضور وی منتشر شد. این مستند با نام «Boom bust boom» منتشر شد و در باره‌ی سقوط‌های اقتصادی بود. در سال ۲۰۱۹ نیز آریلی در تولید مستند «مخترع» حضور یافت.
جوایز و افتخارات دن آریلی
دن آریلی جوایز و افتخارات متعددی را برای تحقیقاتش در زمینه‌ی اقتصاد رفتاری و روان‌شناسی تصمیم‌گیری به دست آورده است. یکی از این جوایز، جایزه‌ی بهترین کتاب کسب‌وکار است که بابت کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌ناپذیر دریافت کرده است. پیش‌تر نیز در سال ۲۰۰۸ دن آریلی به خاطر تحقیقات و پژوهش‌هایش جایزه‌ی ایگ‌نوبل را دریافت کرده بود.
مروری بر کتاب‌ها و آثار دن آریلی
دن آریلی در آثارش بر رفتارهای غیرمنطقی انسان‌ها و تأثیر آن‌ها بر تصمیم‌گیری‌های روزمره تمرکز دارد. او معتقد است افراد حتی در شرایطی که تصور می‌کنند منطقی عمل می‌کنند، تحت‌تأثیر عوامل ناخودآگاه و اجتماعی قرار دارند. او به نقد مدل‌های اقتصادی کلاسیک پرداخته و نشان داده که تصمیمات انسان‌ها اغلب با فرضیات عقلانیت اقتصادی ناسازگار است. آریلی همچنین تأثیر هنجارهای اجتماعی را بر رفتار فردی تحلیل کرده و توضیح می‌دهد که چگونه این هنجارها باعث می‌شوند افراد تصمیماتی را اتخاذ کنند که لزوماً به نفعشان نیست. این دیدگاه‌ها آثار او را در حوزه‌های روان‌شناسی، اقتصاد رفتاری و سیاستگذاری عمومی برجسته کرده است.
آثار آریلی در حوزه‌های اقتصاد رفتاری و روان‌شناسی قرار می‌گیرند. کتاب‌های او به شیوه‌ای جذاب و قابل‌فهم نوشته شده‌اند که مخاطب‌های غیرمتخصص هم قادر به درک مفاهیم پیچیده روان‌شناسی و اقتصادی باشند. این آثار معمولاً میان‌متنی هستند و ترکیبی از داستان‌های واقعی، آزمایش‌های علمی و تحلیل‌های روان‌شناسی را ارائه می‌دهند.
دغدغه‌ها و مسائل موردتوجه در آثار آریلی
رفتار غیرمنطقی: یکی از اصلی‌ترین مباحث آریلی، بررسی دلایل رفتار غیرمنطقی افراد است. او نشان می‌دهد که چرا مردم گاهی برخلاف منافع خود عمل می‌کنند یا تصمیمات اشتباهی می‌گیرند.
اقتصاد رفتاری: آریلی به انتقاد از مدل‌های اقتصادی کلاسیک می‌پردازد که فرض می‌کنند انسان‌ها همیشه بر اساس منطق و عقلانیت تصمیم می‌گیرند. او از طریق آزمایش‌های مختلف، نشان می‌دهد که چگونه عوامل اجتماعی و روانی بر تصمیمات افراد تأثیر می‌گذارند.
اثر هنجارهای اجتماعی: تأثیر هنجارهای اجتماعی و فشارهای خارجی بر تصمیمات فردی، یکی دیگر از موضوعاتی است که آریلی به آن پرداخته است. او توضیح می‌دهد که چگونه افراد تحت‌تأثیر محیط و اطرافیانشان تصمیم می‌گیرند.
انتخاب‌های اخلاقی و اخلاقیات: آریلی همچنین بررسی می‌کند که چگونه افراد در موقعیت‌های اخلاقی می‌توانند تصمیمات نادرستی بگیرند و چگونه این تصمیمات را برای خود توجیه می‌کنند.
سبک نگارش
سبک نگارش آریلی در کتاب‌هایش بیشتر داستانی است و برای فهم بهتر مفاهیم پیچیده، از مثال‌های زندگی روزمره و داستان‌های جذاب استفاده می‌کند. زبان او ساده و روشن است و از طنز برای ارتباط با خواننده بهره می‌برد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که آثار او برای مخاطبان عام هم قابل‌دسترس و جذاب باشد.
جایگاه آثار دن آریلی
آثار آریلی در میان عموم مردم، به‌ویژه در زمینه‌های کسب‌وکار، بازاریابی و سیاستگذاری عمومی، تأثیر زیادی گذاشته است. تحلیل‌های او در مورد تصمیمات غیرمنطقی باعث شده تا بسیاری از کسب‌وکارها و سازمان‌ها به بررسی رفتار مشتریان و کارمندان خود بپردازند. آثار او به دلیل ترکیب تحقیقات علمی با مثال‌های ملموس، در میان خوانندگان علاقه‌مند به روان‌شناسی و اقتصاد محبوب است.
معرفی مهم‌ترین نوشته‌های دن آریلی
از دن آریلی کتاب‌های مختلفی منتشر شده است که اکثر آن‌ها به فارسی نیز ترجمه شده‌اند، مانند کتاب «کج‌باوری». این کتاب که با نام‌های «غلط‌باوری» و «بدباوری» نیز منتشر شده است برای اولین‌بار در سال ۲۰۲۳ منتشر شده است و آریلی در آن به تحلیل باورهای نادرست و غیرمنطقی مردم می‌پردازد و به جستجو در علت‌های شکل‌گیری این باورها و چگونگی تغییر آن‌ها می‌پردازد.
کتاب پشت پرده‌ی ریاکاری
از دیگر آثار دن آریلی می‌توان به کتاب «پشت پرده‌ی ریاکاری» اشاره کرد که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۲ منتشر شده است. این کتاب به تحلیل رفتار انسان‌ها در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ریاکاری و نفاق در زندگی روزمره نقش دارد. آریلی در این اثر بررسی می‌کند که چرا مردم اغلب بین ارزش‌های خود و رفتارشان تضاد دارند. این کتاب با نام «مصائب زندگی صادقانه» و «حقایق بی‌صداقتی» نیز به فارسی منتشر شده است.
کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر
اثر مهم دیگر آیرلی کتاب «نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر» است که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۲ منتشر شده است. این کتاب یکی از مشهورترین آثار آریلی است که در آن به چگونگی تأثیر عوامل غیرمنطقی بر تصمیم‌گیری‌های روزمره انسان‌ها پرداخته شده است. آریلی نشان می‌دهد که انسان‌ها به صورت پیش‌بینی‌پذیری در برابر تصمیمات غیرمنطقی و خطاهای شناختی آسیب‌پذیر هستند. نام دیگری که این کتاب با آن منتشر شده «بی‌منطقی‌های هرروز ما» است.
کتاب دلارها و منطق ما
کتاب «دلارها و منطق ما» نیز از جمله سایر آثار مهم آریلی به شمار می‌آید. این کتاب در سال ۲۰۱۷ برای اولین‌بار منتشر شده است و به بررسی تصمیمات مالی و اقتصادی افراد می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا مردم اغلب در تصمیم‌گیری‌های مالی‌شان منطقی عمل نمی‌کنند. آریلی در این کتاب به اشتباهات رایج مالی؛ مانند طرز فکر اشتباه در مورد پس‌انداز و سرمایه‌گذاری می‌پردازد. این کتاب با نام‌های «پول و عقل» و «عاقلانه خرج‌کردن» به فارسی ترجمه شده است.
کتاب پاداش
اثر مشهور دیگر دن آریلی کتاب «پاداش» است. در این کتاب آریلی درباره‌ی سازوکار انگیزه صحبت می‌کند و کلید اصلی رسیدن به هدف‌ها را ترسیم معنایی برای این اهداف معرفی کرده است. این کتاب برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۶ منتشر شده است. این کتاب با نام‌های «انگیزش» و «پاداش نهایی» نیز منتشر شده است. اثر مهم دیگر دن آریلی کتاب «جنبه‌های مثبت بی‌منطق بودن» است که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۰ منتشر شده است. آریلی در این کتاب به چگونگی استفاده از منطق در زندگی روزمره و مزایای آن می‌پردازد، هرچند که همیشه رفتارهای منطقی در تصمیم‌گیری‌ها نیز با چالش‌هایی روبه‌رو هستند.
نسخه‌ی صوتی کتاب‌های دن آریلی
آثار مختلف دن آریلی به فارسی برگردانده شده‌اند و بسیاری از این آثار به‌صورت صوتی نیز در اختیار مخاطبین قرار گرفته‌اند؛ نسخه‌ی صوتی کتاب «بی‌منطقی‌های پیش‌بینی‌ناپذیر» یکی از پرطرف‌دارترین آثار صوتی این نویسنده به شمار می‌رود. این کتاب با صدای بابک مینایی و به همت نشر رادیو مثبت و همچنین در نسخه‌ای دیگر با صدای فریبا فصیحی و از نشر آسمان نیلگون منتشر شده است.
اثر صوتی مشهور دیگر دن آریلی کتاب «پاداش» است. این اثر به گویندگی میلاد فتوحی و همت نشر نوین کتاب گویا و همچنین در نسخه‌ای دیگر با صدای پیمان قریب‌پناه و به کمک نشر ترجمان علوم‌انسانی منتشر شده است. کتاب «پشت پرده‌ی ریاکاری» نیز با صدای مصطفی طالبیان مقدم و از نشر شنیدار نگار نوین منتشر شده است. این کتاب در نسخه‌ای دیگر با نام «مصائب زندگی صادقانه» با گویندگی سیاوش اکبریان و از نشر شرکت توسعه‌ی محتوای لحن دیگر منتشر شده است. اثر دیگر دن آریلی که به‌صورت صوتی منتشر شده است، کتاب «جنبه‌های مثبت بی‌منطقی» است. این کتاب نیز با صدای مصطفی طالبیان مقدم و به همت نشر شنیدار نگار نوین منتشر شده است.
